Ceren Gündoğdu, müzik dolu bir meskende doğup büyümüş. Ünlü bir halk müziği şefi babanın ve bir daha müzisyen bir annenin çocuğu olarak, piyanonun bağlamayla yan yana olduğu meskenin salonunda çabucak hemen epey küçükken tercihini piyanodan yana kullanmış, bu enstrümanın eğitimini almış. Konservatuar eğitimiyle yetinmemiş, kendisini, kişiliğini, dünya görüşünü farklı boyutlara taşıyacak sosyoloji eğitimini dereceyle tamamlayıp bir de bağlantı alanında yüksek lisans yapmış. Dinleyicilerine, müzikseverlere kimi bazı bir türküye getirdiği kendisine has yorumuyla, kimi bazı caz armonilerine kayan bir müziğiyle, kimi vakit klasikleşmiş bir pop müziğini alıp bir daha yorumlamasıyla durmadan sürprizler yapıyor. Müzikteki bu fazlaca taraflı tutumunu çeşitlilik, onu “o” yapan bir zenginlik olarak görüyor sanatçı. Birkaç yıldır yayınlamaya başladığı kendi yazdığı müziklerde ise tüm bu zenginlikten damıttığı özel, özgün bir stili hissetmek mümkün. Uzman ve başarılı bir müzikçinin yanı sıra giderek daha âlâ müzikler yazan bir müzik müellifi var karşımızda.
Ceren Gündoğdu ile epey üretken ve ağır olduğu, müziklerini yayınlamakla, farklı düetlerde karşımıza çıkmakla ve 60’tan fazla defa sahnelenen bir müzikalde rol almakla kalmayıp bir kentten başkasına konserlere gidip geldiği bu parlak günlerinde müzikle dolu geçmişini, şarkıcılığını ve çalışmalarını konuştuk.
‘ŞARKI YALNIZCA BİR KİŞİNİN BİLE YARASINI SARIYORSA KIYMETLİDİR’
Çok ağırsınız, görüyoruz. Konserler bir yandan, başka yandan müzikal. Ayrıyeten art geriye müzikler yayınlıyorsunuz. Pandemi devrinde de epeyce üretkendiniz. Nasıl oldu da kendinizi bu ağır temponun ortasında buldunuz?
Tutkulu bir devir. Pandemi aslında benim için ya küseceğim ya da tutunacağım bir periyottu. niye diyecek olursanız, senelerca kendi albümünü yapmanın hayalini kurmuş bir hanımım. 15 yaşımdan beri istediğim şey bu. Lakin ömrün ritmi içerisinde daima öbür projeler, bir daha sahne üzerinde olduğum ve beni epey zenginleştirdiğine inandığım projeler öncelikli oldu. 2-3 sene öncesine kadar bu müzikleri yayınlamıyordum. Derken, bir sene boyunca birkaç tekli çıktı ve birinci albüme giriştik. Birinci albümün çıkışı pandeminin başladığı hafta. Yani 14 Mart’ta kapanma oldu, 20 Mart’ta benim albümüm yayınlandı. Haliyle ne lansman konseri, ne o hayalini kurduğumuz turne gerçekleşemedi. O denli olunca da “Tam da albümümün çıkacağı hafta kapanma oldu” diye küsebilirdim. Lakin bu kadar gerçek bir şey yaşarken hayatın içerisinde, her insanın maddi manevi bu kadar korkulu, sorunlu, sıkıntı bir devirden geçtiği bir şeyin içerisindeyken o olumsuz duyguya, ruh haline giremedim zira fazlaca daha gerçek zorluklar deneyimliyorduk o periyotta. Ne oldu? Daha fazlaca meskende vakit geçirme, daha hayli okuma, daha hayli dinleme derken daha fazlaca müzik çıkmaya başladı ortaya. Ben de o süreçte bunları olabildiğince kaydetmeye başladım. Benim bağımsız müziğe geçtiğim bir periyottu üstelik. Rahat rahat, gönlümden geldiği üzere kayıtlar yapıp paylaştığım bir periyoda evrildi.
Bahse fazlaca yapan bir yerden yaklaşıyorsunuz lakin o kadar emekle çıkardığınız birinci albümün bu biçimde bir periyoda denk gelmesi sizde önemli bir hayal kırıklığı yaratmıştır zannediyorum.
tıpkı vakitte nasıl… Dinleyiciye temas edememe durumu fazlaca zorlayıcıydı. Artık geriye baktığımda o albümün yanlış bir vakitte var olmuş bir albüm olduğunu düşünmüyorum fakat. İnanın bunu da toksik bir olumluluktan söylemiyorum. Demek ki o albümün bu biçimdeda çıkması lazımmış. Tahminen de insanların duygusal olarak âlâ hissetmediği bir devirde birilerinin yaralarını sarmasına vesile olmuş müzikler vardır ortasında. Zira müzik yalnızca 100 milyon bireye hitap etmek için yapılan bir şey değil. Bir kişinin yarasını sarıyorsa, bir kişi bile kendisinin, yaşadıklarının anlaşılır olduğunu düşünüyorsa o şarkıyı dinleyince bu fazlaca değerli. Dediğim üzere, tahminen o devirde birilerine düzgün geldi ya da bana düzgün geldi o müzikler, o ritmler. Bir de, üretim bitmeyen bir şey. Şayet ki şarkıcılığı ve müzik müellifliğini daha sonradan bir sıfat edinmek için benimsemiyorsan, -ki bu biçimde de epey insan var, lafımı çakmış olayım- bu senin için bir ömür biçimiyse, sen aslına bakarsanız daima müzik söyleyen, daima müzikle var olan biriysen tek atımlık kurşun değil o müzikler. Yenisini yazarsın, diğerini yazarsın, öteki bir duyguyu aktarırsın. Bunu da zorlama bir olumlama olarak söylemiyorum, hakikaten bu biçimde hissediyorum.
O güç periyotta albüm nasıl karşılandı pekala? Beşerler o korku halinde müziğe hâlâ ilgi gösterebiliyor muydu?
Hiç üzücü olmadığını düşünüyorum. Birilerine ulaştı natürel. Şöyle düşünün, ben üç yıldır müzik yayınlıyorsam bunun iki yılı pandemiydi aslında. Daha hayli o devirde müziklerim özelinde var oluşumu gerçekleştirdim diyebilirim.
Pekala bu periyodun akabinde sık aralıklarla yayınladığınız müzikler pandemi devrinin eserleri mi?
Birden fazla pandemide yazdığım müzikler evet. O periyotta fazlaca müzik yazdım. Bu sene de o denli oluyor benim için. Bir müzik yayınlanıyor, üç gün geçmeden bir şey vesile oluyor, bir müzik daha yazıyorum. Planlamıyorum da aslında, o denli akıyor. Bu sene tahminen biraz daha az müzik yayınlamayı lakin çıkacak müziklere fazlaca kanalize olarak, hem görsel dünyasına hem sound’una farklılıklar katarak ilerlemeyi istiyorum. En son Ocak’ta bir müziğim çıktı, Mayıs’a kadar bir şey yayınlamayacağım. Mayıs’ta çıkacak olan müzik hazır fakat kendimce biraz daha uzun bir orta verdim.
‘SANA İLİŞKİN BİR KELAMI VE MÜZİĞİ DİNLEYİCİ İLE PAYLAŞMAK FARKLI BİR SORUMLULUK’
Solo mesleğinizin en ağır periyodu herbiçimde bu. Turnelere çıkıyorsunuz, biroldukca kentte birinci sefer sahne alıyorsunuz. Bu nasıl bir his?
Çok hoş bir his. Ben daha evvel epeyce fazla sahnede performans yapmış biriyim. Farklı projeler, caz kümeleri, müzikaller vesaire. Lakin kendi kimliğinle orada olmak ve sana ilişkin bir kelamı, müziği paylaşıyor olmak öbür bir sorumluluk. Fevkalade hoş bir şey. Konserler artmaya başlayınca birçok kente birinci defa gitme talihim oldu ve daima birebir paylaşımı yapıyorum, “İlk sefer bu kente geliyorum” diye (gülüyor). Benim için epey heyecan verici bir müddetç. Keyifliyim ve tadını çıkarmaya çalışıyorum.
Konser tertipleri, imkanlar bilhassa Türkiye’de sanatkarların ve kümelerin şikayet ettiği bir husustur. Siz ne düşünüyorsunuz bu hususta?
Şikayet edilmesi gereken bir mevzu sahiden de. Hoş, parıl parıl kulisler, olağanüstü tertipler olamıyor her vakit. Ben işe hayli sert bir yerden başladım, İç Anadolu turnesi yaptım. İzmir’den, Antalya’dan filan başlamam beklenebilirdi lakin ben Kütahya, Aksaray, Konya üzere vilayetlerden başladım. Harikulade öğretici bir tecrübe zira kaideler farklı, dinleyici kitlesi ile kurduğun bağlantı yeri geliyor farklı oluyor. Zorlayıcıydı. O denli tozpembe bir turne süreci yok doğal. Bakın daima diyordum ki bu kıssayı bir röportajda anlatacağım, o röportaj bu röportajmış. Bir konserde şöyleki bir şey yaşadım: Benden daha sonra çıkacak bir küme var ve o çıkacak kümesi bekleyen bir kitle var. Müziğimi söylüyorum ve karşımda bin, bin 500 kişi var. Bakıyorum dinleyenlere, birileri bana elleriyle kalp yapıyor, birileri ise son derece mutsuz zira başka kümenin çıkmasını bekliyor. Tıpkı pandemi ve albüm meseladeki üzere, hayat bence bu biçimde bir şey. Ya o kalp yapanlara, ışıl ışıl gözleriyle sana bakanlara odaklanacaksın ki tahminen ortalarında kimileri birinci sefer canlı müziğe temas ediyor, birinci sefer o müzikleri duyuyor; ya da orada memnun olmayan, öbür kümesi bekleyen şahısların mutsuzluğuna kapılıp “Vay efendim ben bunu hak etmiyorum. Benim üzere bir yetenek burada sahnede” filan üzere bir olumsuz hale düşeceksin. Bence bu meslek idaresi de total olarak bu biçimde bir şey zira berbat fazlaca fazla şey var. Sana hakkının yendiğini, yeterli şeyler olmadığını hissettiren çok fazla şey geliyor başına. Ona takılıp düşebilirsin ya da senin müziğini içselleştirmiş insanlardan gelen hoş bildirilere odaklanırsın. Ben ikinci tarafa odaklanmaya çalışıyorum yoksa mental olarak işler pek kolay olmayabilir.
Gittiğiniz kentlerde karşılaştığınız dinleyici kitlesinin varlığından haberdar mıydınız? Yoksa biraz da talih yapıtı mi oldu her şey?
Talih yapıtı oldu diyebilirim. Beni de şaşırtıyor bu kadar kucaklanmak. Toplumsal medya bildirilerini olabildiğince okumaya mesai harcayan biriyim, YouTube kanalında görüntülerin altına yazılanları da o denli. Zira her yorumu içselleştirmemekle birlikte onların fazlaca gerçek bir yanı olduğunu düşünüyorum. kimi vakit düzgün ölçütler olabiliyor o iletiler ve yorumlar. Oralardan takip ediyorum, bir konsere gitmedilk evvel gelen iletilerden anlıyorum oradaki sıcaklığı. bir daha de gittiğinde orada o birebir tecrübe şaşırtıyor, memnun ediyor, heyecanlandırıyor.
Sanatkarın son teklisi ‘Gözyaşı Kadehleri’ Ocak ayında yayınlandı.
‘AİLEMDE MÜZİK SÖYLEMEK KONUŞMA LİSANI ÜZERE BİR ŞEY’
Biraz geriye dönelim isterseniz. Sizin müzik dolu bir ömrünüz, çocukluğunuz var aslında. Müzik dolu bir konutta doğup büyümüşsünüz. Babanız TRT’de halk müziği şefi, ünlü bir sanatçı olan Zafer Gündoğdu. Keza anneniz müzik söyleyen, sahne alan bir isim. Müzikçi olmak kaçınılmaz bir sonuç miydi sizin için?
Meskende bir konuşma lisanı üzereydi müzik, müzik söylemek. Kuşların birbirlerine seslenmesi, öterek birbirleriyle bağlantı kurması üzere aslında. Meskenin ortasında bir piyano vardı kendimi bildiğim birinci başlardan beri. Benim tuşlarına basarak oyun oynadığım, daha sonra da çalmaya başladığım enstrüman. Bağlama da vardı konutta lakin benim eğilimim piyanoyaydı 5-6 yaşlardan itibaren. Aslında bir şeye yanlışsız çekiliyorsun. Anne ve baba da onu görür görmez ne talih ki gerçek bir biçimde konservatuara yönlendirdiler beni. Konservatuarı, okula devam ederken yarı vakitli olarak okudum.
Babam benim konser piyanisti olmamı, klasik tarafta yer almamı epeyce istiyordu. Onda baba güdüsüyle şu da vardı: “Sen hayli naifsin yavrum, sen bu dalda yapamazsın, akademisyen ol, piyanist ol.” O da kesimin öteki yüzünü bilmediği için tahminen ona daha inançlı geliyordu işin bu tarafı. Lakin ben Mimar Sinan’da 8 yıllık piyano eğitiminin akabinde üniversitede öbür bir alanda eğitim almak istediğime karar verdim. Bir taraftan müzik yaparken müziğimi besleyecek öteki kanallara girmem lazım diye düşündüm. Oldum muhtemel meraklı bir tanesiydim, birebir anda biroldukca şey yapma eğilimim vardı. Boğaziçi’nde sosyoloji okurken bu sefer de İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı’nda Müzikal Tiyatro Kısmı olduğunu öğrendim ve müzikallere de daima bir aşkım var. Hem tiyatro, hem dans, hem müzikler epeyce hoşuma gidiyor. Derken o devirde bu kısma girdim. Daima iki okul bir ortada gitti.
Sosyoloji okumayı siz seçtiniz değil mi?
Evet, isteyerek gittim. Çok hoş bir kısım zira. Bir mesleksel eğitim değil, bireye bir perspektif katan, insanı, toplumu, insanın o kırılganlığının içerisinde etrafındaki insanlardan ne kadar fazlaca etkilendiğini anlamaya, o sebep-sonuç ilgisini kurmaya yardımcı olan bir kısım sosyoloji. Bence müzik yazmak ve yorumlamak da bu biçimde bir şey. Bir bireye hitap ediyorsun lakin hem de binlerce şahsa sesleniyorsun. Müzik de insanı anlamakla ilgili üzere geliyor bana.
Sosyoloji eğitiminizin yaptığınız müziğe bir tesiri olduğunu düşünüyorsunuz bu biçimde…
Katiyen. Güzel ki okumuşum diyorum zira o niçinsellik münasebetini fazlaca hoş kurduruyor beşere. Bir insanın neyi niye hissettiği, hangi davranış biçimlerini niye benimsediği üzere sorular… İnsanı anlamaya dair baş yorma eğilimi veriyor bir kez. Müzik dediğimiz, sanat dediğimiz şey, geçtim öteki insanları anlamayı, kendini anlamayla epey temaslı. Benim için müzik yazmak, söylemek kendi iç dünyamı keşfetmekle, kendi hislerimin ismini koymakla fazlaca alakalı. Ben içimi hayli didikleyen biriyim; ne vakit, nerede, ne hissettiğimi, onu niye hissettiğimi merak eden biriyim. Alışılmış kendinle birlikte diğer insanları da anlamak istiyorsun. Bu sosyoloji ile hayli ilintili bir şey ve müziğimi de alışılmış derinden etkiliyor.
söylemiş olduğiniz üzere bir yandan da Müzikal Tiyatro eğitimi alıyorsunuz…
O da bence müzik müellifliğini, şarkıcılığı fazlaca besleyen bir şey. Müzikalde bir karakter yaratıyorsun ve o karakterin içine giriyorsun, o karakterin iç dünyasından bir müzik söylüyorsun. Ya da öbür bir karakter olmayı deneyimliyorsun. ‘Damdaki Kemancı’da ben Hodel diye benim karakterime hiç benzemeyen bir kızı oynuyorum. hayatımda tekrar ne vakit Hodel olmayı deneyimleyebilirdim ki? Diğer birinin his dünyasına girmek benim için müzik yazarlığımı önemli oranda etkiliyor.
O eğitimden oyunculuğa da yönlenebilir miydiniz? Aklınıza geldi mi hiç bu?
Olabilirdi olağan olarak zira orada da muhakkak başlı bir oyunculuk formasyonu alıyorsun. Sonuçta ben de hem İstanbul Devlet Tiyatrosu’ndaki 200 oyunluk, daha sonrasında Damdaki Kemancı ile 60 oyunluk deneyim ile aslında önemli bir oyunculuk deneyimi hayatış oluyorum ki ikisi de 3 saatlik oyunlar, yepyeni Broadway müzikalleri ve önemli tiyatro sahnesi tecrübeleri. Fakat ben kolay kolay yakıştıramıyorum kendime, “Ben oyuncuyum” demecini verebilmek için her türlü diyalekti, konuşmayı beceriyor olmam, hayli daha fazla oyun oynamış olmam lazımmış üzere geliyor. O denli bir devirdeyiz ki, iki kısım dizide göründüğü için kendisini oyuncu olarak bakılırsanler var. Benim için daima müzik ağır bastı. Oyunculuğu da müzikle birlikte projelendirebildiğim, müzikallerde kullandığım bir araç olarak görüyorum. Olağan göz kırpalım artık bölüme. İleride hoş senaryolar gelirse tekliflere açığım (gülüyor).
‘ÇOK HOŞ TÜRKÜ SÖYLÜYORSUN, DİĞER BİR ŞEY SÖYLEME’
Biraz müziğinizden konuşalım istiyorum. Hoş bir ses, uzman bir şarkıcılık… Bunlar sizi dinlediğimizde birinci anda kulağımıza çarpanlar. Sesinizi kullandığınız şekiller, biçimler farklılaşabiliyor. Bu bir arayış mı sizin için? Daha açık sorayım; kendinizi müzikal olarak bir kimlik buhranı ortasında bulduğunuz oluyor mu?
Çok hoş bir soru, daima üzerine sohbet etmek istediğim bir mevzuya değindiniz. Biz her hususta herkesi etiketlendirmeyi, bir kompartımanda bir yere yerleştirmeyi o kadar seviyoruz ki… Hayatta toplumsal şemalar bunun için var: “O şudur, o şucudur”… Bunları tanımlamak hayatımızı daha inançlı ve kolay bir biçimde idame ettirmemizi sağlıyor. Bu niçinle tahminen bir müzikçi için de çabucak bir küme oluşturup, muhakkak başlı çatılar kurup o yorumcuyu o çatının altına koymak istiyoruz. Fakat bana kalırsa müzik o kadar akışkan, o kadar çeşitler üstü bir oluşum ki, ben söylerken keyifli olduğum, keyif aldığım, içime dokunduğunu hissettiğim her stili söylemeyi seviyorum. Türkü de söyleyebilirim, Türk müziği de söyleyebilirim, pop da, caz da söyleyebilirim. Keza bu vakte kadar söylemiş oldum. Olağan ki kendi bestelerini söylemek fazlaca daha ayrıcalıklı zira kendi sesini kendi sesinle birleştirmek özgün bir durum, onun yeri başka. Lakin tipler üzerinden bir müzikçiyi pozisyonlandırma problemi bana son derece anlamsız geliyor ne palavra söyleyeyim. Bir küme var, “O kız çağdaş müzik yapıyorsa niye türkü söylüyor?” diyor, bir diğer küme var bana daima ileti atıyor, “Çok hoş türkü söylüyorsunuz, öbür şey söylemeyin” diyor. Bu aslında o kadar kişilik haklarına müdahale ki… Ben neyi söylemeyi seviyorsam onu söylüyorum aslında ve bunu da kimlik arayışı olarak görmüyorum. Bir zenginleştirici süreç olarak yaşıyorum. Şu alışılmış ki doğrudur, tahminen bir 10 yıl daha sonra müzik mesleğimde o denli bir yere geleceğim ki “Ceren tarzı” diye bir şey oturtmuş olacağım. bu biçimde da o farklı janraları bir ortada söyleyen bir bayan gelecek insanların aklına ve bu kimlik sorusu akıllardan çıkmış olacak tahminen.
Bir de şu var ki, müzik bir oyun alanı ve aslına bakarsan o kadar epey kurallara göre yaşıyoruz ki, bari bir yer olsun ve hiç bir kurala uymadan kalbimizin sesini dinleyerek ne yapmak istiyorsak onu yapabilelim. Bütün bu farklılıkların ortasında bir tampon oluşturan şey de bence benim yorumum oluyor. Farklı çeşitlerde söylüyor olsam da bana has bir yorumla söylüyorum. Türkü söylüyorsam etnik müzik icra eden birinin üslubuyla söylemiyorum, bir daha “Cerence” söylüyorum onu.
BİR TESADÜF kararıNDA PARİS’TE AYLARCA SAHNE ALMAK…
Sahne mesleğinize caz söyleyerek başladınız aslında, değil mi?
Caza daima ilgim vardı, koyu bir Norah Jones hayranıydım 14-15 yaşımda. daha sonra Nükhet Ruacan ile çalışma fırsatım oldu o vefat etmedilk evvel kısa bir periyot. Harikulade bir müzikçiydi. Koyu bir Ella Fitzgerald hayranıydım. Cazda, emprovizasyona müsaade veren, kendi ortasında akıp giden bir söyleme üslubu vardır, klasik müzikteki üzere köşeli değildir, akışa müsaade eden bir alan vardır. Bakın artık şunu fark ettim, söyleşimizin başından beri kendimi yenidenlıyorum, daima genişlemek ve zenginleşmek üzerine konuşuyoruz aslında. Tahminen bu bir gereksinimdir benim için. Hakikaten caz da bu biçimde girdi ömrüme ve bu biçimde başladı caz söyleme serüvenim. Nükhet Ruacan ile çalıştıktan daha sonra Boğaziçi’ne girdiğimde orada Caz Korosu’nda bir süre söylemiş oldum. sonrasındasında, Erasmus programıyla gittiğim Paris’te baht yapıtı şu biçimde bir şey oldu: Gideli birkaç hafta olmuştu, bir akşam arkadaşlarımla dışarıya çıkıyoruz. Beni de merak ediyorlar zira müzik söylemiş olduğimi biliyorlar. Her vakit, her ortamın müzik söyleyen kızı olmuşum zira (gülüyor). Bir caz bara gittik, piyaniste “Ben de bir müzik söyleyebilir miyim?” dedim, “Bizim solistimiz gelecek” diyerek kabul etmedi, hatta beni tersledi. Yerime oturdum. Talihime solist geç kalınca beni sahneye çağırdılar, çıktım birkaç müzik söylemiş oldum. daha sonra 6 aylık o Erasmus maceramın 5 buçuk ayında her Cuma ve Cumartesi Paris’te o yerde müzik söylemiş oldum. Bir piyano vardı, kuyruklu piyano, o piyanonun üzerine çıkıp, bacak bacak üstüne atıp… (gülüyor).
Özgün, sana ilişkin bir şey bulmak için sendilk evvel mevzuya vakıf insanların ürettiği nitelikli şeyleri deneyimlemen gerekiyor bence. Caz söylemek, müzikalde yer almak, o alanlarda beğendiğin insanları taklit etmek, o taklidi yapa yapa kendini bulmak, kendine has bir üsluba ulaşmak… Bunların hepsi bence bugünkü Ceren’i besleyen şeylerdi. Bunu hiç yolumu kaybediyorum da daha sonra yolumu arıyorum üzere görmüyorum. Hepsi, beni besleyip bugünkü bene getiren şeyler.
Müzik yazarlığınıza değinelim biraz. Müzik müelliflerine hayli sorulan klişe bir soru vardır, “Nasıl yazıyorsunuz müziklerinizi?” diye. Bu soruyu ben de bu sefer size sormak istiyorum zira sohbetin buradan öbür bir yere evrileceğini düşünüyorum.
Çok düzgün ettiniz sorarak. Benim müzik yazma sürecim genelde bir cins trans halinde oluyor. Hiç “Şimdi bir müzik yazmam lazım” diye oturup müzik yazmadım. Hakikaten aklıma bir melodi ya da bir kelam düşüyor, ben de melodinin ya da kelamın peşinden piyanonun başına geçip şarkıyı yazmaya başlıyorum. O noktada müziğin epey büyük bir kısmı çıkmış oluyor. çabucak sonrasında birtakım sözleri revize etmek, melodiyi elden geçirmek kısımları geliyor ki o da işin oyun kısmı. Aslında her yazdığın müzikle biraz daha âlâ müzik yazmaya başlıyorsun bence. 10 gündür spor yapan biriyle 5 yıldır spor yapan birinin kasları birebir biçimde çalışmaz ya, ona benziyor, her müzikle öbür bir şey keşfediyorsun. Aslında 15 yaşımda da derste art sırada müzik yazdığımı biliyorum. İçten gelen bir şey bu. O içten geleni biraz oynayarak, düzelterek tamamlıyorum.
‘ŞARKI YAZMAK, GÜNLÜĞÜNÜ DİĞERLERİNE OKUTMAK GİBİ’
hayatınızdan, kendinizden mi yola çıkarsınız müzik yazarken?
Evet, birçok vakit öyledir. Kendi hislerimden yola çıkarım ve bunu da şuna benzetirim: İnsanın bir iç kumbarası var, bütün gördüklerin, duydukların, hissettiklerin, hayal kırıklıkların, sevinçlerin ya da bir arkadaşının kendisiyle ilgili anlattığı kimi kırılgan noktaları… Bu öyküleri biriktiriyorsun ortasındaki kumbaranda ve şarkıyı yazarken o kumbarayı açıp hangi his gerekiyorsa onu alıyorsun. Benim müziklerim genelde, dürüstçe söyleyeyim, kendi yaşanmışlıklarımdan doğuyor. Ve bu aslında açıp günlüğünü diğerlerine okutmak üzere bir şey. Her vakit şu kaçışın var, “Ben esasen gerçekle kuruyu birleştiriyorum…” Doğal ki şarkıyı yazarken gerçekle kurguyu birleştiriyorsun, bir müziğin her bir noktası senin hissin olmuyor tahminen lakin o şarkıyı başlatan şey senin yaşadıkların ve hislerin. bu biçimde bakınca benim yazdığım üzere müzik yazmak özelini paylaşmak bir manada. Bu yüzden de her insanın işine, emeğine hürmet duymak elzem. Toplumsal medya üreten şahıslar ile dinleyen bireyler içindeki sonları o derece ortadan kaldırdı ki, kırıcı şeyler, berbat şeyler söylemek epey kolay. Hâlbuki biri karşında bütün kırılganlığıyla, çıplaklığıyla duruyor sana sesini, kelamını emanet ettiği vakit. Beğenmemek doğal ki bunun bir modülü ancak beğenmiyorsan da kötülemek yerine geç, zira o şarkıyı geçme bahtın var bir parmak hareketiyle.
Hem sosyoloji eğitimi aldınız birebir vakitte yüksek lisansta sanıyorum “şöhret kültürü” üzerine çalıştınız. Şimdiki süreçte tanınırlığınız, bilinirliğiniz giderek artıyorken nasıl hissediyorsunuz kendinizi? İnsan tanınmaya başlayınca, geçmişte eleştirdiği insanlara dönüşebiliyor mu?
Çok dürüstçe söyleyeyim, o denli aklımı başımdan alacak bir şöhretim yok (gülüyor). O yüzden epey sakince karşılıyorum her şeyi. İnsanın kendisine, kendi niyetlerine, hislerine sadık kalması fazlaca kıymetli. Şayet sen kendi ortasında bir ekip pahalara ve hayat biçimine sadıksan, onları hazmetmişsen şöhretin seni epey fazla sarsabileceğini düşünmüyorum. Bir de işin gerçeği şu ki, ben şöhretli bir babayla büyüdüm. Şöhret benim için her şeyi alt üst eden, sinemalarda gördüğümü o ışıltılı hayat filan değil, aslında epey da gerçek bir şey. Bugün bile hâlâ babamla bir yere gitsem kesinlikle birilerinin babama geldiğini, hürmet gösterdiğini ve onunla fotoğraf çektirmek istediğini görüyorum. Bu niçinle şöhret bağ kuramadığım, soğuk, aklı baştan alan bir olgu değil. Şu dürtüm de ağır basıyor natürel, daha hayli tanınmak istiyorum. niye diyecek olursanız, müziğimi daha büyük kitlelere ulaştırmak natürel ki büyük motivasyonum. Tanınmak benim için bunun bir aracı.
Bir gün o denli parıltılı bir şöhrete kavuştuğunuzda müziğinizin bu şöhretin peşinden gitmesinden, tahminen samimiyetini kaybetmesinden korktuğunuz oluyor mu?
Hiç o denli bir kaygım yok. Her şeyimi kaybederim lakin samimiyetimi kaybetmem. Bu vakte kadar mesleğimde yaşadığım bütün zahmetler içimle dışımın fazla tıpkı olmasından kaynaklandığı için söylüyorum bunu.
‘KADIN MÜZİK MUHARRİRLERİ BİRBİRLERİNİ ANLIYOR’
Genç müzik müellifi ve müzikçi bayanların altın devrini yaşıyoruz bence. Bu her manada epey hoş bir açılma. Bu bayanların, ortalarındaki doğal rekabete karşın birden fazla vakit birbirleriyle dayanıştığına da şahit oluyoruz ki geçmişte, farklı jenerasyonlarda epeyce sık rastlanan bir durum değildi bu. Bunu neye bağlıyorsunuz siz?
Gerçek bir perspektiften yaklaşıyorsunuz bence. İnsanın mana arayışı var ya hayatta, tıpkı duyguyu paylaştığın, tıpkı zahmetli yollardan geçtiğini hissettiğin, tıpkı çabayı verdiğin beşerlerle yan yana gelince bu dayanışma ortaya çıkıyor bence. İstersen bir göçmen ol, istersen bir bayan müzik muharriri ol, biriyle birebir gayretin ortasında debeleniyorsan bunu bilmek yalnızlık hissini alan bir şey oluyor. Bir bayan müzik müellifinin, benim kuşağımdan bir bayan müzikçinin, hele de özgün bir şeyler yapmaya çalışıyorsa, onu tanımasam bile hangi yollardan geçtiğini, neyin çabalarını verdiğini, kalbini nelerin kırdığını, toplumsal medyaya girdiğinde neye demoralize olduğunu ya da neyden memnun olduğunu az fazlaca anlayabiliyorum. İnsan kendisi kırılgan bir müddetçten geçer ve kırılmak istemezse diğerinin da tıpkı süreçten geçebileceğini ve kırılmak istemeyeceğini anlar. Sen onun elini tuttuğunda yalnızca ona güç vermiyorsun o da sana güç veriyor. Bence bu epeyce değerli. Genç nesiller bu hususta daha şuurlu zira pasta epeyce büyük ve herkese yetecek kadar dilim var, gençler de bunu fark ediyor. Üstelik her birimizin rengi o kadar farklı ki.
Bu ortada dürüstçe söyleyeyim, müzik müellifi ve müzikçi üzere görünüp pek o denli olmayan beşerler da var, müzik muharriri ve müzikçi olmak benimsenebilecek bir sıfatmış üzere görünmeye başladı. Karar verilen ve olunan bir şeymiş üzere güya. Bunun da altını çizmek istiyorum.
Siz kimleri dinlersiniz?
Genelde evvelce isimleri dinliyorum ne palavra söyleyeyim. Sezen Aksu, Selda Bağcan… Müzeyyen Senar, Gönül Akkor fazlaca severim. Neşet Ertaş hayli dinlerim. Hümeyra’yı hayli severim. Çok sıkıntı bir soru bu ancak genel olarak eskiye dair diyebilirim dinlediğim müzik için. Bunlar beni daha fazlaca besliyor. Yeni işleri de takip ediyorum natürel, işim gereği de takip etmeliyim. Özgün bir şey yapmaya çalışsan da şimdiki sound’lara hakim olmak, neyi müziğine ne kadar entegre edeceğini bilmek için yenisi dinlemek gerekiyor. Beğeni eşiğim yüksek galiba, fazlaca çabuk içselleştiremiyorum. Kimi şeyler birbirinin kopyası üzere geliyor birtakım kimi. Tahminen de bu yüzden eskinin o inançlı alanına dönüyorum.
Ceren Gündoğdu ile epey üretken ve ağır olduğu, müziklerini yayınlamakla, farklı düetlerde karşımıza çıkmakla ve 60’tan fazla defa sahnelenen bir müzikalde rol almakla kalmayıp bir kentten başkasına konserlere gidip geldiği bu parlak günlerinde müzikle dolu geçmişini, şarkıcılığını ve çalışmalarını konuştuk.
‘ŞARKI YALNIZCA BİR KİŞİNİN BİLE YARASINI SARIYORSA KIYMETLİDİR’
Çok ağırsınız, görüyoruz. Konserler bir yandan, başka yandan müzikal. Ayrıyeten art geriye müzikler yayınlıyorsunuz. Pandemi devrinde de epeyce üretkendiniz. Nasıl oldu da kendinizi bu ağır temponun ortasında buldunuz?
Tutkulu bir devir. Pandemi aslında benim için ya küseceğim ya da tutunacağım bir periyottu. niye diyecek olursanız, senelerca kendi albümünü yapmanın hayalini kurmuş bir hanımım. 15 yaşımdan beri istediğim şey bu. Lakin ömrün ritmi içerisinde daima öbür projeler, bir daha sahne üzerinde olduğum ve beni epey zenginleştirdiğine inandığım projeler öncelikli oldu. 2-3 sene öncesine kadar bu müzikleri yayınlamıyordum. Derken, bir sene boyunca birkaç tekli çıktı ve birinci albüme giriştik. Birinci albümün çıkışı pandeminin başladığı hafta. Yani 14 Mart’ta kapanma oldu, 20 Mart’ta benim albümüm yayınlandı. Haliyle ne lansman konseri, ne o hayalini kurduğumuz turne gerçekleşemedi. O denli olunca da “Tam da albümümün çıkacağı hafta kapanma oldu” diye küsebilirdim. Lakin bu kadar gerçek bir şey yaşarken hayatın içerisinde, her insanın maddi manevi bu kadar korkulu, sorunlu, sıkıntı bir devirden geçtiği bir şeyin içerisindeyken o olumsuz duyguya, ruh haline giremedim zira fazlaca daha gerçek zorluklar deneyimliyorduk o periyotta. Ne oldu? Daha fazlaca meskende vakit geçirme, daha hayli okuma, daha hayli dinleme derken daha fazlaca müzik çıkmaya başladı ortaya. Ben de o süreçte bunları olabildiğince kaydetmeye başladım. Benim bağımsız müziğe geçtiğim bir periyottu üstelik. Rahat rahat, gönlümden geldiği üzere kayıtlar yapıp paylaştığım bir periyoda evrildi.
Bahse fazlaca yapan bir yerden yaklaşıyorsunuz lakin o kadar emekle çıkardığınız birinci albümün bu biçimde bir periyoda denk gelmesi sizde önemli bir hayal kırıklığı yaratmıştır zannediyorum.
tıpkı vakitte nasıl… Dinleyiciye temas edememe durumu fazlaca zorlayıcıydı. Artık geriye baktığımda o albümün yanlış bir vakitte var olmuş bir albüm olduğunu düşünmüyorum fakat. İnanın bunu da toksik bir olumluluktan söylemiyorum. Demek ki o albümün bu biçimdeda çıkması lazımmış. Tahminen de insanların duygusal olarak âlâ hissetmediği bir devirde birilerinin yaralarını sarmasına vesile olmuş müzikler vardır ortasında. Zira müzik yalnızca 100 milyon bireye hitap etmek için yapılan bir şey değil. Bir kişinin yarasını sarıyorsa, bir kişi bile kendisinin, yaşadıklarının anlaşılır olduğunu düşünüyorsa o şarkıyı dinleyince bu fazlaca değerli. Dediğim üzere, tahminen o devirde birilerine düzgün geldi ya da bana düzgün geldi o müzikler, o ritmler. Bir de, üretim bitmeyen bir şey. Şayet ki şarkıcılığı ve müzik müellifliğini daha sonradan bir sıfat edinmek için benimsemiyorsan, -ki bu biçimde de epey insan var, lafımı çakmış olayım- bu senin için bir ömür biçimiyse, sen aslına bakarsanız daima müzik söyleyen, daima müzikle var olan biriysen tek atımlık kurşun değil o müzikler. Yenisini yazarsın, diğerini yazarsın, öteki bir duyguyu aktarırsın. Bunu da zorlama bir olumlama olarak söylemiyorum, hakikaten bu biçimde hissediyorum.
O güç periyotta albüm nasıl karşılandı pekala? Beşerler o korku halinde müziğe hâlâ ilgi gösterebiliyor muydu?
Hiç üzücü olmadığını düşünüyorum. Birilerine ulaştı natürel. Şöyle düşünün, ben üç yıldır müzik yayınlıyorsam bunun iki yılı pandemiydi aslında. Daha hayli o devirde müziklerim özelinde var oluşumu gerçekleştirdim diyebilirim.
Pekala bu periyodun akabinde sık aralıklarla yayınladığınız müzikler pandemi devrinin eserleri mi?
Birden fazla pandemide yazdığım müzikler evet. O periyotta fazlaca müzik yazdım. Bu sene de o denli oluyor benim için. Bir müzik yayınlanıyor, üç gün geçmeden bir şey vesile oluyor, bir müzik daha yazıyorum. Planlamıyorum da aslında, o denli akıyor. Bu sene tahminen biraz daha az müzik yayınlamayı lakin çıkacak müziklere fazlaca kanalize olarak, hem görsel dünyasına hem sound’una farklılıklar katarak ilerlemeyi istiyorum. En son Ocak’ta bir müziğim çıktı, Mayıs’a kadar bir şey yayınlamayacağım. Mayıs’ta çıkacak olan müzik hazır fakat kendimce biraz daha uzun bir orta verdim.
‘SANA İLİŞKİN BİR KELAMI VE MÜZİĞİ DİNLEYİCİ İLE PAYLAŞMAK FARKLI BİR SORUMLULUK’
Solo mesleğinizin en ağır periyodu herbiçimde bu. Turnelere çıkıyorsunuz, biroldukca kentte birinci sefer sahne alıyorsunuz. Bu nasıl bir his?
Çok hoş bir his. Ben daha evvel epeyce fazla sahnede performans yapmış biriyim. Farklı projeler, caz kümeleri, müzikaller vesaire. Lakin kendi kimliğinle orada olmak ve sana ilişkin bir kelamı, müziği paylaşıyor olmak öbür bir sorumluluk. Fevkalade hoş bir şey. Konserler artmaya başlayınca birçok kente birinci defa gitme talihim oldu ve daima birebir paylaşımı yapıyorum, “İlk sefer bu kente geliyorum” diye (gülüyor). Benim için epey heyecan verici bir müddetç. Keyifliyim ve tadını çıkarmaya çalışıyorum.
Konser tertipleri, imkanlar bilhassa Türkiye’de sanatkarların ve kümelerin şikayet ettiği bir husustur. Siz ne düşünüyorsunuz bu hususta?
Şikayet edilmesi gereken bir mevzu sahiden de. Hoş, parıl parıl kulisler, olağanüstü tertipler olamıyor her vakit. Ben işe hayli sert bir yerden başladım, İç Anadolu turnesi yaptım. İzmir’den, Antalya’dan filan başlamam beklenebilirdi lakin ben Kütahya, Aksaray, Konya üzere vilayetlerden başladım. Harikulade öğretici bir tecrübe zira kaideler farklı, dinleyici kitlesi ile kurduğun bağlantı yeri geliyor farklı oluyor. Zorlayıcıydı. O denli tozpembe bir turne süreci yok doğal. Bakın daima diyordum ki bu kıssayı bir röportajda anlatacağım, o röportaj bu röportajmış. Bir konserde şöyleki bir şey yaşadım: Benden daha sonra çıkacak bir küme var ve o çıkacak kümesi bekleyen bir kitle var. Müziğimi söylüyorum ve karşımda bin, bin 500 kişi var. Bakıyorum dinleyenlere, birileri bana elleriyle kalp yapıyor, birileri ise son derece mutsuz zira başka kümenin çıkmasını bekliyor. Tıpkı pandemi ve albüm meseladeki üzere, hayat bence bu biçimde bir şey. Ya o kalp yapanlara, ışıl ışıl gözleriyle sana bakanlara odaklanacaksın ki tahminen ortalarında kimileri birinci sefer canlı müziğe temas ediyor, birinci sefer o müzikleri duyuyor; ya da orada memnun olmayan, öbür kümesi bekleyen şahısların mutsuzluğuna kapılıp “Vay efendim ben bunu hak etmiyorum. Benim üzere bir yetenek burada sahnede” filan üzere bir olumsuz hale düşeceksin. Bence bu meslek idaresi de total olarak bu biçimde bir şey zira berbat fazlaca fazla şey var. Sana hakkının yendiğini, yeterli şeyler olmadığını hissettiren çok fazla şey geliyor başına. Ona takılıp düşebilirsin ya da senin müziğini içselleştirmiş insanlardan gelen hoş bildirilere odaklanırsın. Ben ikinci tarafa odaklanmaya çalışıyorum yoksa mental olarak işler pek kolay olmayabilir.
Gittiğiniz kentlerde karşılaştığınız dinleyici kitlesinin varlığından haberdar mıydınız? Yoksa biraz da talih yapıtı mi oldu her şey?
Talih yapıtı oldu diyebilirim. Beni de şaşırtıyor bu kadar kucaklanmak. Toplumsal medya bildirilerini olabildiğince okumaya mesai harcayan biriyim, YouTube kanalında görüntülerin altına yazılanları da o denli. Zira her yorumu içselleştirmemekle birlikte onların fazlaca gerçek bir yanı olduğunu düşünüyorum. kimi vakit düzgün ölçütler olabiliyor o iletiler ve yorumlar. Oralardan takip ediyorum, bir konsere gitmedilk evvel gelen iletilerden anlıyorum oradaki sıcaklığı. bir daha de gittiğinde orada o birebir tecrübe şaşırtıyor, memnun ediyor, heyecanlandırıyor.
Sanatkarın son teklisi ‘Gözyaşı Kadehleri’ Ocak ayında yayınlandı.
‘AİLEMDE MÜZİK SÖYLEMEK KONUŞMA LİSANI ÜZERE BİR ŞEY’
Biraz geriye dönelim isterseniz. Sizin müzik dolu bir ömrünüz, çocukluğunuz var aslında. Müzik dolu bir konutta doğup büyümüşsünüz. Babanız TRT’de halk müziği şefi, ünlü bir sanatçı olan Zafer Gündoğdu. Keza anneniz müzik söyleyen, sahne alan bir isim. Müzikçi olmak kaçınılmaz bir sonuç miydi sizin için?
Meskende bir konuşma lisanı üzereydi müzik, müzik söylemek. Kuşların birbirlerine seslenmesi, öterek birbirleriyle bağlantı kurması üzere aslında. Meskenin ortasında bir piyano vardı kendimi bildiğim birinci başlardan beri. Benim tuşlarına basarak oyun oynadığım, daha sonra da çalmaya başladığım enstrüman. Bağlama da vardı konutta lakin benim eğilimim piyanoyaydı 5-6 yaşlardan itibaren. Aslında bir şeye yanlışsız çekiliyorsun. Anne ve baba da onu görür görmez ne talih ki gerçek bir biçimde konservatuara yönlendirdiler beni. Konservatuarı, okula devam ederken yarı vakitli olarak okudum.
Babam benim konser piyanisti olmamı, klasik tarafta yer almamı epeyce istiyordu. Onda baba güdüsüyle şu da vardı: “Sen hayli naifsin yavrum, sen bu dalda yapamazsın, akademisyen ol, piyanist ol.” O da kesimin öteki yüzünü bilmediği için tahminen ona daha inançlı geliyordu işin bu tarafı. Lakin ben Mimar Sinan’da 8 yıllık piyano eğitiminin akabinde üniversitede öbür bir alanda eğitim almak istediğime karar verdim. Bir taraftan müzik yaparken müziğimi besleyecek öteki kanallara girmem lazım diye düşündüm. Oldum muhtemel meraklı bir tanesiydim, birebir anda biroldukca şey yapma eğilimim vardı. Boğaziçi’nde sosyoloji okurken bu sefer de İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı’nda Müzikal Tiyatro Kısmı olduğunu öğrendim ve müzikallere de daima bir aşkım var. Hem tiyatro, hem dans, hem müzikler epeyce hoşuma gidiyor. Derken o devirde bu kısma girdim. Daima iki okul bir ortada gitti.
Sosyoloji okumayı siz seçtiniz değil mi?
Evet, isteyerek gittim. Çok hoş bir kısım zira. Bir mesleksel eğitim değil, bireye bir perspektif katan, insanı, toplumu, insanın o kırılganlığının içerisinde etrafındaki insanlardan ne kadar fazlaca etkilendiğini anlamaya, o sebep-sonuç ilgisini kurmaya yardımcı olan bir kısım sosyoloji. Bence müzik yazmak ve yorumlamak da bu biçimde bir şey. Bir bireye hitap ediyorsun lakin hem de binlerce şahsa sesleniyorsun. Müzik de insanı anlamakla ilgili üzere geliyor bana.
Sosyoloji eğitiminizin yaptığınız müziğe bir tesiri olduğunu düşünüyorsunuz bu biçimde…
Katiyen. Güzel ki okumuşum diyorum zira o niçinsellik münasebetini fazlaca hoş kurduruyor beşere. Bir insanın neyi niye hissettiği, hangi davranış biçimlerini niye benimsediği üzere sorular… İnsanı anlamaya dair baş yorma eğilimi veriyor bir kez. Müzik dediğimiz, sanat dediğimiz şey, geçtim öteki insanları anlamayı, kendini anlamayla epey temaslı. Benim için müzik yazmak, söylemek kendi iç dünyamı keşfetmekle, kendi hislerimin ismini koymakla fazlaca alakalı. Ben içimi hayli didikleyen biriyim; ne vakit, nerede, ne hissettiğimi, onu niye hissettiğimi merak eden biriyim. Alışılmış kendinle birlikte diğer insanları da anlamak istiyorsun. Bu sosyoloji ile hayli ilintili bir şey ve müziğimi de alışılmış derinden etkiliyor.
söylemiş olduğiniz üzere bir yandan da Müzikal Tiyatro eğitimi alıyorsunuz…
O da bence müzik müellifliğini, şarkıcılığı fazlaca besleyen bir şey. Müzikalde bir karakter yaratıyorsun ve o karakterin içine giriyorsun, o karakterin iç dünyasından bir müzik söylüyorsun. Ya da öbür bir karakter olmayı deneyimliyorsun. ‘Damdaki Kemancı’da ben Hodel diye benim karakterime hiç benzemeyen bir kızı oynuyorum. hayatımda tekrar ne vakit Hodel olmayı deneyimleyebilirdim ki? Diğer birinin his dünyasına girmek benim için müzik yazarlığımı önemli oranda etkiliyor.
O eğitimden oyunculuğa da yönlenebilir miydiniz? Aklınıza geldi mi hiç bu?
Olabilirdi olağan olarak zira orada da muhakkak başlı bir oyunculuk formasyonu alıyorsun. Sonuçta ben de hem İstanbul Devlet Tiyatrosu’ndaki 200 oyunluk, daha sonrasında Damdaki Kemancı ile 60 oyunluk deneyim ile aslında önemli bir oyunculuk deneyimi hayatış oluyorum ki ikisi de 3 saatlik oyunlar, yepyeni Broadway müzikalleri ve önemli tiyatro sahnesi tecrübeleri. Fakat ben kolay kolay yakıştıramıyorum kendime, “Ben oyuncuyum” demecini verebilmek için her türlü diyalekti, konuşmayı beceriyor olmam, hayli daha fazla oyun oynamış olmam lazımmış üzere geliyor. O denli bir devirdeyiz ki, iki kısım dizide göründüğü için kendisini oyuncu olarak bakılırsanler var. Benim için daima müzik ağır bastı. Oyunculuğu da müzikle birlikte projelendirebildiğim, müzikallerde kullandığım bir araç olarak görüyorum. Olağan göz kırpalım artık bölüme. İleride hoş senaryolar gelirse tekliflere açığım (gülüyor).
‘ÇOK HOŞ TÜRKÜ SÖYLÜYORSUN, DİĞER BİR ŞEY SÖYLEME’
Biraz müziğinizden konuşalım istiyorum. Hoş bir ses, uzman bir şarkıcılık… Bunlar sizi dinlediğimizde birinci anda kulağımıza çarpanlar. Sesinizi kullandığınız şekiller, biçimler farklılaşabiliyor. Bu bir arayış mı sizin için? Daha açık sorayım; kendinizi müzikal olarak bir kimlik buhranı ortasında bulduğunuz oluyor mu?
Çok hoş bir soru, daima üzerine sohbet etmek istediğim bir mevzuya değindiniz. Biz her hususta herkesi etiketlendirmeyi, bir kompartımanda bir yere yerleştirmeyi o kadar seviyoruz ki… Hayatta toplumsal şemalar bunun için var: “O şudur, o şucudur”… Bunları tanımlamak hayatımızı daha inançlı ve kolay bir biçimde idame ettirmemizi sağlıyor. Bu niçinle tahminen bir müzikçi için de çabucak bir küme oluşturup, muhakkak başlı çatılar kurup o yorumcuyu o çatının altına koymak istiyoruz. Fakat bana kalırsa müzik o kadar akışkan, o kadar çeşitler üstü bir oluşum ki, ben söylerken keyifli olduğum, keyif aldığım, içime dokunduğunu hissettiğim her stili söylemeyi seviyorum. Türkü de söyleyebilirim, Türk müziği de söyleyebilirim, pop da, caz da söyleyebilirim. Keza bu vakte kadar söylemiş oldum. Olağan ki kendi bestelerini söylemek fazlaca daha ayrıcalıklı zira kendi sesini kendi sesinle birleştirmek özgün bir durum, onun yeri başka. Lakin tipler üzerinden bir müzikçiyi pozisyonlandırma problemi bana son derece anlamsız geliyor ne palavra söyleyeyim. Bir küme var, “O kız çağdaş müzik yapıyorsa niye türkü söylüyor?” diyor, bir diğer küme var bana daima ileti atıyor, “Çok hoş türkü söylüyorsunuz, öbür şey söylemeyin” diyor. Bu aslında o kadar kişilik haklarına müdahale ki… Ben neyi söylemeyi seviyorsam onu söylüyorum aslında ve bunu da kimlik arayışı olarak görmüyorum. Bir zenginleştirici süreç olarak yaşıyorum. Şu alışılmış ki doğrudur, tahminen bir 10 yıl daha sonra müzik mesleğimde o denli bir yere geleceğim ki “Ceren tarzı” diye bir şey oturtmuş olacağım. bu biçimde da o farklı janraları bir ortada söyleyen bir bayan gelecek insanların aklına ve bu kimlik sorusu akıllardan çıkmış olacak tahminen.
Bir de şu var ki, müzik bir oyun alanı ve aslına bakarsan o kadar epey kurallara göre yaşıyoruz ki, bari bir yer olsun ve hiç bir kurala uymadan kalbimizin sesini dinleyerek ne yapmak istiyorsak onu yapabilelim. Bütün bu farklılıkların ortasında bir tampon oluşturan şey de bence benim yorumum oluyor. Farklı çeşitlerde söylüyor olsam da bana has bir yorumla söylüyorum. Türkü söylüyorsam etnik müzik icra eden birinin üslubuyla söylemiyorum, bir daha “Cerence” söylüyorum onu.
BİR TESADÜF kararıNDA PARİS’TE AYLARCA SAHNE ALMAK…
Sahne mesleğinize caz söyleyerek başladınız aslında, değil mi?
Caza daima ilgim vardı, koyu bir Norah Jones hayranıydım 14-15 yaşımda. daha sonra Nükhet Ruacan ile çalışma fırsatım oldu o vefat etmedilk evvel kısa bir periyot. Harikulade bir müzikçiydi. Koyu bir Ella Fitzgerald hayranıydım. Cazda, emprovizasyona müsaade veren, kendi ortasında akıp giden bir söyleme üslubu vardır, klasik müzikteki üzere köşeli değildir, akışa müsaade eden bir alan vardır. Bakın artık şunu fark ettim, söyleşimizin başından beri kendimi yenidenlıyorum, daima genişlemek ve zenginleşmek üzerine konuşuyoruz aslında. Tahminen bu bir gereksinimdir benim için. Hakikaten caz da bu biçimde girdi ömrüme ve bu biçimde başladı caz söyleme serüvenim. Nükhet Ruacan ile çalıştıktan daha sonra Boğaziçi’ne girdiğimde orada Caz Korosu’nda bir süre söylemiş oldum. sonrasındasında, Erasmus programıyla gittiğim Paris’te baht yapıtı şu biçimde bir şey oldu: Gideli birkaç hafta olmuştu, bir akşam arkadaşlarımla dışarıya çıkıyoruz. Beni de merak ediyorlar zira müzik söylemiş olduğimi biliyorlar. Her vakit, her ortamın müzik söyleyen kızı olmuşum zira (gülüyor). Bir caz bara gittik, piyaniste “Ben de bir müzik söyleyebilir miyim?” dedim, “Bizim solistimiz gelecek” diyerek kabul etmedi, hatta beni tersledi. Yerime oturdum. Talihime solist geç kalınca beni sahneye çağırdılar, çıktım birkaç müzik söylemiş oldum. daha sonra 6 aylık o Erasmus maceramın 5 buçuk ayında her Cuma ve Cumartesi Paris’te o yerde müzik söylemiş oldum. Bir piyano vardı, kuyruklu piyano, o piyanonun üzerine çıkıp, bacak bacak üstüne atıp… (gülüyor).
Özgün, sana ilişkin bir şey bulmak için sendilk evvel mevzuya vakıf insanların ürettiği nitelikli şeyleri deneyimlemen gerekiyor bence. Caz söylemek, müzikalde yer almak, o alanlarda beğendiğin insanları taklit etmek, o taklidi yapa yapa kendini bulmak, kendine has bir üsluba ulaşmak… Bunların hepsi bence bugünkü Ceren’i besleyen şeylerdi. Bunu hiç yolumu kaybediyorum da daha sonra yolumu arıyorum üzere görmüyorum. Hepsi, beni besleyip bugünkü bene getiren şeyler.
Müzik yazarlığınıza değinelim biraz. Müzik müelliflerine hayli sorulan klişe bir soru vardır, “Nasıl yazıyorsunuz müziklerinizi?” diye. Bu soruyu ben de bu sefer size sormak istiyorum zira sohbetin buradan öbür bir yere evrileceğini düşünüyorum.
Çok düzgün ettiniz sorarak. Benim müzik yazma sürecim genelde bir cins trans halinde oluyor. Hiç “Şimdi bir müzik yazmam lazım” diye oturup müzik yazmadım. Hakikaten aklıma bir melodi ya da bir kelam düşüyor, ben de melodinin ya da kelamın peşinden piyanonun başına geçip şarkıyı yazmaya başlıyorum. O noktada müziğin epey büyük bir kısmı çıkmış oluyor. çabucak sonrasında birtakım sözleri revize etmek, melodiyi elden geçirmek kısımları geliyor ki o da işin oyun kısmı. Aslında her yazdığın müzikle biraz daha âlâ müzik yazmaya başlıyorsun bence. 10 gündür spor yapan biriyle 5 yıldır spor yapan birinin kasları birebir biçimde çalışmaz ya, ona benziyor, her müzikle öbür bir şey keşfediyorsun. Aslında 15 yaşımda da derste art sırada müzik yazdığımı biliyorum. İçten gelen bir şey bu. O içten geleni biraz oynayarak, düzelterek tamamlıyorum.
‘ŞARKI YAZMAK, GÜNLÜĞÜNÜ DİĞERLERİNE OKUTMAK GİBİ’
hayatınızdan, kendinizden mi yola çıkarsınız müzik yazarken?
Evet, birçok vakit öyledir. Kendi hislerimden yola çıkarım ve bunu da şuna benzetirim: İnsanın bir iç kumbarası var, bütün gördüklerin, duydukların, hissettiklerin, hayal kırıklıkların, sevinçlerin ya da bir arkadaşının kendisiyle ilgili anlattığı kimi kırılgan noktaları… Bu öyküleri biriktiriyorsun ortasındaki kumbaranda ve şarkıyı yazarken o kumbarayı açıp hangi his gerekiyorsa onu alıyorsun. Benim müziklerim genelde, dürüstçe söyleyeyim, kendi yaşanmışlıklarımdan doğuyor. Ve bu aslında açıp günlüğünü diğerlerine okutmak üzere bir şey. Her vakit şu kaçışın var, “Ben esasen gerçekle kuruyu birleştiriyorum…” Doğal ki şarkıyı yazarken gerçekle kurguyu birleştiriyorsun, bir müziğin her bir noktası senin hissin olmuyor tahminen lakin o şarkıyı başlatan şey senin yaşadıkların ve hislerin. bu biçimde bakınca benim yazdığım üzere müzik yazmak özelini paylaşmak bir manada. Bu yüzden de her insanın işine, emeğine hürmet duymak elzem. Toplumsal medya üreten şahıslar ile dinleyen bireyler içindeki sonları o derece ortadan kaldırdı ki, kırıcı şeyler, berbat şeyler söylemek epey kolay. Hâlbuki biri karşında bütün kırılganlığıyla, çıplaklığıyla duruyor sana sesini, kelamını emanet ettiği vakit. Beğenmemek doğal ki bunun bir modülü ancak beğenmiyorsan da kötülemek yerine geç, zira o şarkıyı geçme bahtın var bir parmak hareketiyle.
Hem sosyoloji eğitimi aldınız birebir vakitte yüksek lisansta sanıyorum “şöhret kültürü” üzerine çalıştınız. Şimdiki süreçte tanınırlığınız, bilinirliğiniz giderek artıyorken nasıl hissediyorsunuz kendinizi? İnsan tanınmaya başlayınca, geçmişte eleştirdiği insanlara dönüşebiliyor mu?
Çok dürüstçe söyleyeyim, o denli aklımı başımdan alacak bir şöhretim yok (gülüyor). O yüzden epey sakince karşılıyorum her şeyi. İnsanın kendisine, kendi niyetlerine, hislerine sadık kalması fazlaca kıymetli. Şayet sen kendi ortasında bir ekip pahalara ve hayat biçimine sadıksan, onları hazmetmişsen şöhretin seni epey fazla sarsabileceğini düşünmüyorum. Bir de işin gerçeği şu ki, ben şöhretli bir babayla büyüdüm. Şöhret benim için her şeyi alt üst eden, sinemalarda gördüğümü o ışıltılı hayat filan değil, aslında epey da gerçek bir şey. Bugün bile hâlâ babamla bir yere gitsem kesinlikle birilerinin babama geldiğini, hürmet gösterdiğini ve onunla fotoğraf çektirmek istediğini görüyorum. Bu niçinle şöhret bağ kuramadığım, soğuk, aklı baştan alan bir olgu değil. Şu dürtüm de ağır basıyor natürel, daha hayli tanınmak istiyorum. niye diyecek olursanız, müziğimi daha büyük kitlelere ulaştırmak natürel ki büyük motivasyonum. Tanınmak benim için bunun bir aracı.
Bir gün o denli parıltılı bir şöhrete kavuştuğunuzda müziğinizin bu şöhretin peşinden gitmesinden, tahminen samimiyetini kaybetmesinden korktuğunuz oluyor mu?
Hiç o denli bir kaygım yok. Her şeyimi kaybederim lakin samimiyetimi kaybetmem. Bu vakte kadar mesleğimde yaşadığım bütün zahmetler içimle dışımın fazla tıpkı olmasından kaynaklandığı için söylüyorum bunu.
‘KADIN MÜZİK MUHARRİRLERİ BİRBİRLERİNİ ANLIYOR’
Genç müzik müellifi ve müzikçi bayanların altın devrini yaşıyoruz bence. Bu her manada epey hoş bir açılma. Bu bayanların, ortalarındaki doğal rekabete karşın birden fazla vakit birbirleriyle dayanıştığına da şahit oluyoruz ki geçmişte, farklı jenerasyonlarda epeyce sık rastlanan bir durum değildi bu. Bunu neye bağlıyorsunuz siz?
Gerçek bir perspektiften yaklaşıyorsunuz bence. İnsanın mana arayışı var ya hayatta, tıpkı duyguyu paylaştığın, tıpkı zahmetli yollardan geçtiğini hissettiğin, tıpkı çabayı verdiğin beşerlerle yan yana gelince bu dayanışma ortaya çıkıyor bence. İstersen bir göçmen ol, istersen bir bayan müzik muharriri ol, biriyle birebir gayretin ortasında debeleniyorsan bunu bilmek yalnızlık hissini alan bir şey oluyor. Bir bayan müzik müellifinin, benim kuşağımdan bir bayan müzikçinin, hele de özgün bir şeyler yapmaya çalışıyorsa, onu tanımasam bile hangi yollardan geçtiğini, neyin çabalarını verdiğini, kalbini nelerin kırdığını, toplumsal medyaya girdiğinde neye demoralize olduğunu ya da neyden memnun olduğunu az fazlaca anlayabiliyorum. İnsan kendisi kırılgan bir müddetçten geçer ve kırılmak istemezse diğerinin da tıpkı süreçten geçebileceğini ve kırılmak istemeyeceğini anlar. Sen onun elini tuttuğunda yalnızca ona güç vermiyorsun o da sana güç veriyor. Bence bu epeyce değerli. Genç nesiller bu hususta daha şuurlu zira pasta epeyce büyük ve herkese yetecek kadar dilim var, gençler de bunu fark ediyor. Üstelik her birimizin rengi o kadar farklı ki.
Bu ortada dürüstçe söyleyeyim, müzik müellifi ve müzikçi üzere görünüp pek o denli olmayan beşerler da var, müzik muharriri ve müzikçi olmak benimsenebilecek bir sıfatmış üzere görünmeye başladı. Karar verilen ve olunan bir şeymiş üzere güya. Bunun da altını çizmek istiyorum.
Siz kimleri dinlersiniz?
Genelde evvelce isimleri dinliyorum ne palavra söyleyeyim. Sezen Aksu, Selda Bağcan… Müzeyyen Senar, Gönül Akkor fazlaca severim. Neşet Ertaş hayli dinlerim. Hümeyra’yı hayli severim. Çok sıkıntı bir soru bu ancak genel olarak eskiye dair diyebilirim dinlediğim müzik için. Bunlar beni daha fazlaca besliyor. Yeni işleri de takip ediyorum natürel, işim gereği de takip etmeliyim. Özgün bir şey yapmaya çalışsan da şimdiki sound’lara hakim olmak, neyi müziğine ne kadar entegre edeceğini bilmek için yenisi dinlemek gerekiyor. Beğeni eşiğim yüksek galiba, fazlaca çabuk içselleştiremiyorum. Kimi şeyler birbirinin kopyası üzere geliyor birtakım kimi. Tahminen de bu yüzden eskinin o inançlı alanına dönüyorum.