Denetimsiz nanoteknoloji kullanmasının muhtemel tehlikeleri MEHMET BAYER – 28.08.2021 – HİBYA – Günümüzde yaygın olarak değişen boyutlarda yapılan bilim, mühendislik ve teknoloji çalışmalarında kullanılan nanohızla gelişen teknolojinin su mamüllerinde mümkün ziyanlara yol açabileceği ihtarında bulunuldu.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi, Avlama ve Sürece Teknolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nermin Berik, HİBYA’ya yaptığı açıklamada, nanoteknolojik mamüllerin her alanda olduğu üzere su eserleri yetiştiriciliği, besin ve ambalaj teknolojilerinde de yer aldığına işaret etti.
Nano titanyum dioksitin (nTiO2, NanoTiO2) epey kabul nazarann katkı hususlarından birisi olduğunu, endüstriyel kullanması arttıkça, üretimi ve tüketiminin de daima yükseldiğini, çok kullanım niçiniyle, denetimsiz olarak etrafa katılan nanopartiküllerin vakit içinde sucul canlılara ve beşere yapabileceği tesirlerin tam bilinmediğini aktaran Berik, ”Nano titanyum dioksit”in balıklara immünotoksik (Bağışıklık sistemi üzerine toksik etki) olduğunu, balık nötrofillerinin (bağışıklık sistemine saldıran bakterilere karşı savaşan beyaz kan hücreleri) bakterisit fonksiyonunu azalttığını, bu niçinle ”Nano titanyum dioksit”in muhtemel tesirleri için toksikolojik incelemeler yapıldığını vurguladı.
Berik, kimi çalışmaların ”Nano titanyum dioksit”in bağışıklık, hücre hasarı, genotoksisite (DNA’yı bozucu madde), enflamasyon (İltihap) üzere olumsuz tesirlere niye olabileceğini gösterdiğini, hayvan deneylerinden elde edilen delillere dayanan Milletlerarası Kanser Araştırmaları Ajansı ve Ulusal İş Güvenliği ve Sıhhati Enstitüsü tarafınca ”Nano titanyum dioksit”in ”İnsanlar için mümkün kanserojen” olarak sınıflandırıldığını bildirdi.
Avrupa Birliği’ne bağlı birtakım ülkelerde, kelam konusu hususların besin katkı hususu olarak kullanılmasının yasaklanmasının önerildiğini belirten Prof. Dr. Berik, şu ayrıntıları verdi:
”Doğal kaynakların âlâ korunabilmesi için bilhassa su mamüllerinin sürdürülebilirliği ihmal edilemez. Bunun yollarından birisi de hasatla birlikte ‘su mamüllerine âlâ sürece teknolojileri’ uygulayarak, malzemesi tazelik bedellerine en yakın biçimde koruma edebilmektir. Bu gayeyle bir epey prosedür uygulanmaktadır. Nitelikli hammadde temini, besin güvenliğine uygun çalışan işletmeler, yanlışsız ambalajların kullanılması, ülkü nakliye ve depolama şartları ile harikaya yakın eserler tüketicilere ulaştırılabilmelidir. Sürece teknolojisi uygulanan hammaddeler, tabiattan olduğu kadar yetiştiricilik yoluyla da elde edilmektedir. Yetiştiricilik sanayisinde karşılaşılan problemlerle başa çıkmak, etraf kirliliğini azaltmak üzere münasebetlerle nanoteknolojiden yararlanmaktadır. Yasal olarak uygun bulunan kimi nanoteknolojik eserler, hem besin katkı unsuru birebir vakitte ambalaj üretiminde kullanılmaktadır. çabucak hemen bu cins ambalajların, besinlerde kullanmasına yönelik migrasyon (Ambalajdan besine kimi hususların geçişi) özellikleri tam olarak bilinmemektedir.”
– ”Titanyum dioksit”in besinlerde kullanımları
Nermin Berik, ”Titanyum dioksit”in besinlerde farklı kullanımları bulunduğunu, süt eserleri, şekerlemeler, şekerli beyaz karışım üzere beyaz renkli besinlerde rengi ve parlaklığı arttırmak için renklendirici olarak kullanıldığını, nem cazip özelliğinden yararlanıldığını söylemiş oldu.
Ultra viole (UV) ışığa hassas olan besinlerde ise titanyum dioksitin besinin raf ömrünü arttırmak ve bozulmayı önlemek için kullanıldığına işaret eden Berik, ayrıyeten balıklarda (morina) et rengini ağartmak için de titanyum dioksitin kullanıldığını bildirdi.
Berik, nanoteknolojiye değinerek, şunları aktardı:
”Nanoteknoloji, ambalajlama dahil besin sanayisinde büyük bir tesire sahip olan, epeyce küçük materyallerin bilimidir. Titanyum nitrür nanoparçacık ve nano titanyum dioksit, gümüş nanopartikül, nano çinko oksit üzere çeşitli nano gereçler, besin ambalajına işlevsel katkılar olarak tanıtılmaktadır. Besin ile temas eden husus ve gereçlerin besin güvenliği ismine sorgulandığı muayene ve tahliller yapılabilmektedir. Kağıt ve karton ambalajlarda titanyum dioksit tahliline de gerek duyulmaktadır. Nano titanyum dioksit nanoparçacıkları günlük ömürde epeyce çeşitli uygulamalarda kullanılmaktadır. İnsan ve hayvanlarla temas ettiğinde sıhhat riski oluşturabilir. Hayvan deneylerinde ‘Nano titanyum dioksit’in dokulara toksik ve dejeneratif tesirleri görülmüştür. Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi (EFSA), 2016 yılında bir besin katkı hususu olarak titanyum dioksiti (E171) nihayet bir daha değerlendirmiştir. Toksisite çalışmalarına göre ise nano titanyum dioksit soluma yoluyla alındığında, enflamasyon (İltihaplanma) ve astım olma riski vardır. Titanyum alımı sindirim sisteminde (mide-bağırsak), Crohn hastalığı ile temaslıdır ve beklenen kanserojen olarak sınıflandırılmıştır.”
– Nanopartiküllerin su eserleri uygulamaları
Prof. Dr. Nermin Berik, son vakit içinderda, su eserleri yetiştiriciliğinde nanopartiküllerin artan bir biçimde uygulandığının gözlendiğini, üreticilerin nano temelli araçları kullandığını bildirdi.
Nanopartiküllerle mamüllerin, büyüme, üreme ve tiplerin kültürlerini, sıhhatlerini ve su arıtımı ile ilgili manileri ortadan kaldırmaya çalışıldığını anlatan Berik, ”Nanopartiküllerin su eserleri uygulamaları çeşitli biçimlerdedir. Kimileri yemlere, öbürleri suya yahut su kültür tesislerine direk olarak eklenmektedir. Klâsik toksisite bilgilerin, su eserleri yetiştiriciliğine ait olarak kullanılması uygun değildir. Özetle yetiştiricilik için biyolojik modeller gereksizdir ve bu durumda test protokolleri sıklıkla farklıdır. Toksisite çalışmalarından elde edilen dataların birden fazla, su eserleri yetiştiriciliği muhtaçlıkları için özel olarak tasarlanmamıştır. Bu niçinle temas müddeti, maruziyet konsantrasyonları ve başka yardımcı şartlar, su eserleri yetiştiriciliği için standartlara uygun değildir. Su eserleri hem kendi kullanımları birebir vakitte atıkların su kaynaklarına karışması niçiniyle nano titanyum dioksite maruz kalmaktadır.” görüşünü aktardı.
Prof. Dr. Berik, nanoteknoloji kullanmasının su eserleriyle etkileşiminin yararlarını ve mümkün ziyanlarını kısa devirli çalışmalarla anlaşılamayacağını belirterek, şunları kaydetti:
”Araştırmacıların cevap aradığı bir fazlaca soru vardır. Nanoteknoloji kullanılarak arıtılmaya çalışılan sular ve öteki ortamlar, uygulamalar kararında yeterli su kaynaklarını da riske atmakta mıdır? Bunun kararı olarak besin zincirinde hangi biyolojik riskler kelam konusudur? Kontamine (bulaşmış) olmuş hammaddeler kelam konusu olduğunda, işletme şartlarındaki uygun uygulamalar besin güvenliği sağlamak için kâfi olamaz. Bir öbür açıklanamamış husus ise nano titanyum dioksitin besin zincirlerinde nasıl davrandıklarıdır. Bu bahiste alınacak acil tedbirler için ulusal ve milletlerarası aktif kuruluşlar tarafınca bilimsel datalara dayanan kararlar alınmalıdır. Bu alanda yapılmış ve sürmekte olan âlâ araştırmalar bulunmaktadır. Lakin, sonuçları hala kesin değildir. Bulgular, çoklukla deher neysel modellerde yapılan kısa periyodik çalışmalar ve test edilen eserlerdeki farklılıklar niçiniyle pek uyumlu değildir. nanotoksikoloji çalışmalarına standart getirilmelidir. Farklı disiplinlerin ortak çalışmaları ile daha gerçekçi sonuçlar ve tedbirler alınabilir.”
Hibya Haber Ajansı
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Fakültesi, Avlama ve Sürece Teknolojisi Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nermin Berik, HİBYA’ya yaptığı açıklamada, nanoteknolojik mamüllerin her alanda olduğu üzere su eserleri yetiştiriciliği, besin ve ambalaj teknolojilerinde de yer aldığına işaret etti.
Nano titanyum dioksitin (nTiO2, NanoTiO2) epey kabul nazarann katkı hususlarından birisi olduğunu, endüstriyel kullanması arttıkça, üretimi ve tüketiminin de daima yükseldiğini, çok kullanım niçiniyle, denetimsiz olarak etrafa katılan nanopartiküllerin vakit içinde sucul canlılara ve beşere yapabileceği tesirlerin tam bilinmediğini aktaran Berik, ”Nano titanyum dioksit”in balıklara immünotoksik (Bağışıklık sistemi üzerine toksik etki) olduğunu, balık nötrofillerinin (bağışıklık sistemine saldıran bakterilere karşı savaşan beyaz kan hücreleri) bakterisit fonksiyonunu azalttığını, bu niçinle ”Nano titanyum dioksit”in muhtemel tesirleri için toksikolojik incelemeler yapıldığını vurguladı.
Berik, kimi çalışmaların ”Nano titanyum dioksit”in bağışıklık, hücre hasarı, genotoksisite (DNA’yı bozucu madde), enflamasyon (İltihap) üzere olumsuz tesirlere niye olabileceğini gösterdiğini, hayvan deneylerinden elde edilen delillere dayanan Milletlerarası Kanser Araştırmaları Ajansı ve Ulusal İş Güvenliği ve Sıhhati Enstitüsü tarafınca ”Nano titanyum dioksit”in ”İnsanlar için mümkün kanserojen” olarak sınıflandırıldığını bildirdi.
Avrupa Birliği’ne bağlı birtakım ülkelerde, kelam konusu hususların besin katkı hususu olarak kullanılmasının yasaklanmasının önerildiğini belirten Prof. Dr. Berik, şu ayrıntıları verdi:
”Doğal kaynakların âlâ korunabilmesi için bilhassa su mamüllerinin sürdürülebilirliği ihmal edilemez. Bunun yollarından birisi de hasatla birlikte ‘su mamüllerine âlâ sürece teknolojileri’ uygulayarak, malzemesi tazelik bedellerine en yakın biçimde koruma edebilmektir. Bu gayeyle bir epey prosedür uygulanmaktadır. Nitelikli hammadde temini, besin güvenliğine uygun çalışan işletmeler, yanlışsız ambalajların kullanılması, ülkü nakliye ve depolama şartları ile harikaya yakın eserler tüketicilere ulaştırılabilmelidir. Sürece teknolojisi uygulanan hammaddeler, tabiattan olduğu kadar yetiştiricilik yoluyla da elde edilmektedir. Yetiştiricilik sanayisinde karşılaşılan problemlerle başa çıkmak, etraf kirliliğini azaltmak üzere münasebetlerle nanoteknolojiden yararlanmaktadır. Yasal olarak uygun bulunan kimi nanoteknolojik eserler, hem besin katkı unsuru birebir vakitte ambalaj üretiminde kullanılmaktadır. çabucak hemen bu cins ambalajların, besinlerde kullanmasına yönelik migrasyon (Ambalajdan besine kimi hususların geçişi) özellikleri tam olarak bilinmemektedir.”
– ”Titanyum dioksit”in besinlerde kullanımları
Nermin Berik, ”Titanyum dioksit”in besinlerde farklı kullanımları bulunduğunu, süt eserleri, şekerlemeler, şekerli beyaz karışım üzere beyaz renkli besinlerde rengi ve parlaklığı arttırmak için renklendirici olarak kullanıldığını, nem cazip özelliğinden yararlanıldığını söylemiş oldu.
Ultra viole (UV) ışığa hassas olan besinlerde ise titanyum dioksitin besinin raf ömrünü arttırmak ve bozulmayı önlemek için kullanıldığına işaret eden Berik, ayrıyeten balıklarda (morina) et rengini ağartmak için de titanyum dioksitin kullanıldığını bildirdi.
Berik, nanoteknolojiye değinerek, şunları aktardı:
”Nanoteknoloji, ambalajlama dahil besin sanayisinde büyük bir tesire sahip olan, epeyce küçük materyallerin bilimidir. Titanyum nitrür nanoparçacık ve nano titanyum dioksit, gümüş nanopartikül, nano çinko oksit üzere çeşitli nano gereçler, besin ambalajına işlevsel katkılar olarak tanıtılmaktadır. Besin ile temas eden husus ve gereçlerin besin güvenliği ismine sorgulandığı muayene ve tahliller yapılabilmektedir. Kağıt ve karton ambalajlarda titanyum dioksit tahliline de gerek duyulmaktadır. Nano titanyum dioksit nanoparçacıkları günlük ömürde epeyce çeşitli uygulamalarda kullanılmaktadır. İnsan ve hayvanlarla temas ettiğinde sıhhat riski oluşturabilir. Hayvan deneylerinde ‘Nano titanyum dioksit’in dokulara toksik ve dejeneratif tesirleri görülmüştür. Avrupa Besin Güvenliği Otoritesi (EFSA), 2016 yılında bir besin katkı hususu olarak titanyum dioksiti (E171) nihayet bir daha değerlendirmiştir. Toksisite çalışmalarına göre ise nano titanyum dioksit soluma yoluyla alındığında, enflamasyon (İltihaplanma) ve astım olma riski vardır. Titanyum alımı sindirim sisteminde (mide-bağırsak), Crohn hastalığı ile temaslıdır ve beklenen kanserojen olarak sınıflandırılmıştır.”
– Nanopartiküllerin su eserleri uygulamaları
Prof. Dr. Nermin Berik, son vakit içinderda, su eserleri yetiştiriciliğinde nanopartiküllerin artan bir biçimde uygulandığının gözlendiğini, üreticilerin nano temelli araçları kullandığını bildirdi.
Nanopartiküllerle mamüllerin, büyüme, üreme ve tiplerin kültürlerini, sıhhatlerini ve su arıtımı ile ilgili manileri ortadan kaldırmaya çalışıldığını anlatan Berik, ”Nanopartiküllerin su eserleri uygulamaları çeşitli biçimlerdedir. Kimileri yemlere, öbürleri suya yahut su kültür tesislerine direk olarak eklenmektedir. Klâsik toksisite bilgilerin, su eserleri yetiştiriciliğine ait olarak kullanılması uygun değildir. Özetle yetiştiricilik için biyolojik modeller gereksizdir ve bu durumda test protokolleri sıklıkla farklıdır. Toksisite çalışmalarından elde edilen dataların birden fazla, su eserleri yetiştiriciliği muhtaçlıkları için özel olarak tasarlanmamıştır. Bu niçinle temas müddeti, maruziyet konsantrasyonları ve başka yardımcı şartlar, su eserleri yetiştiriciliği için standartlara uygun değildir. Su eserleri hem kendi kullanımları birebir vakitte atıkların su kaynaklarına karışması niçiniyle nano titanyum dioksite maruz kalmaktadır.” görüşünü aktardı.
Prof. Dr. Berik, nanoteknoloji kullanmasının su eserleriyle etkileşiminin yararlarını ve mümkün ziyanlarını kısa devirli çalışmalarla anlaşılamayacağını belirterek, şunları kaydetti:
”Araştırmacıların cevap aradığı bir fazlaca soru vardır. Nanoteknoloji kullanılarak arıtılmaya çalışılan sular ve öteki ortamlar, uygulamalar kararında yeterli su kaynaklarını da riske atmakta mıdır? Bunun kararı olarak besin zincirinde hangi biyolojik riskler kelam konusudur? Kontamine (bulaşmış) olmuş hammaddeler kelam konusu olduğunda, işletme şartlarındaki uygun uygulamalar besin güvenliği sağlamak için kâfi olamaz. Bir öbür açıklanamamış husus ise nano titanyum dioksitin besin zincirlerinde nasıl davrandıklarıdır. Bu bahiste alınacak acil tedbirler için ulusal ve milletlerarası aktif kuruluşlar tarafınca bilimsel datalara dayanan kararlar alınmalıdır. Bu alanda yapılmış ve sürmekte olan âlâ araştırmalar bulunmaktadır. Lakin, sonuçları hala kesin değildir. Bulgular, çoklukla deher neysel modellerde yapılan kısa periyodik çalışmalar ve test edilen eserlerdeki farklılıklar niçiniyle pek uyumlu değildir. nanotoksikoloji çalışmalarına standart getirilmelidir. Farklı disiplinlerin ortak çalışmaları ile daha gerçekçi sonuçlar ve tedbirler alınabilir.”
Hibya Haber Ajansı