Ogün Akkaya
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen Temmuz 2018’den bu yana fiyatı en çok artan mamüllerin başında yüzde bin 280’lik artışla enstrüman aletleri yer alıyor.
Yurt ortasında üretimin kâfi düzeyde yapılmamasından dolayı mamüllerin neredeyse tamamını yurtharicinden getiren enstrüman satıcıları, Türk Lirasının Dolar ve Euro karşısında yaşadığı bedel kaybına karşı ayakta kalmaya çalışıyor.
‘MÜZİKLE VÜCUT VE RUH SIHHATİMİZ İÇİN İLGİLENMEMİZ LAZIM LAKİN PARAMIZ KIYMET KAYBEDİNCE PEK MÜMKÜN OLMUYOR’
Müzik aletlerinde yaşanan fiyat artışının büsbütün Dolar ve Euro kurundan kaynaklandığını belirten enstrüman satıcısı Tarkan Günay, Özel Tüketim Vergisi’ne tabi olan elektronik mamüllerin fiyat artışı ile daha epey karşı karşıya kaldığını belirtiyor. “Sattığımız eserler ekmekten sudan daha değerli değil fakat kriz olduğu vakit en evvel bize yansıyor” tabirlerini kullanan Günay, devalüasyon krizlerinde yara alan birinci kesimlerden biri olduklarını belirterek kesimde yaşanan ekonomik gelişmelere ait şunları söylemiş oldu:
“Günümüz şartlarında satış yapabilmek için fiyat kırmak zorundasınız, diğer dermanınız yok. İki hafta öncesine kadar fazlaca süratli satışlar yapıyorduk. Dolar kurunda yaşanan artışlar yüzünden satışlarımız otomatik olarak yavaşladı. Şöyle de bir örnek vereyim; Casio AP-470 model bir dijital piyanoyu 2019 yılında yüzde 10 indirim yaparak 4 bin 500 liradan satmışız. Artık ise bu eserin fiyatı 9 bin 500 lira. Vergi dilimleri ve kur satışlarımızı fazlaca etkiliyor. Sattığımız eser elektronik olunca yüzde 60’a kadar ek vergiler alınıyor. Müzikle vücut ve ruh sıhhatimiz için ilgilenmemiz lazım lakin paramız paha kaybedince pek mümkün olmuyor. Daima kuru takip ediyoruz. Sattığımız mamüllerin yüzde 99’u yurtharicinden geliyor.”
‘GİTARIN YANINDA FİYATSIZ PENA VERİRDİK, ARTIK TANESİ 15- 60 LİRA’
Bir diğer enstrüman satıcısı Çetin Yeşildağ da artan kur farkı niçiniyle yaptıkları satışların önemli bir biçimde etkilendiğini, günlük olarak kur artışını takip ettiklerini belirtiyor. “Vergileri de hesaba kattığımızda fiyatlar harika derecede arttı” diyen Yeşildağ, yaşanan kur değişiminden etkilenmelerine ait şunları kaydediyor:
“Bir hafta evvel sattığım eserle, bugünkü sattığım eser içinde önemli fiyat farkı var. yemin ettiğim müşterilerime karşı palavra söylemiş üzere oluyorum. Dolar, Euro her gün artıyor. Büsbütün yurtdışına bağlıyız, ülkemizde üretilen hiç bir şey yok. Eserlerimizin hepsini dışarıdan getiriyoruz. Bağlamanın bile ham hususunu yurtharicinden alıyoruz. Şu an ekonomik bir kriz içerisindeyiz. En sıradaninden telli çalgı çalmaya yardımcı pena dediğimiz plastiğin bile fiyatı arttı. Evvelden sattığımız gitarın yanında 10 – 15 tane pena verirdik, zira pahası yoktu. Artık ise bir penanın fiyatı 15- 60 lira, bir telin fiyatı 85 lira olduysa diyeceğim bir şey yok. Üç yıl evvel bir gitarı 120 – 150 lira içinde satarken, artık tıpkı gitarı 480 liradan satıyoruz. Beşerler sanatla uğraşsın ancak şu anki iktisatta pek mümkün değil. Kâr elde edemediğimiz bir devirde işin ortasından nasıl çıkacağız bilemiyorum.”
‘FİYATLAR DAHA DA ARTACAK’
Enstrüman satıcısı Ulaş Morkoç’a bakılırsa ise fiyat artışının ana niçini, Türkiye’de enstrüman üretiminin yapılmaması ve bu yüzden kaynaklanan dış alımlardaki döviz kurunun tesiri. Yerli üretimin sık olmasa da yapıldığını lakin fiyatların öğrenci seviyesinde bile devasa yükseklikte olduğunu söyleyen Morkoç şunları söylemiş oldu:
“Şu anda satış yaptığımız bağlama teli bile Almanya’dan geliyor. Üç yıl evvel 450 liraya sattığımız bir gitarı, artık bin liraya satıyoruz. Çok düşük kârlarla iş yapıyoruz. Üstüne bir de kapıdan giren müşteriye indirim yapıyoruz. Öteki türlü hayatta kalmamız hayli sıkıntı. Pandemide çevrimiçi satışlar yaptık lakin mağaza satışı gerçekleştiremedik. Çok büyük kâr elde etmedik fakat mağazayı ayakta tuttuk. Hükümetin sanata bakış açısı, siyaseti epey müthiş. İleriye dönük bir öngörüde bulunamıyoruz. Fiyatlar daha da artacak.”
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilen Temmuz 2018’den bu yana fiyatı en çok artan mamüllerin başında yüzde bin 280’lik artışla enstrüman aletleri yer alıyor.
Yurt ortasında üretimin kâfi düzeyde yapılmamasından dolayı mamüllerin neredeyse tamamını yurtharicinden getiren enstrüman satıcıları, Türk Lirasının Dolar ve Euro karşısında yaşadığı bedel kaybına karşı ayakta kalmaya çalışıyor.
‘MÜZİKLE VÜCUT VE RUH SIHHATİMİZ İÇİN İLGİLENMEMİZ LAZIM LAKİN PARAMIZ KIYMET KAYBEDİNCE PEK MÜMKÜN OLMUYOR’
Müzik aletlerinde yaşanan fiyat artışının büsbütün Dolar ve Euro kurundan kaynaklandığını belirten enstrüman satıcısı Tarkan Günay, Özel Tüketim Vergisi’ne tabi olan elektronik mamüllerin fiyat artışı ile daha epey karşı karşıya kaldığını belirtiyor. “Sattığımız eserler ekmekten sudan daha değerli değil fakat kriz olduğu vakit en evvel bize yansıyor” tabirlerini kullanan Günay, devalüasyon krizlerinde yara alan birinci kesimlerden biri olduklarını belirterek kesimde yaşanan ekonomik gelişmelere ait şunları söylemiş oldu:
“Günümüz şartlarında satış yapabilmek için fiyat kırmak zorundasınız, diğer dermanınız yok. İki hafta öncesine kadar fazlaca süratli satışlar yapıyorduk. Dolar kurunda yaşanan artışlar yüzünden satışlarımız otomatik olarak yavaşladı. Şöyle de bir örnek vereyim; Casio AP-470 model bir dijital piyanoyu 2019 yılında yüzde 10 indirim yaparak 4 bin 500 liradan satmışız. Artık ise bu eserin fiyatı 9 bin 500 lira. Vergi dilimleri ve kur satışlarımızı fazlaca etkiliyor. Sattığımız eser elektronik olunca yüzde 60’a kadar ek vergiler alınıyor. Müzikle vücut ve ruh sıhhatimiz için ilgilenmemiz lazım lakin paramız paha kaybedince pek mümkün olmuyor. Daima kuru takip ediyoruz. Sattığımız mamüllerin yüzde 99’u yurtharicinden geliyor.”
‘GİTARIN YANINDA FİYATSIZ PENA VERİRDİK, ARTIK TANESİ 15- 60 LİRA’
Bir diğer enstrüman satıcısı Çetin Yeşildağ da artan kur farkı niçiniyle yaptıkları satışların önemli bir biçimde etkilendiğini, günlük olarak kur artışını takip ettiklerini belirtiyor. “Vergileri de hesaba kattığımızda fiyatlar harika derecede arttı” diyen Yeşildağ, yaşanan kur değişiminden etkilenmelerine ait şunları kaydediyor:
“Bir hafta evvel sattığım eserle, bugünkü sattığım eser içinde önemli fiyat farkı var. yemin ettiğim müşterilerime karşı palavra söylemiş üzere oluyorum. Dolar, Euro her gün artıyor. Büsbütün yurtdışına bağlıyız, ülkemizde üretilen hiç bir şey yok. Eserlerimizin hepsini dışarıdan getiriyoruz. Bağlamanın bile ham hususunu yurtharicinden alıyoruz. Şu an ekonomik bir kriz içerisindeyiz. En sıradaninden telli çalgı çalmaya yardımcı pena dediğimiz plastiğin bile fiyatı arttı. Evvelden sattığımız gitarın yanında 10 – 15 tane pena verirdik, zira pahası yoktu. Artık ise bir penanın fiyatı 15- 60 lira, bir telin fiyatı 85 lira olduysa diyeceğim bir şey yok. Üç yıl evvel bir gitarı 120 – 150 lira içinde satarken, artık tıpkı gitarı 480 liradan satıyoruz. Beşerler sanatla uğraşsın ancak şu anki iktisatta pek mümkün değil. Kâr elde edemediğimiz bir devirde işin ortasından nasıl çıkacağız bilemiyorum.”
‘FİYATLAR DAHA DA ARTACAK’
Enstrüman satıcısı Ulaş Morkoç’a bakılırsa ise fiyat artışının ana niçini, Türkiye’de enstrüman üretiminin yapılmaması ve bu yüzden kaynaklanan dış alımlardaki döviz kurunun tesiri. Yerli üretimin sık olmasa da yapıldığını lakin fiyatların öğrenci seviyesinde bile devasa yükseklikte olduğunu söyleyen Morkoç şunları söylemiş oldu:
“Şu anda satış yaptığımız bağlama teli bile Almanya’dan geliyor. Üç yıl evvel 450 liraya sattığımız bir gitarı, artık bin liraya satıyoruz. Çok düşük kârlarla iş yapıyoruz. Üstüne bir de kapıdan giren müşteriye indirim yapıyoruz. Öteki türlü hayatta kalmamız hayli sıkıntı. Pandemide çevrimiçi satışlar yaptık lakin mağaza satışı gerçekleştiremedik. Çok büyük kâr elde etmedik fakat mağazayı ayakta tuttuk. Hükümetin sanata bakış açısı, siyaseti epey müthiş. İleriye dönük bir öngörüde bulunamıyoruz. Fiyatlar daha da artacak.”