Müzisyenlerin “büyük kapanma”sı, gece 12’de müziği susturmak kuralıyla şimdilik bitmiş üzere görünüyor. Bu 12 yasağı üzerine yazıldı çizildi; müzisyenler, dinleyiciler ve bölüm açısından hâlâ en büyük sorun, müzikli gecelerin karşısına dikilmiş bu anlamsız 12 duvarı. Her durumda bir çıkar yol bulmaya alışmak zorunda kalmış müzik dünyası bir biçimde yollar buluyor, konserler yapılıyor, sanatkarlar dinleyicisiyle buluşabiliyor. Evvelce 22.00’da, birtakım kimi daha geç başlayan konserler, dinletiler artık 19.00, 20.00 üzere saatlerde başlıyor. Bu, süreksiz bir tahlil mü olacak, müzisyenler bir biçimde örgütlenip veyahut mevcut örgütler üzerinden seslerini çıkarıp bu hiç bir hukuksal desteği olmayan kuralı bozduracak mı, yoksa çabucak her şeye alıştığımız üzere buna da alışacak mıyız bunu vakit gösterecek.
Bu yeni konser dalgasında konuşmamız gereken, hiç de yeni olmayan diğer bir husus var aslında.
GÖZLER GERÇEK ALTERNATİFE KAPALI
Alternatif olmak, “bağımsız alternatif” olmak her yerde, her vakit sıkıntı. Sistem, alternatif olanı satılabilir bulduğunda ana akıma şirketlerce sunulan eser seçeneklerinden biri olmadığı için “bağımsız” olana özel bir vurgu yapıyorum. Bölümün kalıplaşmış kurallarının haricinde, bilinen, garantili ticari yollara sapmadan, yaptığı işte kendine has ve bağımsız kalarak yürümeye çalışmak ödenmesi gereken bedelleri birlikte getiriyor. Yapılan işe duyulan gerçek bir inanç, birden fazla vakit ümitsizlik ve kaynak yoksunluğu ile boğuşularak elde edilen istikrar, azla yetinmeyi bilmek üzere yan eserleri var bağımsız alternatif olmanın.
Ana akım müzikle bir derdim yok, yanlış anlaşılmasın. Sıkıntı, bir biçimde fırsatı olduğunda dinleyicisini kesinlikle bulacak olan müziklerin ve müzisyenlerin; dinleyici ile buluşabileceği alanların büsbütün ana akım ile doldurulmuş olması. Garantici ve inançsız sektörel anlayış, her durumda “büyük iş yapacak” olanla o derece meşgul ki, herkes bu istikrarsız sistemde o an gemisini yüzdürmeye o kadar odaklanmış durumda ki, (hem dinleyici ile tanışmak birebir vakitte aslına bakarsan epeyce daha az para kazandığı için) sahne almaya en epeyce muhtaçlığı olan “küçük” müzisyenler görünmez oluyor. Bu pandemidilk evvel de bu biçimdeydi, artık de bu biçimde…
Bu görünmezlik biz müzikseverler için de büyük kayıp. Olağanüstü müzik yazarlarıyla, bedeli tahminen gelecekte anlaşılacak kendine has stilleri deneme cüreti gösteren fevkalade müzisyenlerle sahnelerde tanışma ihtimalimiz hayli düşük.
‘BÜYÜK BALIKLAR’ VE DİNLEYİCİ GARANTİLİ KONSERLER
İsmini vermek istemediğim bir müzisyen/şarkı yazarı/şarkıcı arkadaşımın şu notunu paylaşmak istiyorum: “Kapanma sırasında konser yapamayıp, kapanmalar bittikten daha sonra da konser yapamayan ya da tek tük yapabilen bir sürü müzisyen var. örneğin ben. Zira bilhassa belediyeler bütçelerini sıklıkla ‘büyük balıklara’ harcıyor. Yerler da bir daha sıklıkla garanti isimleri tercih ediyor. Sahneler açılır açılmaz afişlerde gördüğümüz birinci isimler daima tıpkı. Muhtemelen öteki alternatif isimlere göre ekonomik darlığı daha az hissedenler yani…”
Kimsenin risk almadığı bir sanat ortamı, kaçınılmaz olarak kendini daima tekrar etmeye, verimsizleşmeye mahkûmdur. Evet, dal incecik ayakların üzerinde zar güç ayakta duruyor. Pandemi süreci gösterdi ki birinci rüzgârda yıkılması da işten değil. bu biçimde olunca; bir yanda birebir isimlerin durmadan, her yerde ve âlâ fiyatlarla konserler verdiği, öbür yanda ise bu imkanlara sahip olamayan müzisyenlerin ellerinde telefonla ayda yılda bir haber, bir teklif beklediği eşitsiz bir nizam kendi dehşetli kurallarıyla giderek kök salıyor.
Türkiye’de inadına ve istikrarla klasik caz icra etmeye çalışan olağanüstü müzisyenler köşelerinde ders vererek hayatlarını sürdürmeye çalışırken mesela, caz şenlikleri yıllardır pop müziğin yıldızlarına açıyor sahnelerinin birçoklarını. Evet, epeyce yetenekli, kendine has müzisyenler bunlar lakin göz görüyor, kulak duyuyor ki “caz” yapmıyorlar. “Sana ne?” demeyin; çünkü insanın aklına ister istemez, şayet bu ülke dinleyicisine caz dinletilemiyorsa bu biçimde ne için caz şenlikleri düzenlendiği sorusu geliyor. Ha şayet caz dinleniyorsa bu biçimde esasen ağır konser programında bir gecede binlerle buluşan müzisyenler yerine niye duyulmaya muhtaçlığı olan, alternatif kalan, aslına bakarsanız tahminen de mecburî olarak bağımsız olan müzisyenlerin bu sahnelerde yer almadığı sorusu da takip ediyor onu.
Pop müzik ve rock müzik şenlikleri için de durum farklı değil. Şenlikler bir vakit içinder yeni ve alternatif seslerin, isimleri geniş kitlelerce duyulmamış sanatkarların dinleyici ile tanıştığı yerlerdi. esasen kurulmuş olan sahnelerde, aslına bakarsanız hazır yapımlarda organizatörler bu yeni seslere de yer verir, o sırada dinleyeni az da olsa sanatçı için o sahnedeki o tecrübesi gerçek kılmaya dayanak olurdu. Bugün bunun hayli uzağındayız.
Konser, performans yerlerinin, hâlihazırda ödedikleri büyük kiraların, çalışan masraflarının, devlete ödenen büyük vergilerin, yasal kısıtlamaların farkındayım. Dahası bu sanat yerlerinin devlet nezdinde birer cümbüş yeri üzere görüldüğünü, hiç bir takviye almadığını, cümbüş dalı bağlamında vergilendirildiğini de yakından biliyorum. Fakat bu cins yerler müzik tarihi açısından bir sorumluluk taşıyor. Cavern isimli bar olmasaydı Beatles diye bir efsane olur muydu emin değilim mesela. Türkiye’nin kimi büyük müzik muharrirleri, kendilerine inanan ve ziyan etme kıymetine sahnelerinde onlara yer veren küçük ve mütevazı barlar olmasaydı bir köşede unutulur giderdi, kim bilir?
Pandemi boyunca hayatlarının en büyük profesyonel krizini yaşayan müzisyenlerin tartışmaları daima ortak bir noktaya bağlanıyordu: Bu sistemin bu türlü işlemediği açık. Bu büyük kapanmadan herkes ders çıkaracak; müzisyenler dayanışmayı, kesim temsilcileri garantici olmamayı, tüm müzik topluluğu, büyüklü küçüklü tüm müzisyenler ve öteki müzik işçileri için ses çıkarmayı öğrenecek. Şu şimdilik kısa müddetli açılmada gördük ki umutlar bir daha öbür bir vesilede hatırlanmak üzere raflara kaldırılmış. Umuyorum kendisini ve müziğini oyunun büyük aktörlerinden ve iki yanı keskin kılıç kurallarından azade tutmaya çalışan müzisyenler için de bir açılma olur. Bu defa muktedirlerin iki dudağının içinden çıkan sözlerle değil, müzik dünyasının toptan bir silkinmesiyle…
Bu yeni konser dalgasında konuşmamız gereken, hiç de yeni olmayan diğer bir husus var aslında.
GÖZLER GERÇEK ALTERNATİFE KAPALI
Alternatif olmak, “bağımsız alternatif” olmak her yerde, her vakit sıkıntı. Sistem, alternatif olanı satılabilir bulduğunda ana akıma şirketlerce sunulan eser seçeneklerinden biri olmadığı için “bağımsız” olana özel bir vurgu yapıyorum. Bölümün kalıplaşmış kurallarının haricinde, bilinen, garantili ticari yollara sapmadan, yaptığı işte kendine has ve bağımsız kalarak yürümeye çalışmak ödenmesi gereken bedelleri birlikte getiriyor. Yapılan işe duyulan gerçek bir inanç, birden fazla vakit ümitsizlik ve kaynak yoksunluğu ile boğuşularak elde edilen istikrar, azla yetinmeyi bilmek üzere yan eserleri var bağımsız alternatif olmanın.
Ana akım müzikle bir derdim yok, yanlış anlaşılmasın. Sıkıntı, bir biçimde fırsatı olduğunda dinleyicisini kesinlikle bulacak olan müziklerin ve müzisyenlerin; dinleyici ile buluşabileceği alanların büsbütün ana akım ile doldurulmuş olması. Garantici ve inançsız sektörel anlayış, her durumda “büyük iş yapacak” olanla o derece meşgul ki, herkes bu istikrarsız sistemde o an gemisini yüzdürmeye o kadar odaklanmış durumda ki, (hem dinleyici ile tanışmak birebir vakitte aslına bakarsan epeyce daha az para kazandığı için) sahne almaya en epeyce muhtaçlığı olan “küçük” müzisyenler görünmez oluyor. Bu pandemidilk evvel de bu biçimdeydi, artık de bu biçimde…
Bu görünmezlik biz müzikseverler için de büyük kayıp. Olağanüstü müzik yazarlarıyla, bedeli tahminen gelecekte anlaşılacak kendine has stilleri deneme cüreti gösteren fevkalade müzisyenlerle sahnelerde tanışma ihtimalimiz hayli düşük.
‘BÜYÜK BALIKLAR’ VE DİNLEYİCİ GARANTİLİ KONSERLER
İsmini vermek istemediğim bir müzisyen/şarkı yazarı/şarkıcı arkadaşımın şu notunu paylaşmak istiyorum: “Kapanma sırasında konser yapamayıp, kapanmalar bittikten daha sonra da konser yapamayan ya da tek tük yapabilen bir sürü müzisyen var. örneğin ben. Zira bilhassa belediyeler bütçelerini sıklıkla ‘büyük balıklara’ harcıyor. Yerler da bir daha sıklıkla garanti isimleri tercih ediyor. Sahneler açılır açılmaz afişlerde gördüğümüz birinci isimler daima tıpkı. Muhtemelen öteki alternatif isimlere göre ekonomik darlığı daha az hissedenler yani…”
Kimsenin risk almadığı bir sanat ortamı, kaçınılmaz olarak kendini daima tekrar etmeye, verimsizleşmeye mahkûmdur. Evet, dal incecik ayakların üzerinde zar güç ayakta duruyor. Pandemi süreci gösterdi ki birinci rüzgârda yıkılması da işten değil. bu biçimde olunca; bir yanda birebir isimlerin durmadan, her yerde ve âlâ fiyatlarla konserler verdiği, öbür yanda ise bu imkanlara sahip olamayan müzisyenlerin ellerinde telefonla ayda yılda bir haber, bir teklif beklediği eşitsiz bir nizam kendi dehşetli kurallarıyla giderek kök salıyor.
Türkiye’de inadına ve istikrarla klasik caz icra etmeye çalışan olağanüstü müzisyenler köşelerinde ders vererek hayatlarını sürdürmeye çalışırken mesela, caz şenlikleri yıllardır pop müziğin yıldızlarına açıyor sahnelerinin birçoklarını. Evet, epeyce yetenekli, kendine has müzisyenler bunlar lakin göz görüyor, kulak duyuyor ki “caz” yapmıyorlar. “Sana ne?” demeyin; çünkü insanın aklına ister istemez, şayet bu ülke dinleyicisine caz dinletilemiyorsa bu biçimde ne için caz şenlikleri düzenlendiği sorusu geliyor. Ha şayet caz dinleniyorsa bu biçimde esasen ağır konser programında bir gecede binlerle buluşan müzisyenler yerine niye duyulmaya muhtaçlığı olan, alternatif kalan, aslına bakarsanız tahminen de mecburî olarak bağımsız olan müzisyenlerin bu sahnelerde yer almadığı sorusu da takip ediyor onu.
Pop müzik ve rock müzik şenlikleri için de durum farklı değil. Şenlikler bir vakit içinder yeni ve alternatif seslerin, isimleri geniş kitlelerce duyulmamış sanatkarların dinleyici ile tanıştığı yerlerdi. esasen kurulmuş olan sahnelerde, aslına bakarsanız hazır yapımlarda organizatörler bu yeni seslere de yer verir, o sırada dinleyeni az da olsa sanatçı için o sahnedeki o tecrübesi gerçek kılmaya dayanak olurdu. Bugün bunun hayli uzağındayız.
Konser, performans yerlerinin, hâlihazırda ödedikleri büyük kiraların, çalışan masraflarının, devlete ödenen büyük vergilerin, yasal kısıtlamaların farkındayım. Dahası bu sanat yerlerinin devlet nezdinde birer cümbüş yeri üzere görüldüğünü, hiç bir takviye almadığını, cümbüş dalı bağlamında vergilendirildiğini de yakından biliyorum. Fakat bu cins yerler müzik tarihi açısından bir sorumluluk taşıyor. Cavern isimli bar olmasaydı Beatles diye bir efsane olur muydu emin değilim mesela. Türkiye’nin kimi büyük müzik muharrirleri, kendilerine inanan ve ziyan etme kıymetine sahnelerinde onlara yer veren küçük ve mütevazı barlar olmasaydı bir köşede unutulur giderdi, kim bilir?
Pandemi boyunca hayatlarının en büyük profesyonel krizini yaşayan müzisyenlerin tartışmaları daima ortak bir noktaya bağlanıyordu: Bu sistemin bu türlü işlemediği açık. Bu büyük kapanmadan herkes ders çıkaracak; müzisyenler dayanışmayı, kesim temsilcileri garantici olmamayı, tüm müzik topluluğu, büyüklü küçüklü tüm müzisyenler ve öteki müzik işçileri için ses çıkarmayı öğrenecek. Şu şimdilik kısa müddetli açılmada gördük ki umutlar bir daha öbür bir vesilede hatırlanmak üzere raflara kaldırılmış. Umuyorum kendisini ve müziğini oyunun büyük aktörlerinden ve iki yanı keskin kılıç kurallarından azade tutmaya çalışan müzisyenler için de bir açılma olur. Bu defa muktedirlerin iki dudağının içinden çıkan sözlerle değil, müzik dünyasının toptan bir silkinmesiyle…