Gazete Duvar’da müzik bölümünün kendi ortasında konuşulan, tartışılan lakin dışarıda pek yankı bulamayan, öte yandan milyonlarca müzikseveri etkileyen sıkıntılarını konuşmaya devam ediyoruz. Geçtiğimiz hafta, üretimci ve MÜYAP Genel Koordinatörü Bülent Forta ile bu meselelerden bazılarını konuşmuşken, bu hafta yeni bir derneğin temsilcileriyle buluşuyoruz. Daldaki “majör” imal şirketleri haricinde kalan ve kendilerine “bağımsız yapımcılar” diyen bir küme müzik imalcisi, yakın vakitte Bağımsız Müzik Üretimcileri Derneği’ni kurdu. Başlangıçta yedi imal şirketinin bir ortaya gelerek hayata geçirdiği ve kurulduğu günden bu yana giderek genişleyen dernek, bölümdeki sayısız bağımsız yapımcının sıkıntılarını tartışmak, bu sıkıntılara tahliller üretmek ve MÜYAP’a üye olmayan yapımcıların da lobi yapma ve kelam hakkı için “bağımsızlar”ı bir ortaya getiriyor.
özetlemek gerekirse BMYD olarak isimlendirilen derneği, hepsi üretimci olan kurucuları Haydi Elazzi Haluk Polat, Engin Akıncı ve Server Uraz ile konuştuk.
‘AMACIMIZ MÜZİK DALINI BÜYÜTMEK’
MÜYAP üzere geniş ve kuvvetli bir yapı varken niye Bağımsız Müzik İmalcileri Derneği’ni kurma gereksinimi duydunuz? Bize biraz nasıl bir motivasyonla yola çıktığınızı anlatır mısınız?
Haluk Polat: Temelinde müzik kesimi form değiştiriyor ve Türkiye’de bu manada var olan irili ufaklı biroldukca üretim şirketi var. Bu imal şirketlerinin birlikte hareket etmesi gereken bir periyoda yanlışsız gidiyoruz. Bir meslek birliğimiz var, MÜYAP lakin MÜYAP’ın üyesi olmak kolay değil, biroldukça koşul var. Orada umuma arzdan toplanan gelirlerin paylaşımı kelam konusu olduğu için, oraya üye olmak, bu koşulları yerine getirmek bağımsız üretim şirketleri için kolay olmuyor. Hâlbuki yeni periyotta, dijitalle birlikte dala giren, bu alanda faaliyet yürütmek isteyen, kalıcı olmak isteyen biroldukça firma var. Bu firmaların yalnızlığını günden güne hissediyoruz. Dedik ki, bir ortaya gelelim ve bu firmaların da dalla entegrasyonu ismine, kendi problemlerimizi, bir arada, ortak bir akılla masaya yatırmanın ve çözmenin yollarını arayalım. Yurtharicinde bu alanda çalışan, bağımsız üretim şirketlerinin bünyesinde toplandığı meslek birlikleri var. Dünyadaki bağımsız müzik firmalarını temsil eden Bağımsız Müzik Şirketleri Birliği IMPALA, Dünya Bağımsızlar Ağı WIN ve MERLIN Network, Türkiye’de temsil edilmiyordu. Biz, BMYD olarak bu birliklerin Türkiye’deki temsilcisi pozisyonuna da geldik. Dünyada, bizim “majör şirketler” dediğimiz Warner’ın, Universal’ın, Sony’nin kapladığı alan günden güne azalıyor. Buna birkaç kıymetli öge var. Bir kez, sanatkara bağlı daha küçük müzik üretim şirketlerinin sayısı, gücü ve ulaşabilirliği artıyor. Dinleyici ile direkt bağlantı kurulabilen alanlar var artık, evvelden o denli değildi. Majör firmalar hem dağıtımın sahibiydi, hem üretimin sahibiydi, birebir vakitte koca koca yapımlar yapıyorlardı. Artık de bunu yapmaya çalışıyorlar lakin bu firmaların faaliyetleri, tüm müzik dalını temsil etmiyor artık.
Biz ayrıyeten, MÜYAP üyesi olmayan imal şirketlerinin, MÜYAP ile alakasını de yanlışsız bir biçimde kurmasına aracı olmak istiyoruz. Yani MÜYAP’a alternatif değiliz, bu biçimde bir argümanımız da yok. esasen içimizde MÜYAP üyesi olan firmalar da var. Yani özetle, MÜYAP’a üye olmayan, ölçeği itibariyle üye de olamayan birfazlaca yapıyı bir ortaya getirmek.
Engin Akıncı: Bir sıkıntımız de, kesimi nasıl büyütebileceğimiz. Müzik alanı, dijitalleşmeyle bir arada giderek büyüyor, yaygınlaşıyor tüm dünyada. Son raporlara baktığımızda, dünyada abonelik üzerinden müzik dinleme işinde epey önemli bir artış var. Beşerler, bilhassa de Covid’ten daha sonra, bu süreçte meskenlere kapandığında hem müziğe tıpkı vakitte görsel içeriğe aylık bir bütçe ayırmaya başladı. Bakın, 2020 sonu itibariyle dijital müzik ve dizi/film cümbüş mecralarının abone sayısı 1 milyondu. Bu sayı 2021 sonunda 2 milyona çıkmış. Bu inanılmaz bir artık oranı demek ve bu oranda artışın süreceğini öngörmek de kolay olsa gerek. ötürüsıyla birtakım memleketler arası şirketlerin ya da bu ülkedeki cümbüş dalında üretimci olarak yer alan insanların iştahını kabartan bir fotoğraf var ortada. Amazon Müzik üzere, daha evvel Türkiye’de olmayan firmalar girmeye çalışıyor; Apple Müzik ve Spotify üzere firmalar operasyonlarını büyütüyor.
Giderek büyüyen bir bölüm var yani lakin dal büyüdükçe sıkıntıları de büyüyecek zira temelleri hakikat değil. Biz, işte bu noktada nasıl işbirlikleri oluşturabiliriz ve bu dalı nasıl gerçek temsil edebiliriz hevesiyle bu işe giriştik.
Haluk Polat: Bir de, müzik dalında daha unsurlu bir yapı kurmak gerektiği kabulümüz var. Firmaların, etik kıymetlere bağlı kalmasını sağlayacak bir oluşumu nasıl sağlarız diye yola çıkıyoruz. Bizim, BMYD olarak temel problemimiz kesimi mali olarak büyütmek değil, o natürel ki bir tarafı işin lakin paradan hayli evvel gelen ve çözülmesi gereken sıkıntılar var. En sıradan örnek olarak, firmaların birbirlerinin sanatkarlarıyla ilgili tasarrufta bulunmasını verebilirim. Bu tıp meseleleri ele alacağız evvela.
‘YAPIMCIYDIM LAKİN TANIDIĞIM TEK BİR ÜRETİMCİ DAHİ YOKTU’
Haydi Elazzi: Birkaç kişi birinci vakit içinderda bir ortaya gelmeye başladığımızda her insanın ortak bir tasasının olduğunu fark ettik, yalnız kalmak. O devir fazlaca ilgimi çekmişti, herkes “Ben bu dalda bağımsız üretimci olarak yapayalnızım” diyordu.
Server Uraz: Evet, benim kendimden öteki tanıdığım bir üretimci yoktu BMYD’ye kadar, o denli düşünün. BMYD’nin kurulması basamağında ben üretimci büyüklerimi tanıyabildim, onların birikimlerinden faydalanabildim. O ana kadar ben her şeyi kendi başımda kurduğum sistemle yönetiyordum ve öbürleri nasıl yönetiyor, onu da bilmiyordum.
Engin Akıncı: Ve sistem daima değişiyor. Vakit değişiyor, işler dijitalleşti, bu biçimde olunca dinamikler değişiyor. Bir üretimci olarak kendini ne kadar güncellersen güncelle, bilmediğin bir dolu yeni parametre ortaya çıkıyor. birebir vakitte doğal müziğin kendisi de değişiyor, sanatkarların davranışları değişiyor, insanların menfaatleri değişiyor. Yani bu sürate ayak uydurabilmek için önemli bir bilgi akışı sağlamamız gerekiyordu, bilgiyi daha düzgün, daha süratli paylaşabilmemiz, üretimciler olarak birbirimizi güncellememiz kuraldı. Birbirimizin eksik yanlarını da görmek, orayı nasıl tamamlayabileceğimizi çözmek vesaire. İşin ortasında ister istemez hukuk var mesela, birileri olmayan ya da olan bir hak talebinde bulunabiliyor, avukatlara gittiğinizde hepsi öteki bir yorum yapabiliyor. Bir hukuk takviyesi imkanınız olmadığında yapayalnız, tek başınıza bunu çözmeye çalışıyorsunuz. Bugüne dek daima eş dosta danışarak bunları çözmeye çalışıyorduk lakin bundan bu biçimde bu meseleler da BMYD’nin dayanağıyla ele alınacak.
Haydi Elazzi: Server’i düşünün, genç yaşında, tek başına bu firmayı kurmuş, sezgileriyle, kendi şekliyle fazlaca değerli işlere imza atmış bir üretimci fakat kendisini yalnız hissedebiliyor buna karşın, bunu birinci duyduğumda epeyce şaşırmıştım. Bir dayanışma örneği aslında bu dernek ve motivasyonlarımız belirli: birinci vakit içinderda, makul etik kıymetlerimizin olması bence epey kıymetli. İkincisi, hiç birimizin artık kendini bu bölümde yalnız hissetmemesi. Üçüncüsü ise bilgi paylaşmak. Teknoloji ve bilgi çağındayız fakat bizim kesimimizle ilgili inanılmaz bir bilgi eksikliği ve bilgi kirliliği kelam konusu.
Engin Akıncı: Yüzlerce etkin firma var fakat bir yayın yok, veyahut bir kitap yok gerçek düzgün. Nereden öğreneceksin? Bunun eğitimini veren gerçek düzgün bir yer yok.
Server Uraz: Yolda öğreniliyor aslında bu iş ve olağan yanlışlar yapılarak.
‘MÜZİKTE EVVELCE FORMÜLLER AŞİKARDI, ARTIK FORMÜL YOK’
Engin Akıncı: Bağımsız Müzik İmalcileri Derneği’nin, müzisyenlerimiz için yeni memleketler arası kapılar açacağını düşünüyoruz ayrıyeten.
Bunu biraz açar mısınız?
Engin Akıncı: bahsetmiş olduğumiz milletlerarası ağların, meslek birliklerinin çeşitli komitelerindeyiz artık. Bunlar AB ile, dünyadaki WOMEX üzere büyük sanayi fuarlarıyla entegre biçimde çalışıyorlar. Diyorlar ki, “Bizim bünyemizde bulunan sanatkarlar, bu fuarda şöyle yer alacak, bu ülkeden şu sanatçı gelecek…” Biz, bu milletlerarası paydaşlarımızla bunları yapabilirsek, epeyce eksik kalan, sanatkarlarımızın memleketler arası pazarlara açılması açısından önemli faydalarımız olabilir.
‘DİJİTAL MECRALAR BİRER BATAKLIK’
Geçtiğimiz günlerde MÜYAP Genel Koordinatörü, üretimci Bülent Forta ile de konuştuk bunu, size de sorayım. Sanatkarın, dijital dünyayla birlikte üretme ve paylaşma süreçlerinde yapımcıya artık daha az gereksinimi yok mu?
Haydi Elazzi: Ben o denli olduğuna inanmıyorum. İşe hâkim olan ve deneyimi olan herkes de bu biçimde düşünüyor. Biraz evvel bahsetmiş olduğumiz o bilgi kirliliği, bu hususta da var. Evet, birtakım şeyler kolaylaştı, sanatçı için bir şarkıyı kaydetmek, dağıtmak, dijital mecralarda yer almasını sağlamak sıkıntı olmasa gerek, hakikat. Fakat bir taraftan da iş eskisine nazaran daha zorlaştı zira yapılacak fazlaca fazla kalem var, fazlaca fazla komplikasyon var, ve natürel kaos var. Bana sorarsanız müzik şirketlerinin eskisine nazaran daha geniş gruplarla çalışması gerekiyor artık. Evvelce formül muhakkaktı; müzik televizyonları fazlaca kuvvetliydü, radyo baskındı, bir de belirli başlı gazetelerde müellifler vardı. Diyorduk ki, “Şu muharrir bizim şu albümü yazarsa, eminim parlayacak. Üzerine Number One TV’de, Kral TV’de de görüldü mü, tamamdır.”
Engin Akıncı: Magazinel bir sanatçıysa “Televole’ye bir çıkarsa olur bu iş” denirdi, formüller aşikardı yani.
Haydi Elazzi: Formüller değişti de diyemiyoruz, şu anda formül yok zira.
Server Uraz: Yapımcının rolü bu noktada, formül geliştirmek oluyor.
Engin Akıncı: Formül geliştirmek ve sanatkarın, müziğin olmadığı alanlara o müziği nasıl taşıyacağını bulmak… Sanatkarlar şöyleki düşünüyorlar: Ben kendi yatak odamda bile, süratle gelişen teknolojinin imkânlarıyla bu şarkıyı kaydedebilirim. Bir mikrofonum, ses kartım, bilgisayarım var. Üzerine bir gitar çalarım, klavye çalarım, tamam. Bunu dijital dağıtımcılar üzerinden epeyce uygun fiyatlarla dağıtmak da mümkün, gerçek. Sen, meskeninde kaydettiğin bir müzikle, Coldplay’in, Jennifer Lopez’in olduğu mecrada olabiliyorsun. Lakin haftada 60 binden çok müziğin çıktığı bir mecra, bununla birlikte bir bataklıktır. Sen burada nasıl yer alacaksın, kim seni nasıl bulacak, nasıl duyacak da sen nasıl dinleneceksin? Eski tanıtım mecraları da yok. Alternatif bir iş yapıyorsan aslına bakarsanız radyoda çalınamıyorsun, gazetelerde, basında mahrum. Bu durumda diğer formüller, öteki zihinler, öbür bağ ağları gerekiyor. Televizyon dizilerine nasıl verebilirsin bu şarkıyı, Netflix’te bir yerlerde nasıl kullanılmasını sağlarsın…
Haluk Polat: Biraz evvel konuşurken aklıma şu örnek geldi: Geçmişte, ben de bir majör firmanın Türkiye’de pazarlama ve tanıtım bakılırsavlisiyken yurtharicinden gelen insanları Unkapanı’na götürdüğümüz vakit şaşkınlıkla izlerlerdi. “Nasıl yani? Bütün bu müzik firmaları birbirine rakip ancak yan yana duruyorlar ve herkes birbirinin ne yaptığından haberdar, o denli mi?” diye sorarlardı. Bu aslında Türkiye’de bir gelenek ve dünyada sanırım örneği yok. Herkes birbirinin ne ürettiğinden haberdar. Hatta, korsan periyodunda, bir imal şirketi bir şey çıkardığında, yandaki üretim şirketi onun korsanının yayınlayıp merdiven altında satıyordu, düşünün. Biz temelinde BMYD ile gerçek işleyen bir Unkapanı modeli yaratıyoruz bir açıdan. Birbirimize alışılmış ki rakibiz, hepimiz bu alanda paralar kazanıyoruz lakin bunların rekabeti temelinde bölümü büyütmek için oluşan bir rekabet. Biz ne kadar epeyce işi tanıtabilirsek bölüm o kadar büyüyecek. Birbirimizden takviye alarak büyüyeceğiz.
Engin Akıncı: Süperlig üzere düşünün bunu. Bir sürü grup var ve futbolun kalitesi arttıkça Süperlig’in pahası artıyor, yayın hakkını ona nazaran pazarlıyor. Onun üzere bir şey bu.
‘MÜZİKTE YENİ İSİM ÇOK, NİTELİK AZ’
Birkaç seferdir “sektörü büyütmek” diyorsunuz. Ne demek bu? aslına bakarsanız inanılmaz bir süratle büyüyen bir dijital pazardan, geçmişle kıyaslanamayacak kadar epeyce ortaya çıkan yeni çalışmadan, sanatkardan kelam ediyoruz esasen…
Haydi Elazzi: Nitelik sıkıntısından kelam ediyoruz aslında. Kesimi nitelik olarak büyütmek, pahasını arttırmak. Engin’in dediği üzere, evvelce bir şey üretmek fazlaca zordu, kıymetliydi ve yolu aşikardı, o yola herkes ulaşamıyordu. Firma sayısı aşikardı, teknikler belirliydi, o firmanın yapacağı müzik yayınını sayısı da belirliydi zira büyük yatırımlardı bunlar. Bir plak şirketi yetkilisinden randevu almak bile büyük işti. Artık bunların hiç birinin olmaması, niceliği epeyce arttırmış durumda. Haftada on binlerce müzik ne demek örneğin? Herkes bir şeyler üretiyor ve yayınlıyor, yayınlatıyor. Fakat nitelikle ilgili önemli dertler var. Bu 60 bin müziğin bence hayli fazlaca küçük bir kısmı kalıcı oluyor ve para kazanabiliyor. Temelinde tahminen bu kadar müziğe gereksinimimiz yok. Ancak işte hayli başındayız bu dijital dünyanın, her şey her gün değişiyor. Birinci vakit içinderda hepimiz fazlaca heyecanlandık, ben de o denli düşündüm. “Yahu üretmek epey kolay madem, basalım. Onu da basalım, bunu da basalım…” daha sonra bir bakıyorsun harddiskinde bir dolu kalabalık olmuş bunların birçok. Ne yazık ki bunların ne sanatkara, ne yapımcıya, ne bölüme bir yararı olamıyor. Bu hayli acı bir şey bakınız, bu müzikleri çıkaran müzisyen arkadaşların hepsi bu müzikleri büyük hayallerle çıkarıyor lakin işte devamı gelemiyor. örneğin, evvelce “yaz şarkısı” diye bir şey vardı, bilirdik ki Mayıs’ta, Haziran’da Demet Akalın, Serdar Ortaç müzik çıkartır ve o bir yılı gdolayır en az. Artık bu biçimde bir şey de kalmadı; küçük küçük birileri çıkıyor, parlıyor, kayboluyor. Bölümün büyümesi demek, bir yandan bu devamlılığı da sağlamak demek.
Kelamını fazlaca ettiğimiz bu dijital dönüşümle bir arada bütün dallarda “eşik tutucular”ın rolü tartışılmaya başlandı. Bireylerin artık kullanıcı da olduğu, bilhassa kültürel üretim araçlarının dijitalleştiği ve bilgisayarlar, cep telefonları ile her insanın eline geçtiği bir yeni periyot üzere anlaşılıyor bu. Sizin de söylemiş olduklerinizden, aslında geçmişte neyin yapılacağına, kimin albümünün, ne kadar basılacağına karar veren müzik yapımcılarının da artık eşik tutucu, karar verici olmadıkları bir dünyada formüller üretmek zorunda kaldığını anlıyorum.
Engin Akıncı: Ben şöyleki düşünüyorum: Üretimci için de her şey bir müzik kelamı ve bir besteyle başlıyor. Bu beste birine ilişkin ve bu şahıslar Türkiye’de ya MESAM, veyahut MSG üyesi ve yorumcu ise MÜYORBİR üyesi. Bu müzikler yayınlanmadığı sürece kimse tarafınca bilinmez ve bir paha oluşturmaz. Sen bunu gdolayır MSG’nin, MESAM’ın data tabanına kaydettirirsin, orada durur. Sen bunu halka arz ettikten daha sonra o müziğin hayat döngüsü başlıyor ve ekonomik bedeli oluşuyor. Bakın geçtiğimiz günlerde Üstün Bowl’da Eminem, 2000’li yılların başında yaptığı bir şarkıyı söylemiş oldu; 20 yıllık müzik sonraki gün tüm dünyada tekrar listelere girdi. niye? İş büyük, görkemli. Biz, kesim olarak o görkemi epeyce süratli bir biçimde kaybettik ve müzik Türkiye’de insanların dünyasından çıktı, heyecanlandırmıyor artık insanları. Müziğin manası, televizyon dizilerinden ibaret artık neredeyse. Sizin kelamını ettiğiniz bağlamda, bu görkemi, bu heyecanı bir daha yaratmak açısından üretimci en temel rolü üstleniyor, üstlenmek zorunda. Büyük ödül törenlerimiz kalmadı, yanlışsız düzgün televizyonumuz kalmadı, büyük yapımlar yok artık, müzik mecmuası yok, eskisi üzere müzik eleştirmenleri yok, herke ufacık köşelerde bir iki cümle yazmaya çalışıyor.
Ve bakın, yapılan araştırmalar, insanların daima geçmiş bir vaktin, kendisini daha güzel hissettiği bir periyodun müziklerini dinlemeye başladığını gösteriyor. Bunda Covid’in de epeyce büyük hissesi var. “Ne hoştu, 2012’de şu müzik çalarken sevgilimi birinci sefer öpmüştüm” diye düşünüyor, onu hatırlamak istiyor. Yeni periyotta ise yeni müzikler insanları oralara götürmüyor, o niçinle son iki yılda yayınlanan müziklerin dinlenme oranlarında da düşüş var.
‘KİMİ ÜRETİMCİLER DİNLENME, İZLENME SAYILARIYLA OYNUYOR’
Server Beyefendi, siz hem tanınan, sevilen bir rap müzik sanatçısısınız birebir vakitte kesime kıyasla genç bir yapımcısınız. Firmanızın imza attığı işler de, sıklıkla esasen bu dijital dünyaya doğmuş bir kuşağa hitap ediyor. Kelamı edilen bu problemleri siz de mi yaşıyorsunuz?
Server Uraz: Yaşıyoruz natürel. Biraz evvel dediğim üzere, bu dönüşümde elle tutabileceğimiz kurallar yok bir sefer. Hatta ben bu yüzden üretimci oldum diyebilirim. Sanatçı olarak epeyce berbat deneyimler yaşayınca yapımcılık istikametine eğilmek zorunda kaldım aslında. Öbür yapımcıların ne yaptığına dair bir fikrim yoktu, geçmişin formüllerinin değiştiği bir müddetçti ve kendi sistemimi kurmak durumunda kaldım. Geldiğimiz noktada yapımcının en değerli rolünün, parlama potansiyeli olan sanatkarları bulmak, onları yanlışsız biçimde yönlendirmek olduğunu düşünüyorum. Sanatçı bir potansiyeldir ancak müzik sanayisini bilmek zorunda değil. İşte burada bizim devreye girmemiz gerekiyor. Bir de şu var; dijital dünyada var olmak değil yalnızca sorun, duruşunu bozmadan orada var olabilmek. Sanatkarın duruşundan taviz vermesi fazlaca kolay dijital dünyada. Küçük ödünler de vermek zorunda aslında ki esasen sanat ile müzik içindeki ayrım gittikçe büyüyor. Biz üretimci olarak sanata mı paha vereceğiz yoksa “satan” işlere mi? Veyahut bunun kesişim kümesini nasıl yaratacağız? Bu kesişim kümesini yaratırken kendi duruşumuzu ve sanatkarın duruşunu bozmadan nasıl ilerleyebiliriz? Bunlar da yapımcıların gündemindeki hususlar.
Söyleşimizde sona yaklaşırken şunu sormak istiyorum: Sohbetimizin başında, BMYD’nin daldaki etik pahaları hatırlatmak, bu kıymetlere sahip çıkmak için de kurulduğunu belirttiniz. Hatta en büyük problemlerden birinin, bir firmanın bir öbür firmayla çalışan sanatçı ile ilgili tasarrufu olduğunu söylemiş olduniz. Bu bağlamda öteki nasıl problemler yaşanıyor dalda?
Haydi Elazzi: Şu anda bir firma, bir müzik yayınlayıp o müziğin dinlenme, izlenme sayılarıyla her türlü gayrı resmi yolu kullanarak oynayabiliyor mesela. Hepimiz bunu biliyoruz. Herkes yapabilir bunu, Google’da bile bunun yolları bulunabiliyor. Dijital mecralar bunun önüne geçmiyor, bunu bizim yapmamız lazım. Dijital mecra bununla ilgilenmiyor zira alan şad, satan mutlu durumu var orada.
Engin Akıncı: Dijital mecraların, bunun önüne geçmek için çalışmaları var aslında. Lakin yaptırımı yok, regülasyonu yok. “Senin şarkını Malezya’da dinlemişler en epey, niye orada dinlendin?” diye soruyor, bunu kuşkulu buluyor fakat bununla ilgili bir yaptırımı yok.
Server Uraz: Spotify bunu sembolik olarak yapıyor. Yirmi tane gayrı legal yükselişin birine kelamda bir yaptırım uyguluyor. Müzik o denli yahut bu biçimde daha fazla dinlenildiği için, o dijital mecranın kitlesi de kağıt üzerinde büyümüş oluyor zira.
Haydi Elazzi: Bunu tespit etmek epeyce kolay değil natürel fakat biz elimizden geldiğince belirleyip, bu çeşit yollara başvuran imal şirketlerini bünyemize almamayı planlıyoruz.
Anladığım kadarıyla sıkıntı hayli, yol da uzun. Pekala kısa vadede ne üzere işler, etkinlikler var takvimde?
Haluk Polat: Her şeydilk evvel kendimizi tanıtmak istiyoruz. Bunun için de çeşitli etkinlikler planlıyoruz. Birincisi 23 Şubat’ta bir çevrimiçi seminer olacak. Soru-cevap biçiminde bir toplantı olacak. daha sonra da her ay çevrimiçi ve yüz yüze etkinlikler planlıyoruz. Bu etkinliklerde bölümle ilgili çeşitli konularda sorulara cevap bulmaya çalışacağız, seminerler, atölyeler yapacağız. Sanatçılarımızla küçük dinletiler gerçekleştireceğiz. birlikte bir şeyler yapabileceğimizi kanıtlayacağımız etkinlikler olacak bunlar ve bunları yaparken yurt haricindeki temaslarımızla da işbirlikleri oluşturacağız.
Engin Akıncı: Derneğin ayrıyeten lobicilik faaliyeti yürüteceğini de söyleyelim. Bu bahiste önemli bir boşluk olduğunu görüyoruz.
özetlemek gerekirse BMYD olarak isimlendirilen derneği, hepsi üretimci olan kurucuları Haydi Elazzi Haluk Polat, Engin Akıncı ve Server Uraz ile konuştuk.
‘AMACIMIZ MÜZİK DALINI BÜYÜTMEK’
MÜYAP üzere geniş ve kuvvetli bir yapı varken niye Bağımsız Müzik İmalcileri Derneği’ni kurma gereksinimi duydunuz? Bize biraz nasıl bir motivasyonla yola çıktığınızı anlatır mısınız?
Haluk Polat: Temelinde müzik kesimi form değiştiriyor ve Türkiye’de bu manada var olan irili ufaklı biroldukca üretim şirketi var. Bu imal şirketlerinin birlikte hareket etmesi gereken bir periyoda yanlışsız gidiyoruz. Bir meslek birliğimiz var, MÜYAP lakin MÜYAP’ın üyesi olmak kolay değil, biroldukça koşul var. Orada umuma arzdan toplanan gelirlerin paylaşımı kelam konusu olduğu için, oraya üye olmak, bu koşulları yerine getirmek bağımsız üretim şirketleri için kolay olmuyor. Hâlbuki yeni periyotta, dijitalle birlikte dala giren, bu alanda faaliyet yürütmek isteyen, kalıcı olmak isteyen biroldukça firma var. Bu firmaların yalnızlığını günden güne hissediyoruz. Dedik ki, bir ortaya gelelim ve bu firmaların da dalla entegrasyonu ismine, kendi problemlerimizi, bir arada, ortak bir akılla masaya yatırmanın ve çözmenin yollarını arayalım. Yurtharicinde bu alanda çalışan, bağımsız üretim şirketlerinin bünyesinde toplandığı meslek birlikleri var. Dünyadaki bağımsız müzik firmalarını temsil eden Bağımsız Müzik Şirketleri Birliği IMPALA, Dünya Bağımsızlar Ağı WIN ve MERLIN Network, Türkiye’de temsil edilmiyordu. Biz, BMYD olarak bu birliklerin Türkiye’deki temsilcisi pozisyonuna da geldik. Dünyada, bizim “majör şirketler” dediğimiz Warner’ın, Universal’ın, Sony’nin kapladığı alan günden güne azalıyor. Buna birkaç kıymetli öge var. Bir kez, sanatkara bağlı daha küçük müzik üretim şirketlerinin sayısı, gücü ve ulaşabilirliği artıyor. Dinleyici ile direkt bağlantı kurulabilen alanlar var artık, evvelden o denli değildi. Majör firmalar hem dağıtımın sahibiydi, hem üretimin sahibiydi, birebir vakitte koca koca yapımlar yapıyorlardı. Artık de bunu yapmaya çalışıyorlar lakin bu firmaların faaliyetleri, tüm müzik dalını temsil etmiyor artık.
Biz ayrıyeten, MÜYAP üyesi olmayan imal şirketlerinin, MÜYAP ile alakasını de yanlışsız bir biçimde kurmasına aracı olmak istiyoruz. Yani MÜYAP’a alternatif değiliz, bu biçimde bir argümanımız da yok. esasen içimizde MÜYAP üyesi olan firmalar da var. Yani özetle, MÜYAP’a üye olmayan, ölçeği itibariyle üye de olamayan birfazlaca yapıyı bir ortaya getirmek.
Engin Akıncı: Bir sıkıntımız de, kesimi nasıl büyütebileceğimiz. Müzik alanı, dijitalleşmeyle bir arada giderek büyüyor, yaygınlaşıyor tüm dünyada. Son raporlara baktığımızda, dünyada abonelik üzerinden müzik dinleme işinde epey önemli bir artış var. Beşerler, bilhassa de Covid’ten daha sonra, bu süreçte meskenlere kapandığında hem müziğe tıpkı vakitte görsel içeriğe aylık bir bütçe ayırmaya başladı. Bakın, 2020 sonu itibariyle dijital müzik ve dizi/film cümbüş mecralarının abone sayısı 1 milyondu. Bu sayı 2021 sonunda 2 milyona çıkmış. Bu inanılmaz bir artık oranı demek ve bu oranda artışın süreceğini öngörmek de kolay olsa gerek. ötürüsıyla birtakım memleketler arası şirketlerin ya da bu ülkedeki cümbüş dalında üretimci olarak yer alan insanların iştahını kabartan bir fotoğraf var ortada. Amazon Müzik üzere, daha evvel Türkiye’de olmayan firmalar girmeye çalışıyor; Apple Müzik ve Spotify üzere firmalar operasyonlarını büyütüyor.
Giderek büyüyen bir bölüm var yani lakin dal büyüdükçe sıkıntıları de büyüyecek zira temelleri hakikat değil. Biz, işte bu noktada nasıl işbirlikleri oluşturabiliriz ve bu dalı nasıl gerçek temsil edebiliriz hevesiyle bu işe giriştik.
Haluk Polat: Bir de, müzik dalında daha unsurlu bir yapı kurmak gerektiği kabulümüz var. Firmaların, etik kıymetlere bağlı kalmasını sağlayacak bir oluşumu nasıl sağlarız diye yola çıkıyoruz. Bizim, BMYD olarak temel problemimiz kesimi mali olarak büyütmek değil, o natürel ki bir tarafı işin lakin paradan hayli evvel gelen ve çözülmesi gereken sıkıntılar var. En sıradan örnek olarak, firmaların birbirlerinin sanatkarlarıyla ilgili tasarrufta bulunmasını verebilirim. Bu tıp meseleleri ele alacağız evvela.
‘YAPIMCIYDIM LAKİN TANIDIĞIM TEK BİR ÜRETİMCİ DAHİ YOKTU’
Haydi Elazzi: Birkaç kişi birinci vakit içinderda bir ortaya gelmeye başladığımızda her insanın ortak bir tasasının olduğunu fark ettik, yalnız kalmak. O devir fazlaca ilgimi çekmişti, herkes “Ben bu dalda bağımsız üretimci olarak yapayalnızım” diyordu.
Server Uraz: Evet, benim kendimden öteki tanıdığım bir üretimci yoktu BMYD’ye kadar, o denli düşünün. BMYD’nin kurulması basamağında ben üretimci büyüklerimi tanıyabildim, onların birikimlerinden faydalanabildim. O ana kadar ben her şeyi kendi başımda kurduğum sistemle yönetiyordum ve öbürleri nasıl yönetiyor, onu da bilmiyordum.
Engin Akıncı: Ve sistem daima değişiyor. Vakit değişiyor, işler dijitalleşti, bu biçimde olunca dinamikler değişiyor. Bir üretimci olarak kendini ne kadar güncellersen güncelle, bilmediğin bir dolu yeni parametre ortaya çıkıyor. birebir vakitte doğal müziğin kendisi de değişiyor, sanatkarların davranışları değişiyor, insanların menfaatleri değişiyor. Yani bu sürate ayak uydurabilmek için önemli bir bilgi akışı sağlamamız gerekiyordu, bilgiyi daha düzgün, daha süratli paylaşabilmemiz, üretimciler olarak birbirimizi güncellememiz kuraldı. Birbirimizin eksik yanlarını da görmek, orayı nasıl tamamlayabileceğimizi çözmek vesaire. İşin ortasında ister istemez hukuk var mesela, birileri olmayan ya da olan bir hak talebinde bulunabiliyor, avukatlara gittiğinizde hepsi öteki bir yorum yapabiliyor. Bir hukuk takviyesi imkanınız olmadığında yapayalnız, tek başınıza bunu çözmeye çalışıyorsunuz. Bugüne dek daima eş dosta danışarak bunları çözmeye çalışıyorduk lakin bundan bu biçimde bu meseleler da BMYD’nin dayanağıyla ele alınacak.
Haydi Elazzi: Server’i düşünün, genç yaşında, tek başına bu firmayı kurmuş, sezgileriyle, kendi şekliyle fazlaca değerli işlere imza atmış bir üretimci fakat kendisini yalnız hissedebiliyor buna karşın, bunu birinci duyduğumda epeyce şaşırmıştım. Bir dayanışma örneği aslında bu dernek ve motivasyonlarımız belirli: birinci vakit içinderda, makul etik kıymetlerimizin olması bence epey kıymetli. İkincisi, hiç birimizin artık kendini bu bölümde yalnız hissetmemesi. Üçüncüsü ise bilgi paylaşmak. Teknoloji ve bilgi çağındayız fakat bizim kesimimizle ilgili inanılmaz bir bilgi eksikliği ve bilgi kirliliği kelam konusu.
Engin Akıncı: Yüzlerce etkin firma var fakat bir yayın yok, veyahut bir kitap yok gerçek düzgün. Nereden öğreneceksin? Bunun eğitimini veren gerçek düzgün bir yer yok.
Server Uraz: Yolda öğreniliyor aslında bu iş ve olağan yanlışlar yapılarak.
‘MÜZİKTE EVVELCE FORMÜLLER AŞİKARDI, ARTIK FORMÜL YOK’
Engin Akıncı: Bağımsız Müzik İmalcileri Derneği’nin, müzisyenlerimiz için yeni memleketler arası kapılar açacağını düşünüyoruz ayrıyeten.
Bunu biraz açar mısınız?
Engin Akıncı: bahsetmiş olduğumiz milletlerarası ağların, meslek birliklerinin çeşitli komitelerindeyiz artık. Bunlar AB ile, dünyadaki WOMEX üzere büyük sanayi fuarlarıyla entegre biçimde çalışıyorlar. Diyorlar ki, “Bizim bünyemizde bulunan sanatkarlar, bu fuarda şöyle yer alacak, bu ülkeden şu sanatçı gelecek…” Biz, bu milletlerarası paydaşlarımızla bunları yapabilirsek, epeyce eksik kalan, sanatkarlarımızın memleketler arası pazarlara açılması açısından önemli faydalarımız olabilir.
‘DİJİTAL MECRALAR BİRER BATAKLIK’
Geçtiğimiz günlerde MÜYAP Genel Koordinatörü, üretimci Bülent Forta ile de konuştuk bunu, size de sorayım. Sanatkarın, dijital dünyayla birlikte üretme ve paylaşma süreçlerinde yapımcıya artık daha az gereksinimi yok mu?
Haydi Elazzi: Ben o denli olduğuna inanmıyorum. İşe hâkim olan ve deneyimi olan herkes de bu biçimde düşünüyor. Biraz evvel bahsetmiş olduğumiz o bilgi kirliliği, bu hususta da var. Evet, birtakım şeyler kolaylaştı, sanatçı için bir şarkıyı kaydetmek, dağıtmak, dijital mecralarda yer almasını sağlamak sıkıntı olmasa gerek, hakikat. Fakat bir taraftan da iş eskisine nazaran daha zorlaştı zira yapılacak fazlaca fazla kalem var, fazlaca fazla komplikasyon var, ve natürel kaos var. Bana sorarsanız müzik şirketlerinin eskisine nazaran daha geniş gruplarla çalışması gerekiyor artık. Evvelce formül muhakkaktı; müzik televizyonları fazlaca kuvvetliydü, radyo baskındı, bir de belirli başlı gazetelerde müellifler vardı. Diyorduk ki, “Şu muharrir bizim şu albümü yazarsa, eminim parlayacak. Üzerine Number One TV’de, Kral TV’de de görüldü mü, tamamdır.”
Engin Akıncı: Magazinel bir sanatçıysa “Televole’ye bir çıkarsa olur bu iş” denirdi, formüller aşikardı yani.
Haydi Elazzi: Formüller değişti de diyemiyoruz, şu anda formül yok zira.
Server Uraz: Yapımcının rolü bu noktada, formül geliştirmek oluyor.
Engin Akıncı: Formül geliştirmek ve sanatkarın, müziğin olmadığı alanlara o müziği nasıl taşıyacağını bulmak… Sanatkarlar şöyleki düşünüyorlar: Ben kendi yatak odamda bile, süratle gelişen teknolojinin imkânlarıyla bu şarkıyı kaydedebilirim. Bir mikrofonum, ses kartım, bilgisayarım var. Üzerine bir gitar çalarım, klavye çalarım, tamam. Bunu dijital dağıtımcılar üzerinden epeyce uygun fiyatlarla dağıtmak da mümkün, gerçek. Sen, meskeninde kaydettiğin bir müzikle, Coldplay’in, Jennifer Lopez’in olduğu mecrada olabiliyorsun. Lakin haftada 60 binden çok müziğin çıktığı bir mecra, bununla birlikte bir bataklıktır. Sen burada nasıl yer alacaksın, kim seni nasıl bulacak, nasıl duyacak da sen nasıl dinleneceksin? Eski tanıtım mecraları da yok. Alternatif bir iş yapıyorsan aslına bakarsanız radyoda çalınamıyorsun, gazetelerde, basında mahrum. Bu durumda diğer formüller, öteki zihinler, öbür bağ ağları gerekiyor. Televizyon dizilerine nasıl verebilirsin bu şarkıyı, Netflix’te bir yerlerde nasıl kullanılmasını sağlarsın…
Haluk Polat: Biraz evvel konuşurken aklıma şu örnek geldi: Geçmişte, ben de bir majör firmanın Türkiye’de pazarlama ve tanıtım bakılırsavlisiyken yurtharicinden gelen insanları Unkapanı’na götürdüğümüz vakit şaşkınlıkla izlerlerdi. “Nasıl yani? Bütün bu müzik firmaları birbirine rakip ancak yan yana duruyorlar ve herkes birbirinin ne yaptığından haberdar, o denli mi?” diye sorarlardı. Bu aslında Türkiye’de bir gelenek ve dünyada sanırım örneği yok. Herkes birbirinin ne ürettiğinden haberdar. Hatta, korsan periyodunda, bir imal şirketi bir şey çıkardığında, yandaki üretim şirketi onun korsanının yayınlayıp merdiven altında satıyordu, düşünün. Biz temelinde BMYD ile gerçek işleyen bir Unkapanı modeli yaratıyoruz bir açıdan. Birbirimize alışılmış ki rakibiz, hepimiz bu alanda paralar kazanıyoruz lakin bunların rekabeti temelinde bölümü büyütmek için oluşan bir rekabet. Biz ne kadar epeyce işi tanıtabilirsek bölüm o kadar büyüyecek. Birbirimizden takviye alarak büyüyeceğiz.
Engin Akıncı: Süperlig üzere düşünün bunu. Bir sürü grup var ve futbolun kalitesi arttıkça Süperlig’in pahası artıyor, yayın hakkını ona nazaran pazarlıyor. Onun üzere bir şey bu.
‘MÜZİKTE YENİ İSİM ÇOK, NİTELİK AZ’
Birkaç seferdir “sektörü büyütmek” diyorsunuz. Ne demek bu? aslına bakarsanız inanılmaz bir süratle büyüyen bir dijital pazardan, geçmişle kıyaslanamayacak kadar epeyce ortaya çıkan yeni çalışmadan, sanatkardan kelam ediyoruz esasen…
Haydi Elazzi: Nitelik sıkıntısından kelam ediyoruz aslında. Kesimi nitelik olarak büyütmek, pahasını arttırmak. Engin’in dediği üzere, evvelce bir şey üretmek fazlaca zordu, kıymetliydi ve yolu aşikardı, o yola herkes ulaşamıyordu. Firma sayısı aşikardı, teknikler belirliydi, o firmanın yapacağı müzik yayınını sayısı da belirliydi zira büyük yatırımlardı bunlar. Bir plak şirketi yetkilisinden randevu almak bile büyük işti. Artık bunların hiç birinin olmaması, niceliği epeyce arttırmış durumda. Haftada on binlerce müzik ne demek örneğin? Herkes bir şeyler üretiyor ve yayınlıyor, yayınlatıyor. Fakat nitelikle ilgili önemli dertler var. Bu 60 bin müziğin bence hayli fazlaca küçük bir kısmı kalıcı oluyor ve para kazanabiliyor. Temelinde tahminen bu kadar müziğe gereksinimimiz yok. Ancak işte hayli başındayız bu dijital dünyanın, her şey her gün değişiyor. Birinci vakit içinderda hepimiz fazlaca heyecanlandık, ben de o denli düşündüm. “Yahu üretmek epey kolay madem, basalım. Onu da basalım, bunu da basalım…” daha sonra bir bakıyorsun harddiskinde bir dolu kalabalık olmuş bunların birçok. Ne yazık ki bunların ne sanatkara, ne yapımcıya, ne bölüme bir yararı olamıyor. Bu hayli acı bir şey bakınız, bu müzikleri çıkaran müzisyen arkadaşların hepsi bu müzikleri büyük hayallerle çıkarıyor lakin işte devamı gelemiyor. örneğin, evvelce “yaz şarkısı” diye bir şey vardı, bilirdik ki Mayıs’ta, Haziran’da Demet Akalın, Serdar Ortaç müzik çıkartır ve o bir yılı gdolayır en az. Artık bu biçimde bir şey de kalmadı; küçük küçük birileri çıkıyor, parlıyor, kayboluyor. Bölümün büyümesi demek, bir yandan bu devamlılığı da sağlamak demek.
Kelamını fazlaca ettiğimiz bu dijital dönüşümle bir arada bütün dallarda “eşik tutucular”ın rolü tartışılmaya başlandı. Bireylerin artık kullanıcı da olduğu, bilhassa kültürel üretim araçlarının dijitalleştiği ve bilgisayarlar, cep telefonları ile her insanın eline geçtiği bir yeni periyot üzere anlaşılıyor bu. Sizin de söylemiş olduklerinizden, aslında geçmişte neyin yapılacağına, kimin albümünün, ne kadar basılacağına karar veren müzik yapımcılarının da artık eşik tutucu, karar verici olmadıkları bir dünyada formüller üretmek zorunda kaldığını anlıyorum.
Engin Akıncı: Ben şöyleki düşünüyorum: Üretimci için de her şey bir müzik kelamı ve bir besteyle başlıyor. Bu beste birine ilişkin ve bu şahıslar Türkiye’de ya MESAM, veyahut MSG üyesi ve yorumcu ise MÜYORBİR üyesi. Bu müzikler yayınlanmadığı sürece kimse tarafınca bilinmez ve bir paha oluşturmaz. Sen bunu gdolayır MSG’nin, MESAM’ın data tabanına kaydettirirsin, orada durur. Sen bunu halka arz ettikten daha sonra o müziğin hayat döngüsü başlıyor ve ekonomik bedeli oluşuyor. Bakın geçtiğimiz günlerde Üstün Bowl’da Eminem, 2000’li yılların başında yaptığı bir şarkıyı söylemiş oldu; 20 yıllık müzik sonraki gün tüm dünyada tekrar listelere girdi. niye? İş büyük, görkemli. Biz, kesim olarak o görkemi epeyce süratli bir biçimde kaybettik ve müzik Türkiye’de insanların dünyasından çıktı, heyecanlandırmıyor artık insanları. Müziğin manası, televizyon dizilerinden ibaret artık neredeyse. Sizin kelamını ettiğiniz bağlamda, bu görkemi, bu heyecanı bir daha yaratmak açısından üretimci en temel rolü üstleniyor, üstlenmek zorunda. Büyük ödül törenlerimiz kalmadı, yanlışsız düzgün televizyonumuz kalmadı, büyük yapımlar yok artık, müzik mecmuası yok, eskisi üzere müzik eleştirmenleri yok, herke ufacık köşelerde bir iki cümle yazmaya çalışıyor.
Ve bakın, yapılan araştırmalar, insanların daima geçmiş bir vaktin, kendisini daha güzel hissettiği bir periyodun müziklerini dinlemeye başladığını gösteriyor. Bunda Covid’in de epeyce büyük hissesi var. “Ne hoştu, 2012’de şu müzik çalarken sevgilimi birinci sefer öpmüştüm” diye düşünüyor, onu hatırlamak istiyor. Yeni periyotta ise yeni müzikler insanları oralara götürmüyor, o niçinle son iki yılda yayınlanan müziklerin dinlenme oranlarında da düşüş var.
‘KİMİ ÜRETİMCİLER DİNLENME, İZLENME SAYILARIYLA OYNUYOR’
Server Beyefendi, siz hem tanınan, sevilen bir rap müzik sanatçısısınız birebir vakitte kesime kıyasla genç bir yapımcısınız. Firmanızın imza attığı işler de, sıklıkla esasen bu dijital dünyaya doğmuş bir kuşağa hitap ediyor. Kelamı edilen bu problemleri siz de mi yaşıyorsunuz?
Server Uraz: Yaşıyoruz natürel. Biraz evvel dediğim üzere, bu dönüşümde elle tutabileceğimiz kurallar yok bir sefer. Hatta ben bu yüzden üretimci oldum diyebilirim. Sanatçı olarak epeyce berbat deneyimler yaşayınca yapımcılık istikametine eğilmek zorunda kaldım aslında. Öbür yapımcıların ne yaptığına dair bir fikrim yoktu, geçmişin formüllerinin değiştiği bir müddetçti ve kendi sistemimi kurmak durumunda kaldım. Geldiğimiz noktada yapımcının en değerli rolünün, parlama potansiyeli olan sanatkarları bulmak, onları yanlışsız biçimde yönlendirmek olduğunu düşünüyorum. Sanatçı bir potansiyeldir ancak müzik sanayisini bilmek zorunda değil. İşte burada bizim devreye girmemiz gerekiyor. Bir de şu var; dijital dünyada var olmak değil yalnızca sorun, duruşunu bozmadan orada var olabilmek. Sanatkarın duruşundan taviz vermesi fazlaca kolay dijital dünyada. Küçük ödünler de vermek zorunda aslında ki esasen sanat ile müzik içindeki ayrım gittikçe büyüyor. Biz üretimci olarak sanata mı paha vereceğiz yoksa “satan” işlere mi? Veyahut bunun kesişim kümesini nasıl yaratacağız? Bu kesişim kümesini yaratırken kendi duruşumuzu ve sanatkarın duruşunu bozmadan nasıl ilerleyebiliriz? Bunlar da yapımcıların gündemindeki hususlar.
Söyleşimizde sona yaklaşırken şunu sormak istiyorum: Sohbetimizin başında, BMYD’nin daldaki etik pahaları hatırlatmak, bu kıymetlere sahip çıkmak için de kurulduğunu belirttiniz. Hatta en büyük problemlerden birinin, bir firmanın bir öbür firmayla çalışan sanatçı ile ilgili tasarrufu olduğunu söylemiş olduniz. Bu bağlamda öteki nasıl problemler yaşanıyor dalda?
Haydi Elazzi: Şu anda bir firma, bir müzik yayınlayıp o müziğin dinlenme, izlenme sayılarıyla her türlü gayrı resmi yolu kullanarak oynayabiliyor mesela. Hepimiz bunu biliyoruz. Herkes yapabilir bunu, Google’da bile bunun yolları bulunabiliyor. Dijital mecralar bunun önüne geçmiyor, bunu bizim yapmamız lazım. Dijital mecra bununla ilgilenmiyor zira alan şad, satan mutlu durumu var orada.
Engin Akıncı: Dijital mecraların, bunun önüne geçmek için çalışmaları var aslında. Lakin yaptırımı yok, regülasyonu yok. “Senin şarkını Malezya’da dinlemişler en epey, niye orada dinlendin?” diye soruyor, bunu kuşkulu buluyor fakat bununla ilgili bir yaptırımı yok.
Server Uraz: Spotify bunu sembolik olarak yapıyor. Yirmi tane gayrı legal yükselişin birine kelamda bir yaptırım uyguluyor. Müzik o denli yahut bu biçimde daha fazla dinlenildiği için, o dijital mecranın kitlesi de kağıt üzerinde büyümüş oluyor zira.
Haydi Elazzi: Bunu tespit etmek epeyce kolay değil natürel fakat biz elimizden geldiğince belirleyip, bu çeşit yollara başvuran imal şirketlerini bünyemize almamayı planlıyoruz.
Anladığım kadarıyla sıkıntı hayli, yol da uzun. Pekala kısa vadede ne üzere işler, etkinlikler var takvimde?
Haluk Polat: Her şeydilk evvel kendimizi tanıtmak istiyoruz. Bunun için de çeşitli etkinlikler planlıyoruz. Birincisi 23 Şubat’ta bir çevrimiçi seminer olacak. Soru-cevap biçiminde bir toplantı olacak. daha sonra da her ay çevrimiçi ve yüz yüze etkinlikler planlıyoruz. Bu etkinliklerde bölümle ilgili çeşitli konularda sorulara cevap bulmaya çalışacağız, seminerler, atölyeler yapacağız. Sanatçılarımızla küçük dinletiler gerçekleştireceğiz. birlikte bir şeyler yapabileceğimizi kanıtlayacağımız etkinlikler olacak bunlar ve bunları yaparken yurt haricindeki temaslarımızla da işbirlikleri oluşturacağız.
Engin Akıncı: Derneğin ayrıyeten lobicilik faaliyeti yürüteceğini de söyleyelim. Bu bahiste önemli bir boşluk olduğunu görüyoruz.