Türkiye’nin en kıymetli, en kalabalık meslek birliklerinden biri, dün uzun bir ortadan daha sonra birinci sefer Genel Şura toplamayı başardı ve seçime gitti. Tartışmalı geçen seçimde, bir müddetdir meslek erbabı tarafınca da tartışılan bir isim olan Recep Ergül lider seçildi. Blok liste yardımıyla, bir daha tıpkı ismin belirlediği takım ise İdare Şurası’nı oluşturdu.
1986 yılında kurulan Musiki Yapıtı Sahipleri Meslek Birliği MESAM’ın maksadı, müzik yapıtı sahiplerinin, yani kelam ve müzik üreten meslek erbabının telif haklarını korumak, bu teliflerin hakkıyla toplanmasını ve bir daha hakkıyla eser sahiplerine dağıtılmasını sağlamak olarak özetlenebilir. Yani, o epeyce sevdiğimiz, dinlediğimiz, ömrümüzün fon müziği yaptığımız müziklerin birçoklarının kelam muharrirleri ve bestekarlarının üyesi olduğu bir meslek örgütünden kelam ediyorum.
Birlik, bir müddetdir bilhassa Arif Sağ ile Orhan Gencebay içindeki açık tansiyonla medyada da geniş yer bulan bir kriz yaşıyor. Seçimden iki gün evvel bu tansiyonu kronolojik bir dizgide özetlemeye çalışmıştım. Kelam konusu yazıyı hazırlarken bile, sokak tabiriyle, ‘beynim yanmıştı’. Devletin açıkça müdahil olduğu, tarafların içindeki uçurumların giderek açıldığı, kayyımlar, davalar, seçimlerle gelip zirveden kararlarla gitmeler, epeyce karanlık imalarla dolu savlar, ithamlar… “Ne olmuştu?” diye merak edenleri bu yazıya yönlendirmiş olayım.
Çarşamba günü, tüm bu kaosun sonucunda nihayet 16. Olağan Genel Konsey toplanmayı başardı. ‘Olağan’ dediğime bakmayın, ne süreç, ne de dün gözlemlediklerim pek olağan değil.
Genel Kurul’da üç aday başkanlık için, bu adayların listeleri ise idare takımı için yarıştı. Adaylardan duayen müzisyen Cahit Berkay, geçmişte Arif Sağ takımıyla bir arada hareket etmişti ve listesini de aslına bakarsan birebir gruptan isimler oluşturuyordu. Recep Ergül ise Orhan Gencebay ile yakınlığı ötürüsıyla bir müddetdir MESAM’la ilgili haberlerde ismi en epey duyulan isimlerden bir tanesiydi. Arif Sağ idaresine karşı sahtecilik, usulsüzlük, misyonu berbata kullanma üzere sert ithamlarla; açtığı davalarla ve tüm üyelere günün her saatinde vaatlerini sıraladığı SMS’ler atmasıyla gündeme gelmişti. Halk müziği severlerin yakından tanıdığı Sümer Ezgü ise daha mutedil, birlik bildirileri içeren bir telaffuzla başkanlığa aday oldu.
TARTIŞMALI SEÇİM
Evvel, dışarıdan bir göz olarak (ki kimi vakit hakkaniyetli olabilmek için bu gerekiyor) MESAM seçimlerinin gerçekleştiği ortamla ilgili izlenimlerimi aktarayım. Daha evvel Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca atanmış olan kayyım idaresinde de yer alan Recep Ergül, belirli ki önemli bir finansal kaynakla girdi seçime. Kapıda kurulmuş olan masada Ergül’ün başında olduğu, (zaten Orhan Gencebay’ın grubu olarak tanımlayabileceğimiz) ‘Değişim ve Adalet Kümesi’nin kuşe kâğıda basılı epey sayfalı broşürleri çanta ortasında dağıtılıyordu. çabucak hemen ‘aday’ statüsündeki takımın broşürlerinin her sayfasında MESAM logosunun olmasını yadırgadığımı söylemeliyim. Birliğin tüzüğünde bununla ilgili bir husus olup olmadığına bakamadım doğrusu. Birçok devlet takviyeli tertiplerden tanıdık firmalardan gelen çelenkler bir daha kapıda yerini almıştı.
MESAM’ın fazlaca profesyonel bir teknik ve hizmet takımı var, bununla ilgili olarak birliğin üyelerinden daha evvel de olumlu yorumlar duymuştum. Bu takım, seçimin yanlışsız ve üyeler açısından rahat bir biçimde gerçekleşebilmesi için oradaydı ve hazırlıkları üstlenmişti.
Üyeler basın mensuplarının alınmadığı Genel Şura salonuna girdikten çok kısa bir süre daha sonra tartışma, atışma söylentileri dışarıya yansımaya başladı. Birinci kriz, çabucak her Genel Heyet toplantısında olduğu üzere Divan Heyeti’nin seçiminde yaşandı. Seçimi Ergül’e yakın isimler kazanınca, İdare Heyeti seçimi kazanılmışçasına alkışlar duyuldu evvel. Dışarıya çıkan kimi üyelerin kendi ortalarında “Divan’ı alan, seçimi alır” söylemiş olduğini de duymak mümkündü.
Akabinde daha evvelki idarelerin faaliyet raporları okundu ve Bakanlık tarafınca atanmış olan mevcut Süreksiz İdare Konseyi değerlendirildi. Üyelerin önergelerinin sunulması ve tartışılması sırasında ise sert tartışmalar yaşandı. Genel Kurul’da, toplantıya İstanbul haricinden gelenler için 2 bin 500 lira ve İstanbul ortasından gelenler için bin lira takviye harcırahı ödenmesi de kararlaştırıldı. Bu sonucun akabinde kimi üyeler, “Kimin parası kime dağıtılıyor?” diye itirazlarını lisana getirirken, üyelerin kimileri bunun seçim için yapılan bir sempati kazanma atağı olduğunu söylemiş oldu.
Binden çok üyenin katıldığı lakin bu sayının, toplam üye sayısının neredeyse onda biri olduğu Genel Kurul’da en gergin anlar, seçime gidilirken çarşaf liste mi, blok liste mi uygulanacağına dair tartışmalarda ve oylamada yaşandı. Oylama kararında blok liste sonucu alınmasının akabinde, bunun bağımsız adayların seçilmesinin önünde mani olduğunu belirten çok sayıda üye karara itiraz ederek salonu terk etti. Bu noktadan daha sonra Cahit Berkay’ın ‘Demokrasi Kümesi’nden ve Sümer Ezgü’nün ‘Birlik ve Yenilik Kümesi’nden üyelerin büyük çoğunluğu İdare Şurası seçimlerine de katılmadı.
Kuliste, kimi üyelerin, seçimlerin demokratik olmadığını düşündükleri için topluca istifa edip eser sahiplerinin başka meslek birliği olan Musiki Yapıtları Sahipleri Grubu’na (MSG) katılmayı düşündüğü konuşuluyordu.
niye ‘TÜRKİYE SİMÜLASYONU’?
Artık gelelim bir meslek birliğinin seçiminde nasıl olup da Türkiye simülasyonu gördüğüme, bu başlığı niye attığıma… İnanın her şeyi siyasete bağlamak üzere bir derdim yok. Lakin burada, bu ülkede birtakım bazı sadece müzik konuşabilmek de bir lüks, herkese de kısmet olmayan bir lüks üstelik.
Her şeydilk evvel, siyasetteki büyük ayrışmanın artık MESAM üzere meslek birliklerine de, tam da ‘yüksek siyaset’in altında, gölgesinde bir ayrışmayla aksetmiş olduğunu söyleyebiliriz. İdareye aday olanların sadece dünya görüşleri değil, siyaset yapma biçimleri de, bir matruşka bebeğinde olduğu üzere, ‘büyük’ olanın birebiri. Dün, popülist bir anlayışla, kimi büyük mefkureleri savunmanın kendisine yeteceğini, bunun haricinde fazlaca da bir uğraş göstermeye gerek olmadığını düşünen diğer bir anlayış karşı karşıya geldi aslında. Sonuç malum.
Öte yandan, seçilen idareye sempati duymayan birçok üyenin en kıymetli itirazı, seçimde bir tarafın maniplasyon gayretleriyle mücadele ederken, öteki kanadın temsil gücü yüksek isimlerinin gerçek bir alternatifle ortaya çıkmaması. E bunu duyan her insanın aklına, ister istemez Türkiye siyaseti geliyor alışılmış. Hele de, MESAM için aşağı üst birebir mefkurelere sahip olan ve misal vaatlerde bulunan iki kümenin seçime farklı ayrı girmesi, bir ittifak oluşturamaması, seçim öncesinde tekil olarak üyeler bazında önemli bir çalışma yapmadığına dair izlenim… Bilmem anlatabildim mi?
Geçmişte bir biçimde birliği yönetme taşının altına elini koymuş olsalar da, birliğin faal yönetilememesinde hissesi olan kimi isimlerin bu listelerde bir sefer daha yer alması da reaksiyonla karşılandı. Kimi üyeler açıkça, “Mecburen şu isme oy vereceğim” diyordu. Şu izlenimimi paylaşma hakkını en çok da bir yurttaş olarak görüyorum kendimde: Listelere, gençler içinde tanınan bir sanatçıyı eklemek, sizi genç üyeler ile buluşturmaya yetmiyor. Gerçekten Cahit Berkay, seçimdilk evvel yaptığı toplumsal medya paylaşımlarında genç üyelerin ilgisizliğinden şikâyet ediyordu. Bunu, bugünün muhalefet partilerinin bilhassa Z jenerasyonuna dönük ağır tanıtım çalışmalarıyla paralel düşünmek lazım. Gençler, yapısal olarak onlara sahiden hitap eden bir sistemi önermediğinizde, veyahut bu hususta sizi samimi bulmadıklarında, birkaç isme, müziğe; genel kıyafetinize uymayan göstermelik bir aksesuara kanmıyor. Bunu bir yere not etmeli.
Tıpkı şey cinsiyet eşitliği için de kelam konusu. Ortaya bir ya da iki bayan aday koyduğunuz, erkeklerden oluşmuş listeler ile, hâkim iktidar anlayışına karşı bir alternatif olduğunuzu tez etmeniz güç.
Özeti aslında bir daha mevzuyu yakından takip edenler, toplumsal medya yoluyla yaptı. Toplumsal medyadaki reaksiyonlar, MESAM’a iktidar partisinin ‘çöktüğü’ ve muhalefet durumunda kalan kümelerin, tıpkı Türkiye’nin orta karar muhalefeti üzere, yenilenme ve bir ortada hareket etme konusunda yetersiz kaldığı tarafındaydı.
Sonuç olarak, Recep Ergül ve grubu, kayyımın birlikteinde getirdiği, her durumda iktidar ile, olağan ki iktidarın bu fazlaca kıymetli kesim ile ilgili istekleri doğrultusunda hareket etme alışkanlığını sürdürecek.
halbuki müzisyenlerin pandemi devrinde yaşadığı büyük kasvetler, bir daha yapılanma, taze bir örgütlenme ve dayanışma anlayışı üzere konularda umut vaat eden reaksiyonlar doğurmuştu.
Son olarak, bu cins meslek birliklerini, yönetmelikler ve kanunlar gereği meslek erbabının yönetmesi konusunun da tartışılanlar içinde olduğunu belirteyim. Mesleği yapanların çıkarlarını, işleri bu olan profesyonelleşmiş bir takımın savunmasına gerek olduğuna dair fazlacaça paylaşılan bir görüş var.
1986 yılında kurulan Musiki Yapıtı Sahipleri Meslek Birliği MESAM’ın maksadı, müzik yapıtı sahiplerinin, yani kelam ve müzik üreten meslek erbabının telif haklarını korumak, bu teliflerin hakkıyla toplanmasını ve bir daha hakkıyla eser sahiplerine dağıtılmasını sağlamak olarak özetlenebilir. Yani, o epeyce sevdiğimiz, dinlediğimiz, ömrümüzün fon müziği yaptığımız müziklerin birçoklarının kelam muharrirleri ve bestekarlarının üyesi olduğu bir meslek örgütünden kelam ediyorum.
Birlik, bir müddetdir bilhassa Arif Sağ ile Orhan Gencebay içindeki açık tansiyonla medyada da geniş yer bulan bir kriz yaşıyor. Seçimden iki gün evvel bu tansiyonu kronolojik bir dizgide özetlemeye çalışmıştım. Kelam konusu yazıyı hazırlarken bile, sokak tabiriyle, ‘beynim yanmıştı’. Devletin açıkça müdahil olduğu, tarafların içindeki uçurumların giderek açıldığı, kayyımlar, davalar, seçimlerle gelip zirveden kararlarla gitmeler, epeyce karanlık imalarla dolu savlar, ithamlar… “Ne olmuştu?” diye merak edenleri bu yazıya yönlendirmiş olayım.
Çarşamba günü, tüm bu kaosun sonucunda nihayet 16. Olağan Genel Konsey toplanmayı başardı. ‘Olağan’ dediğime bakmayın, ne süreç, ne de dün gözlemlediklerim pek olağan değil.
Genel Kurul’da üç aday başkanlık için, bu adayların listeleri ise idare takımı için yarıştı. Adaylardan duayen müzisyen Cahit Berkay, geçmişte Arif Sağ takımıyla bir arada hareket etmişti ve listesini de aslına bakarsan birebir gruptan isimler oluşturuyordu. Recep Ergül ise Orhan Gencebay ile yakınlığı ötürüsıyla bir müddetdir MESAM’la ilgili haberlerde ismi en epey duyulan isimlerden bir tanesiydi. Arif Sağ idaresine karşı sahtecilik, usulsüzlük, misyonu berbata kullanma üzere sert ithamlarla; açtığı davalarla ve tüm üyelere günün her saatinde vaatlerini sıraladığı SMS’ler atmasıyla gündeme gelmişti. Halk müziği severlerin yakından tanıdığı Sümer Ezgü ise daha mutedil, birlik bildirileri içeren bir telaffuzla başkanlığa aday oldu.
TARTIŞMALI SEÇİM
Evvel, dışarıdan bir göz olarak (ki kimi vakit hakkaniyetli olabilmek için bu gerekiyor) MESAM seçimlerinin gerçekleştiği ortamla ilgili izlenimlerimi aktarayım. Daha evvel Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafınca atanmış olan kayyım idaresinde de yer alan Recep Ergül, belirli ki önemli bir finansal kaynakla girdi seçime. Kapıda kurulmuş olan masada Ergül’ün başında olduğu, (zaten Orhan Gencebay’ın grubu olarak tanımlayabileceğimiz) ‘Değişim ve Adalet Kümesi’nin kuşe kâğıda basılı epey sayfalı broşürleri çanta ortasında dağıtılıyordu. çabucak hemen ‘aday’ statüsündeki takımın broşürlerinin her sayfasında MESAM logosunun olmasını yadırgadığımı söylemeliyim. Birliğin tüzüğünde bununla ilgili bir husus olup olmadığına bakamadım doğrusu. Birçok devlet takviyeli tertiplerden tanıdık firmalardan gelen çelenkler bir daha kapıda yerini almıştı.
MESAM’ın fazlaca profesyonel bir teknik ve hizmet takımı var, bununla ilgili olarak birliğin üyelerinden daha evvel de olumlu yorumlar duymuştum. Bu takım, seçimin yanlışsız ve üyeler açısından rahat bir biçimde gerçekleşebilmesi için oradaydı ve hazırlıkları üstlenmişti.
Üyeler basın mensuplarının alınmadığı Genel Şura salonuna girdikten çok kısa bir süre daha sonra tartışma, atışma söylentileri dışarıya yansımaya başladı. Birinci kriz, çabucak her Genel Heyet toplantısında olduğu üzere Divan Heyeti’nin seçiminde yaşandı. Seçimi Ergül’e yakın isimler kazanınca, İdare Heyeti seçimi kazanılmışçasına alkışlar duyuldu evvel. Dışarıya çıkan kimi üyelerin kendi ortalarında “Divan’ı alan, seçimi alır” söylemiş olduğini de duymak mümkündü.
Akabinde daha evvelki idarelerin faaliyet raporları okundu ve Bakanlık tarafınca atanmış olan mevcut Süreksiz İdare Konseyi değerlendirildi. Üyelerin önergelerinin sunulması ve tartışılması sırasında ise sert tartışmalar yaşandı. Genel Kurul’da, toplantıya İstanbul haricinden gelenler için 2 bin 500 lira ve İstanbul ortasından gelenler için bin lira takviye harcırahı ödenmesi de kararlaştırıldı. Bu sonucun akabinde kimi üyeler, “Kimin parası kime dağıtılıyor?” diye itirazlarını lisana getirirken, üyelerin kimileri bunun seçim için yapılan bir sempati kazanma atağı olduğunu söylemiş oldu.
Binden çok üyenin katıldığı lakin bu sayının, toplam üye sayısının neredeyse onda biri olduğu Genel Kurul’da en gergin anlar, seçime gidilirken çarşaf liste mi, blok liste mi uygulanacağına dair tartışmalarda ve oylamada yaşandı. Oylama kararında blok liste sonucu alınmasının akabinde, bunun bağımsız adayların seçilmesinin önünde mani olduğunu belirten çok sayıda üye karara itiraz ederek salonu terk etti. Bu noktadan daha sonra Cahit Berkay’ın ‘Demokrasi Kümesi’nden ve Sümer Ezgü’nün ‘Birlik ve Yenilik Kümesi’nden üyelerin büyük çoğunluğu İdare Şurası seçimlerine de katılmadı.
Kuliste, kimi üyelerin, seçimlerin demokratik olmadığını düşündükleri için topluca istifa edip eser sahiplerinin başka meslek birliği olan Musiki Yapıtları Sahipleri Grubu’na (MSG) katılmayı düşündüğü konuşuluyordu.
niye ‘TÜRKİYE SİMÜLASYONU’?
Artık gelelim bir meslek birliğinin seçiminde nasıl olup da Türkiye simülasyonu gördüğüme, bu başlığı niye attığıma… İnanın her şeyi siyasete bağlamak üzere bir derdim yok. Lakin burada, bu ülkede birtakım bazı sadece müzik konuşabilmek de bir lüks, herkese de kısmet olmayan bir lüks üstelik.
Her şeydilk evvel, siyasetteki büyük ayrışmanın artık MESAM üzere meslek birliklerine de, tam da ‘yüksek siyaset’in altında, gölgesinde bir ayrışmayla aksetmiş olduğunu söyleyebiliriz. İdareye aday olanların sadece dünya görüşleri değil, siyaset yapma biçimleri de, bir matruşka bebeğinde olduğu üzere, ‘büyük’ olanın birebiri. Dün, popülist bir anlayışla, kimi büyük mefkureleri savunmanın kendisine yeteceğini, bunun haricinde fazlaca da bir uğraş göstermeye gerek olmadığını düşünen diğer bir anlayış karşı karşıya geldi aslında. Sonuç malum.
Öte yandan, seçilen idareye sempati duymayan birçok üyenin en kıymetli itirazı, seçimde bir tarafın maniplasyon gayretleriyle mücadele ederken, öteki kanadın temsil gücü yüksek isimlerinin gerçek bir alternatifle ortaya çıkmaması. E bunu duyan her insanın aklına, ister istemez Türkiye siyaseti geliyor alışılmış. Hele de, MESAM için aşağı üst birebir mefkurelere sahip olan ve misal vaatlerde bulunan iki kümenin seçime farklı ayrı girmesi, bir ittifak oluşturamaması, seçim öncesinde tekil olarak üyeler bazında önemli bir çalışma yapmadığına dair izlenim… Bilmem anlatabildim mi?
Geçmişte bir biçimde birliği yönetme taşının altına elini koymuş olsalar da, birliğin faal yönetilememesinde hissesi olan kimi isimlerin bu listelerde bir sefer daha yer alması da reaksiyonla karşılandı. Kimi üyeler açıkça, “Mecburen şu isme oy vereceğim” diyordu. Şu izlenimimi paylaşma hakkını en çok da bir yurttaş olarak görüyorum kendimde: Listelere, gençler içinde tanınan bir sanatçıyı eklemek, sizi genç üyeler ile buluşturmaya yetmiyor. Gerçekten Cahit Berkay, seçimdilk evvel yaptığı toplumsal medya paylaşımlarında genç üyelerin ilgisizliğinden şikâyet ediyordu. Bunu, bugünün muhalefet partilerinin bilhassa Z jenerasyonuna dönük ağır tanıtım çalışmalarıyla paralel düşünmek lazım. Gençler, yapısal olarak onlara sahiden hitap eden bir sistemi önermediğinizde, veyahut bu hususta sizi samimi bulmadıklarında, birkaç isme, müziğe; genel kıyafetinize uymayan göstermelik bir aksesuara kanmıyor. Bunu bir yere not etmeli.
Tıpkı şey cinsiyet eşitliği için de kelam konusu. Ortaya bir ya da iki bayan aday koyduğunuz, erkeklerden oluşmuş listeler ile, hâkim iktidar anlayışına karşı bir alternatif olduğunuzu tez etmeniz güç.
Özeti aslında bir daha mevzuyu yakından takip edenler, toplumsal medya yoluyla yaptı. Toplumsal medyadaki reaksiyonlar, MESAM’a iktidar partisinin ‘çöktüğü’ ve muhalefet durumunda kalan kümelerin, tıpkı Türkiye’nin orta karar muhalefeti üzere, yenilenme ve bir ortada hareket etme konusunda yetersiz kaldığı tarafındaydı.
Sonuç olarak, Recep Ergül ve grubu, kayyımın birlikteinde getirdiği, her durumda iktidar ile, olağan ki iktidarın bu fazlaca kıymetli kesim ile ilgili istekleri doğrultusunda hareket etme alışkanlığını sürdürecek.
halbuki müzisyenlerin pandemi devrinde yaşadığı büyük kasvetler, bir daha yapılanma, taze bir örgütlenme ve dayanışma anlayışı üzere konularda umut vaat eden reaksiyonlar doğurmuştu.
Son olarak, bu cins meslek birliklerini, yönetmelikler ve kanunlar gereği meslek erbabının yönetmesi konusunun da tartışılanlar içinde olduğunu belirteyim. Mesleği yapanların çıkarlarını, işleri bu olan profesyonelleşmiş bir takımın savunmasına gerek olduğuna dair fazlacaça paylaşılan bir görüş var.