Nevzat Çevik*
Myralı Aziz Nikolaos öleli iki yüz yıl olmuştu. Likya’nın orta yerindeki en parlak kenti Myra’da dehşetli bir veba salgını başlamıştı. Myra dağlığında kurduğu manastırında yaşayan Sionlu Nikolaos, gelen yardım isteklerine baktıkça içini tanım edilmez bir çaresizlik duygusu sarıyordu. Veba yayıldıkça yayılıyor, önü alınmaz bir felakete dönüşüyordu. Kıyıdan dağlara her gün daha makus haberler geliyordu. Her tarafta fare ölüleri vardı. Fareler, Myra kenti sokaklarında hastalık yayan pireleri her yere taşıyordu. Andriake Limanı ve depoları fare kaynıyordu. Dünyanın en güneşli kenti Myra’nın üzerine hiç olmadığı kadar kara bulutlar çökmüştü. Her köşede vefatı bekleyen hastalıklı beşerler vardı. Hırpani giysilerinin ortasından görünen elleri ve yüzlerinde fecî kara lekeler, irinli yaralar vardı. Sokaklarda pislik ortasında ölenleri kent dışına taşıyıp imha edecek kimse bulunamıyordu. Bir vakit içinder sevinçli sesler yükselen görkemli Myra sokaklarında artık yalnızca iniltiler ve yardım çığlıkları duyuluyordu. Myralı Nikolaos’un dördüncü yüzyılın başında kurduğu merkez kilisesinin elinden de bugünlerde hiç bir şey gelmiyordu artık. Üniversal Sevgilinin mucizeleri freskolarda kalmış, bütün adaklar boşa gitmişti.
TEKNELERLE TAŞINAN KARA BELA
Halk kıyıdan dağlara kaçmaya başlamıştı. Sion Manastırı’nın kapısında insan kuyrukları uzuyordu. Yardım istemeye, güzelleşmek için dua istemeye gelmişlerdi. Dışarıda biriken iniltili hasta kalabalıklarını manastırdaki odasından korkulu gözlerle izleyen Aziz fazlaca üzgündü. Hayalinde vebanın gelişini görmüş ve hatta hayal sabahında uzun uzun ilahiler okutmuştu. Güya iblis karanlıkta gelecekmiş üzere akşam ve gece yarısı ilahileri de artırılmıştı. Hem ibadethane birebir vakitte şifahane olan manastırda artık yalnızca çaresizlik duaları okunuyordu. Kale kadar korunaklı manastırın duvarlarını süsleyen freskolardaki İsa ve sevgililer, veba illetine karşı umutla dua okumaya devam eden keşişleri izliyordu. Memleketi berbatlığa bulayan iblis her yandaydı. Vücudunu ele geçiren berbat ruhtan kurtulmak için manastıra gelen keşişlerden Paulus da borcunu merasimlerde ilahiler okuyarak ödüyordu. Aralıksız terennüm edilen mezmurların, ilahilerin her bir cümlesi kilisenin harika taş işçilikli duvarlarına çarparak çoğalsa da hastalık yayılmaya devam ediyordu. Galiba duyan da yoktu…
Çok uzun yıllar sürecek bir kara bela, Likya’yı en parlak bölgesinden vurmuş ve süratle komşu kentlere yayılmaya başlamıştı. Hastalığın, Akdeniz’in en büyük limanlarından biri olan Andriake’ye gelen teknelerden taşındığı söyleniyordu. Her vakit telaşlı kalabalıklara alışkın olan Andriake Limanı fazlaca derin bir sessizliğe bürünmüştü. Halk, karantina teknelerini konuşuyordu. Sionlu Nikolaos’un Demre’ye bakan dağlardaki manastırında kâfi yiyecek stokları var ise da aşağı tarafta halk açlıktan kırılmaya başlamıştı. Yiyecek gereksinimi had safhadaydı. Depoları tahıl, un, şarap dolu olan Manastır halkı, Myra’ya yardım etmek için fazlaca da istekli değildi. Korkuyorlardı. Kıyıdaki ölümlerin kendilerine de bulaşmasından çekiniyorlardı.
Nikolaos’un kardeşi Artemas, yardım seyahatlerine çıkılmasını fazlaca istemese de manastırın halk üstündeki etkisinin fakat bu biçimde artacağını bildiğinden muhalefet etmiyordu. Nihayetinde halkın, dar vaktinde yanında olanı unutmadığını biliyorlardı. Bu durum manastırda yaşayan 12 keşiş için de bir tartışma konusuydu. Vebanın ömrü esir aldığı bu devirde bölgenin yönetimi hepsini zorluyor ve manastırda tartışmalar çıkmasına yol açıyordu. Olağan vakit içinderda akşam dualarından daha sonra düzenledikleri cümbüşleri de artık yapmaz olmuşlardı.
NIKOLAOS’UN ÇELİŞKİSİ…
Nikolaos, manastırın yakın kırsalında sık sık seyahatler yapıyor ve halkın gereksinimlerini karşılıyordu. Myra dağlığında yaptıkları hayvancılık, ormancılık ve tarım, manastırın güçlenmesine ve halkın düzgün yaşamasına yetmişti. Fakat, veba salgını başlayınca, halkını hastalıktan korumak isteyen Sionlu Nikolaos, Myra’ya ve öteki kıyı kentlerine ticaret yapılmasını yasaklamıştı. Bir yanı açlıktan ve hastalıktan kırılanları kurtarmak isterken öteki yanı da kendi halkını ateşe atmak istemiyordu. Kırsaldan kente mal akışı durmuş, büyük bir ekonomik sakinlik ve yokluk baş göstermişti. Myra Piskoposu bu durumdan Sionlu Nikolaos’u sorumlu tutmuştu. Sionlu Nikolaos, lideri olan Myralı Nikolaos’un halkını ihmal ediyordu. O ki bu pagan topraklara kendisinden 200 yıl evvel Hıristiyanlığı getirmiş, Myra merkezinde birinci kiliseyi kurmuştu.
Vebanın yaşattığı zorlukların aslında kilise için bir nazaranv ve bir fırsat olduğunu Nikolaos da biliyordu. Ona nazaran, 6. yüzyılda eski pagan inançlara sahip olan, günahkâr ruhlar tarafınca ele geçirilmiş beşerler hâlâ vardı. Bunların bir an evvel Hıristiyan olmalarını sağlamak için vebanın kara çaresizliği âlâ bir fırsattı. Nikoalos, bu fırsatı kaçırmak da istemiyordu. Fakat endişe ağır basmıştı işte. İşe de yaramıştı, Sionlu Nikolaos vebaya karşın 20 yıl daha hayatıştı.
her neyse ki Sionlu Aziz’in kardeşlerinden biri, onun vitasını (hayat hikayesi) dikkatlice kaleme almış, güya yüzseneler daha sonra bu yaşadıklarının yalnızca bu kaynaktan öğrenileceğini bilmiş üzere her şeyi daima kaydetmişti.
Veba lanetinin neredeyse 200 yıl boyunca bölge halkının başından gitmez bir bela olacağını bilseydi, tahminen de kendini bu kadar hatalı hissetmeyecekti. Bir bakteri tüm Likya’yı ve bölgeyi 200 yıl boyunca karanlığa gömmüş, uygarlık bir sefer daha büyük bir mola vermişti.
Bu ne birinciydi ne de son olacaktı…
* Prof. Dr. / Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Kısmı.
Myralı Aziz Nikolaos öleli iki yüz yıl olmuştu. Likya’nın orta yerindeki en parlak kenti Myra’da dehşetli bir veba salgını başlamıştı. Myra dağlığında kurduğu manastırında yaşayan Sionlu Nikolaos, gelen yardım isteklerine baktıkça içini tanım edilmez bir çaresizlik duygusu sarıyordu. Veba yayıldıkça yayılıyor, önü alınmaz bir felakete dönüşüyordu. Kıyıdan dağlara her gün daha makus haberler geliyordu. Her tarafta fare ölüleri vardı. Fareler, Myra kenti sokaklarında hastalık yayan pireleri her yere taşıyordu. Andriake Limanı ve depoları fare kaynıyordu. Dünyanın en güneşli kenti Myra’nın üzerine hiç olmadığı kadar kara bulutlar çökmüştü. Her köşede vefatı bekleyen hastalıklı beşerler vardı. Hırpani giysilerinin ortasından görünen elleri ve yüzlerinde fecî kara lekeler, irinli yaralar vardı. Sokaklarda pislik ortasında ölenleri kent dışına taşıyıp imha edecek kimse bulunamıyordu. Bir vakit içinder sevinçli sesler yükselen görkemli Myra sokaklarında artık yalnızca iniltiler ve yardım çığlıkları duyuluyordu. Myralı Nikolaos’un dördüncü yüzyılın başında kurduğu merkez kilisesinin elinden de bugünlerde hiç bir şey gelmiyordu artık. Üniversal Sevgilinin mucizeleri freskolarda kalmış, bütün adaklar boşa gitmişti.
TEKNELERLE TAŞINAN KARA BELA
Halk kıyıdan dağlara kaçmaya başlamıştı. Sion Manastırı’nın kapısında insan kuyrukları uzuyordu. Yardım istemeye, güzelleşmek için dua istemeye gelmişlerdi. Dışarıda biriken iniltili hasta kalabalıklarını manastırdaki odasından korkulu gözlerle izleyen Aziz fazlaca üzgündü. Hayalinde vebanın gelişini görmüş ve hatta hayal sabahında uzun uzun ilahiler okutmuştu. Güya iblis karanlıkta gelecekmiş üzere akşam ve gece yarısı ilahileri de artırılmıştı. Hem ibadethane birebir vakitte şifahane olan manastırda artık yalnızca çaresizlik duaları okunuyordu. Kale kadar korunaklı manastırın duvarlarını süsleyen freskolardaki İsa ve sevgililer, veba illetine karşı umutla dua okumaya devam eden keşişleri izliyordu. Memleketi berbatlığa bulayan iblis her yandaydı. Vücudunu ele geçiren berbat ruhtan kurtulmak için manastıra gelen keşişlerden Paulus da borcunu merasimlerde ilahiler okuyarak ödüyordu. Aralıksız terennüm edilen mezmurların, ilahilerin her bir cümlesi kilisenin harika taş işçilikli duvarlarına çarparak çoğalsa da hastalık yayılmaya devam ediyordu. Galiba duyan da yoktu…
Çok uzun yıllar sürecek bir kara bela, Likya’yı en parlak bölgesinden vurmuş ve süratle komşu kentlere yayılmaya başlamıştı. Hastalığın, Akdeniz’in en büyük limanlarından biri olan Andriake’ye gelen teknelerden taşındığı söyleniyordu. Her vakit telaşlı kalabalıklara alışkın olan Andriake Limanı fazlaca derin bir sessizliğe bürünmüştü. Halk, karantina teknelerini konuşuyordu. Sionlu Nikolaos’un Demre’ye bakan dağlardaki manastırında kâfi yiyecek stokları var ise da aşağı tarafta halk açlıktan kırılmaya başlamıştı. Yiyecek gereksinimi had safhadaydı. Depoları tahıl, un, şarap dolu olan Manastır halkı, Myra’ya yardım etmek için fazlaca da istekli değildi. Korkuyorlardı. Kıyıdaki ölümlerin kendilerine de bulaşmasından çekiniyorlardı.
Nikolaos’un kardeşi Artemas, yardım seyahatlerine çıkılmasını fazlaca istemese de manastırın halk üstündeki etkisinin fakat bu biçimde artacağını bildiğinden muhalefet etmiyordu. Nihayetinde halkın, dar vaktinde yanında olanı unutmadığını biliyorlardı. Bu durum manastırda yaşayan 12 keşiş için de bir tartışma konusuydu. Vebanın ömrü esir aldığı bu devirde bölgenin yönetimi hepsini zorluyor ve manastırda tartışmalar çıkmasına yol açıyordu. Olağan vakit içinderda akşam dualarından daha sonra düzenledikleri cümbüşleri de artık yapmaz olmuşlardı.
NIKOLAOS’UN ÇELİŞKİSİ…
Nikolaos, manastırın yakın kırsalında sık sık seyahatler yapıyor ve halkın gereksinimlerini karşılıyordu. Myra dağlığında yaptıkları hayvancılık, ormancılık ve tarım, manastırın güçlenmesine ve halkın düzgün yaşamasına yetmişti. Fakat, veba salgını başlayınca, halkını hastalıktan korumak isteyen Sionlu Nikolaos, Myra’ya ve öteki kıyı kentlerine ticaret yapılmasını yasaklamıştı. Bir yanı açlıktan ve hastalıktan kırılanları kurtarmak isterken öteki yanı da kendi halkını ateşe atmak istemiyordu. Kırsaldan kente mal akışı durmuş, büyük bir ekonomik sakinlik ve yokluk baş göstermişti. Myra Piskoposu bu durumdan Sionlu Nikolaos’u sorumlu tutmuştu. Sionlu Nikolaos, lideri olan Myralı Nikolaos’un halkını ihmal ediyordu. O ki bu pagan topraklara kendisinden 200 yıl evvel Hıristiyanlığı getirmiş, Myra merkezinde birinci kiliseyi kurmuştu.
Vebanın yaşattığı zorlukların aslında kilise için bir nazaranv ve bir fırsat olduğunu Nikolaos da biliyordu. Ona nazaran, 6. yüzyılda eski pagan inançlara sahip olan, günahkâr ruhlar tarafınca ele geçirilmiş beşerler hâlâ vardı. Bunların bir an evvel Hıristiyan olmalarını sağlamak için vebanın kara çaresizliği âlâ bir fırsattı. Nikoalos, bu fırsatı kaçırmak da istemiyordu. Fakat endişe ağır basmıştı işte. İşe de yaramıştı, Sionlu Nikolaos vebaya karşın 20 yıl daha hayatıştı.
her neyse ki Sionlu Aziz’in kardeşlerinden biri, onun vitasını (hayat hikayesi) dikkatlice kaleme almış, güya yüzseneler daha sonra bu yaşadıklarının yalnızca bu kaynaktan öğrenileceğini bilmiş üzere her şeyi daima kaydetmişti.
Veba lanetinin neredeyse 200 yıl boyunca bölge halkının başından gitmez bir bela olacağını bilseydi, tahminen de kendini bu kadar hatalı hissetmeyecekti. Bir bakteri tüm Likya’yı ve bölgeyi 200 yıl boyunca karanlığa gömmüş, uygarlık bir sefer daha büyük bir mola vermişti.
Bu ne birinciydi ne de son olacaktı…
* Prof. Dr. / Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Kısmı.