Yüksek enflasyon, TL’nin alım gücünü yitirmesi piyasada sirkülasyonda büyük kupürlerin hâkimiyetine yol açtı. Ocak 2009’dan itibaren kullanım giren TL’de Nisan 2009’da piyasada 100 ve 200 TL’lik banknotların hissesi yüzde 40,56 iken Nisan 2022 itibariyle yüzde 87,96’ya yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran tüketici enflasyonu Nisan 2022 itibariyle yüzde 69,97’ye yükseldi. Geçen yıl yüzde 20’nin altında bir daha çift haneli enflasyon yaşanırken Kasım 2021’de yüzde 20 düzeyi aşıldı ve Aralık 2021’de ise aylık artış rekoru kırıldı. Nisan 2022’deki yüzde 69,97 düzeyindeki tüketici enflasyonu da son 20 yılın en yüksek enflasyon verisine işaret ediyor. Mart 2021’de yapılan 200 baz puanlık artış ile siyaset faizi yüzde 19 düzeyine yükseltilmişti. Akabinde Merkez Bankası başkanlığına Şahap Kavcıoğlu getirildi.
Kavcıoğlu, Eylül 2021’de siyaset faizinde indirim sürecini başlattı ve yüzde 19 düzeyinden Aralık 2021’deki toplantıyla birlikte siyaset faizi yüzde 14’e düşürüldü. Bu süreçte Kasım 2021’de tüketici enflasyonu evvel yüzde 20 düzeyini aştı ve Aralık 2021’deki TL’deki büyük kıymet kaybının akabinde ise tüketici enflasyonundaki yükseliş ivmelendi. Aralık 2021’de yüzde 36,08 olan tüketici enflasyonu ocakta yüzde 48,69, şubatta yüzde 54,44, martta ise yüzde 61,14 olarak ölçüldü.
ENFLASYON BEKLENTİLERİ ÜST GÜNCELLENDİ
Nisan verisi daha sonrası ise analistler yılsonu beklentilerinde güncelleme yaparak yılsonu tüketici enflasyonu öngörülerini yüzde 55- 60 düzeyine çıkardı. Nisan verisi daha sonrası tepe beklentileri de değişti ve haziran, temmuz ay üzere yüzde 80’in üzerinde enflasyonla karşı karşıya kalınacağı kestirimlere girdi. Merkez Bankası da yılın ikinci enflasyon raporunda mayısta tüketici enflasyonunda doruğun yüzde 70-75 düzeyleriyle görülmesini akabinde ise yılsonunda yüzde 42,8’e gerilemesini kestirim etti.
Dünya Gazetesi’nden Şebnem Turhan’ın haberine nazaran yüksek enflasyon dolanımdaki parada küçük kupürlü banknotların artık yavaş yavaş azalmasına niye oldu. Merkez Bankası dataları dolanımda bulunan para ölçüsünde artık 100 ve 200 TL’lik banknotların epey daha öne çıktığını ortaya koyuyor. Ocak 2009’de yüksek enflasyonun geride bırakılmasının akabinde paradan 6 sıfır atılarak sirkülasyona giren YTL’nin yerine gelen TL’de en yüksek banknot 200 TL olmuştu. Nisan 2009’da yani 13 yıl evvel tüketici enflasyonu yüzde 6,13 düzeyinde ve 200 TL’lik kupürlerin toplam sirkülasyondaki hissesi da yüzde 12,18 düzeyindeydi. Bu yıl nisanda yüzde 69,97’ye çıkan tüketici enflasyonunun gölgesinde 200 TL’lik banknotların sirkülasyondaki para ölçüsü ortasındaki hissesi yüzde 43,23’e yükseldi. Bu 13 yılda 31.05 puanlık bir artışın yaşandığına işaret ediyor.
bir daha ikinci en büyük kupür olan 100 TL’lik banknotlarda da tıpkı seyir gözleniyor. Merkez Bankası bilgilerine nazaran Nisan 2009’da 100 TL’lik banknotların sirkülasyondaki para ortasındaki hissesi yüzde 28,38 düzeyinde bulunuyordu. Nisan 2022’ye gelindiğinde yüzde 44,73’e çıktı. Bu 13 yılda 16.35 puanlık bir artışın yaşandığını gösteriyor.
Enflasyon beklentilerindeki bozulma devam ediyor. Analistler yüksek enflasyon ve alım gücünü kaybeden TL ortamında büyük kupürlü banknotların hakimiyetinin artarak devam edeceği görüşünde. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu 500 TL’lik banknotların hazırlığı olmadığı belirterek “Bu bahiste bir çalışmamız yok, hazırlık yok. Bir tweet atıldı, bu kadar tesirli olmaması lazım” demişti.
KÜÇÜKLERİN SİRKÜLASYONDAKİ HİSSESİ ERİDİ
İki büyük banknotun toplam sirkülasyondaki para ölçüsü ortasındaki hissesi Nisan 2009’da yalnızca yüzde 40,56 iken Nisan 2022’de yüzde 87,96’ya çıkmış durumda. İki büyük banknotun hissesi iki katını aşarken bu durum küçük banknotlarla alım gücünün epey fazlaca azaldığını da gösteriyor. 5-10-20 TL’lik banknotlar neredeyse sirkülasyondan silinmiş üzere. Nisan 2009’da 5 TL’lik banknotun hissesi yüzde 0,96 iken Nisan 2022’de yüzde 0,61’e düştü. 10 TL’lik banknotların hissesi da 13 yıl evvel yüzde 2,94’dü bu yıl ise yüzde 1,16’ya indi. 20 TL’lik banknotların hissesi da yüzde 6,48’den yüzde 1,95’e kadar geriledi. 50 TL’lik banknot bile erimeye karşı koyamadı. Nisan 2009’da piyasadaki dolanımdaki paranın yüzde 26,04’üne sahip olan 50 TL’lik banknotlar Nisan 2022’de sirkülasyondaki paranın yalnızca yüzde 8,33’ü kadar. 50 TL banknotların sirkülasyondaki hissesindeki düşüş çok süratli oldu.
5-10-20 ve 50 TL’lik banknotların Nisan 2009’da dolanımdaki paradan aldıkları hisse yüzde 36,42 iken Nisan 2022’de yüzde 12,05’e geriledi. Bu neredeyse 25 puanlık bir düşüşe işaret ediyor.
Kavcıoğlu, Eylül 2021’de siyaset faizinde indirim sürecini başlattı ve yüzde 19 düzeyinden Aralık 2021’deki toplantıyla birlikte siyaset faizi yüzde 14’e düşürüldü. Bu süreçte Kasım 2021’de tüketici enflasyonu evvel yüzde 20 düzeyini aştı ve Aralık 2021’deki TL’deki büyük kıymet kaybının akabinde ise tüketici enflasyonundaki yükseliş ivmelendi. Aralık 2021’de yüzde 36,08 olan tüketici enflasyonu ocakta yüzde 48,69, şubatta yüzde 54,44, martta ise yüzde 61,14 olarak ölçüldü.
ENFLASYON BEKLENTİLERİ ÜST GÜNCELLENDİ
Nisan verisi daha sonrası ise analistler yılsonu beklentilerinde güncelleme yaparak yılsonu tüketici enflasyonu öngörülerini yüzde 55- 60 düzeyine çıkardı. Nisan verisi daha sonrası tepe beklentileri de değişti ve haziran, temmuz ay üzere yüzde 80’in üzerinde enflasyonla karşı karşıya kalınacağı kestirimlere girdi. Merkez Bankası da yılın ikinci enflasyon raporunda mayısta tüketici enflasyonunda doruğun yüzde 70-75 düzeyleriyle görülmesini akabinde ise yılsonunda yüzde 42,8’e gerilemesini kestirim etti.
Dünya Gazetesi’nden Şebnem Turhan’ın haberine nazaran yüksek enflasyon dolanımdaki parada küçük kupürlü banknotların artık yavaş yavaş azalmasına niye oldu. Merkez Bankası dataları dolanımda bulunan para ölçüsünde artık 100 ve 200 TL’lik banknotların epey daha öne çıktığını ortaya koyuyor. Ocak 2009’de yüksek enflasyonun geride bırakılmasının akabinde paradan 6 sıfır atılarak sirkülasyona giren YTL’nin yerine gelen TL’de en yüksek banknot 200 TL olmuştu. Nisan 2009’da yani 13 yıl evvel tüketici enflasyonu yüzde 6,13 düzeyinde ve 200 TL’lik kupürlerin toplam sirkülasyondaki hissesi da yüzde 12,18 düzeyindeydi. Bu yıl nisanda yüzde 69,97’ye çıkan tüketici enflasyonunun gölgesinde 200 TL’lik banknotların sirkülasyondaki para ölçüsü ortasındaki hissesi yüzde 43,23’e yükseldi. Bu 13 yılda 31.05 puanlık bir artışın yaşandığına işaret ediyor.
bir daha ikinci en büyük kupür olan 100 TL’lik banknotlarda da tıpkı seyir gözleniyor. Merkez Bankası bilgilerine nazaran Nisan 2009’da 100 TL’lik banknotların sirkülasyondaki para ortasındaki hissesi yüzde 28,38 düzeyinde bulunuyordu. Nisan 2022’ye gelindiğinde yüzde 44,73’e çıktı. Bu 13 yılda 16.35 puanlık bir artışın yaşandığını gösteriyor.
Enflasyon beklentilerindeki bozulma devam ediyor. Analistler yüksek enflasyon ve alım gücünü kaybeden TL ortamında büyük kupürlü banknotların hakimiyetinin artarak devam edeceği görüşünde. Merkez Bankası Lideri Şahap Kavcıoğlu 500 TL’lik banknotların hazırlığı olmadığı belirterek “Bu bahiste bir çalışmamız yok, hazırlık yok. Bir tweet atıldı, bu kadar tesirli olmaması lazım” demişti.
KÜÇÜKLERİN SİRKÜLASYONDAKİ HİSSESİ ERİDİ
İki büyük banknotun toplam sirkülasyondaki para ölçüsü ortasındaki hissesi Nisan 2009’da yalnızca yüzde 40,56 iken Nisan 2022’de yüzde 87,96’ya çıkmış durumda. İki büyük banknotun hissesi iki katını aşarken bu durum küçük banknotlarla alım gücünün epey fazlaca azaldığını da gösteriyor. 5-10-20 TL’lik banknotlar neredeyse sirkülasyondan silinmiş üzere. Nisan 2009’da 5 TL’lik banknotun hissesi yüzde 0,96 iken Nisan 2022’de yüzde 0,61’e düştü. 10 TL’lik banknotların hissesi da 13 yıl evvel yüzde 2,94’dü bu yıl ise yüzde 1,16’ya indi. 20 TL’lik banknotların hissesi da yüzde 6,48’den yüzde 1,95’e kadar geriledi. 50 TL’lik banknot bile erimeye karşı koyamadı. Nisan 2009’da piyasadaki dolanımdaki paranın yüzde 26,04’üne sahip olan 50 TL’lik banknotlar Nisan 2022’de sirkülasyondaki paranın yalnızca yüzde 8,33’ü kadar. 50 TL banknotların sirkülasyondaki hissesindeki düşüş çok süratli oldu.
5-10-20 ve 50 TL’lik banknotların Nisan 2009’da dolanımdaki paradan aldıkları hisse yüzde 36,42 iken Nisan 2022’de yüzde 12,05’e geriledi. Bu neredeyse 25 puanlık bir düşüşe işaret ediyor.