Başta Bitcoin ve Luna olmak üzere, kripto paralardaki düşüş dünyada gündem oldu.
Uzmanların birinci iddiası, Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz arttırma sonucu ile kripto piyasalarındaki düşüş ile bir bağ olduğu istikametindeydi.
Ancak pahası 1 dolara sabit olan “sabit coin” piyasasındaki düşüş ve devamında Luna Coin’in yüzde 93 kıymet kaybıyla çakılması, durumu netleştirdi.
Kripto iktisat uzmanı David Gerard, dünyanın önde gelen iktisat ve siyaset mecmuası Foreign Policy için “Kripto Para Üniteleri, 2008 Ekonomik Krizi Üzere Çakıldı ve Gerçek Piyasalar Da Etkilenebilir” başlıklı bir makale kaleme aldı.
DOLAR ÜZERİNDEN FİYATLANDIRMA
David Gerard, kripto paranın, mevcut iktisattan bağımsız bir “ideal” olarak ortaya çıktığını söz etti.
Bitcoin, 2009’da birinci sefer yaratıldığında, bilhassa dolar ve öbür para ünitelerinden bağımsız, devletlerin denetlemediği bir para ünitesi olması hedeflendi.
Ancak vakit içerisinde başta Bitcoin olmak üzere, bütün kripto paralar, dolar üzerinden fiyatlandırıldı. Dolara endekslenen kripto para piyasasının ise büyük bir sorunu vardı: Kripto paraların ardında dolar olmadığı üzere, o kadar paranın karşılığı olarak bankalarda nakit dolar yoktu.
COIN FİYATLANDIRMASI
Bitcoin ve sabitcoin dışındaki bütün coinlerin pahası, ya Bitcoin’e ya da Ether’e sabitlendi.
Fiyatlandırmalarda ve yazılımlarda Bitcoin ve Ether temel alınıyor. Bitcoin ve Ether ise dolar üzerinden fiyatlandırılıyor.
Bu yolla coinler, dolar üzerinden fiyatlandırılan Bitcoin üzerinden fiyatlandırılıyor ve başka coinler ise, Bitcoin üzerinden fiyatlandırılan coinleri baz alarak fiyata sahip oluyor.
David Gerard, bu durumu “Zincir” yani “Chain” olarak tanımlıyor.
Sabit coin olarak tanımlanan kripto para üniteleri ise, kendilerini 1 dolara sabitliyor.
Tether dahil olmak üzere bütün sabit coinler, kendilerinin bankalarda var olan, nakit dolarlar ile desteklendiğini tez etti.
Ancak Amerikan devletinin “Emtia Süreçleri Ticaret Komisyonu” kuruluşu, 15 Ekim 2021’de, Tether başta olmak üzere sabit coinlerin ABD doları tarafınca desteklenmediğini söylemiş oldu.
ABD Emtia Süreçleri Ticaret Kurulu, Tether ve gibisi sabit coinleri üreten ve “Dolara sabit” diyerek insanları kandıran firmalar için soruşturma açılacağını duyurdu.
2008 KRİZİ İLE BENZERLİK
2008’de yüksek kâr elde eden Batılı sermaye sınıfı, paranın pahasını karşılayabilecek inançlı bir yatırım aracı aradı. Bunun üzerine konut piyasasına yöneldiler.
Batılı sermaye sınıfı, gayrimenkul satın alımına sürat kesmeden devam etti. Kıymeti gayrimenkule bağlı senetler, paylar ve konutların kendileri beğenilen bir yatırım aracı haline geldi. Fakat emlak piyasasında yaşanan ufak bir sakinlik ve düşüş, çığ üzere büyüdü ve 2008’de dünya genelinde devasa bir ekonomik kriz yaşandı.
David Gerard, kripto piyasasında yaşanan durumu, 2008’deki ekonomik krize benzetti: “Kripto para piyasası, inançlı ve paranın bedelini karşılayabilecek bir yatırım aracı olarak görüldü. Sabit coinler, devletlerin kontrolünden uzak para transferleri için kullanıldı. Kripto paralar ise, konut yahut altın üzere birer yatırım aracı muamelesi gördü.”
KRİPTO PARANIN GERÇEK DÜNYADA KARŞILIĞI YOK
Ancak David Gerard, “güvenilir yatırım aracı” olarak öne çıkan kripto para piyasasının, gerçek hayatta hiç bir karşılığı olmadığını tabir etti.
Likit olmayan yani istenildiği anda nakde çevrilemeyen kripto paraların pahası, Bitcoin’e yahut Ether’e bağlı. Bitcoin ve Ether’in her ikisi de dolar üzerinden fiyatlandırılıyor.
Nakit karşılığı olmayan kripto paralar, birbirlerinin bedeline bağlı hale geldi. ötürüsıyla Bitcoin’de yaşanan düşüş, bütün piyasayı olumsuz etkiledi.
Dolara sabitlenen ve nakit dolar olarak karşılığı olmayan kripto paralar, bilhassa Bitcoin, “suni bir biçimde” bedel kazandıktan daha sonra tekrar düşüşe geçti.
Değerini “insanların gösterdiği ilginin” biçtiği kripto paralar, piyasaya birinci kere çıktıkları gün bile yükseliş yaşadı.
Ancak hiç bir nakit dolar karşılığı olmayan ve sonuç olarak fiyatı dolar üzerinden belirlenen kripto paralar, 2008’deki üzere “ideal yatırım aracı” iken sert bir düşüş yaşadı.
LUNA’NIN ÇÖKÜŞ ÖYKÜSÜ VE İNTİHAR MESAJLARI
Terra (UST) ve Luna, birbirini destekleyen iki coin olarak piyasaya çıktı.
Terra, bilgisayar yazılımı ile kendisini 1 dolara sabitlemek üzere programlandı.
Eğer Terra (UST) paha kaybederse, piyasadaki Luna coinlerden kâfi ölçüde yakıldı ve Terra derhal 1 dolara sabitlendi. Şayet Luna bedel kaybederse, Terra yakıldı ve Luna’nın bedeli yükseltildi.
Eğer bu süreçler işe yaramazsa, Terra firması Bitcoin satışı yaparak durumu toparlamak istedi. Fakat “18 milyar nakit dolar” ile desteklendiğini argüman eden Terra’nın, tek bir cent bile nakit karşılığı bulunmadığı ortaya çıktı.
Piyasada itimat azaldı ve beşerler, dolar tarafınca desteklenmeyen sabit coin Terra’larını satarak piyasadan çekildi.
Üç gün ortasında yapılan satışlar, hem Terra’yı 65 cent’e kadar düşürdü, tıpkı vakitte Luna’yı yüzde 93 kıymet kaybına uğrattı.
Netice olarak Terra ve Luna, Binance başta olmak üzere büyük kripto piyasalarındaki süreç listesinden çıkarılıd.
Terra ve Luna’nın Amerika’daki forum sitelerinde bütün birikimini kaybeden binlerce kullanıcı, intihar bildirileri yayınladı.
Forum yöneticileri, Amerika’nın “Alo İntihar Hattı” numarasını, foruma sabitlemek ve insanları intiharla gayret çizgilerine yönlendirmek zorunda kaldı.
SADECE VATANDAŞIN PARASI BUHARLAŞIYOR
David Gerard, kripto piyasalarında “kayıp” olarak haberleştirilen durumlarda, piyasaların hiç bir kayıp yaşamadığını tabir etti: “Sadece vatandaş kaybediyor. Parasını yatıran şahısların bütün birikimi buharlaşıyor. Biroldukca insan, ekonomik krizden ve buhrandan kurtuluş umuduyla kripto paralara yatırım yapıyor. Fakat piyasadaki düşüşler, onların kayıp yaşamasına sebep oluyor.”
David Gerard, “Kripto piyasası milyarlarca dolar kayıp yaşadı diye haber yapılıyor. Ancak piyasa ve kripto para firmaları hiç bir şey kaybetmiyor. esasen onların piyasaya sürdüğü milyarlarca coin’in, gerçek hayatta hiç bir karşılığı yok. ötürüsıyla onlar bir kayıp hayatıyor. Lakin parasını coinlere yatıran insanların bütün birikimi buharlaşıyor.”
GERÇEK PİYASALAR ETKİLENEBİLİR
Foreign Policy, kripto piyasalarda yaşanan sert düşüşün, bilhassa kripto para firmalarının borsa paylarındaki düşüşle birlikte gerçek piyasalarda da olumsuz tesirlere sebep olabileceğini söz etti.
Uzmanların birinci iddiası, Amerikan Merkez Bankası FED’in faiz arttırma sonucu ile kripto piyasalarındaki düşüş ile bir bağ olduğu istikametindeydi.
Ancak pahası 1 dolara sabit olan “sabit coin” piyasasındaki düşüş ve devamında Luna Coin’in yüzde 93 kıymet kaybıyla çakılması, durumu netleştirdi.
Kripto iktisat uzmanı David Gerard, dünyanın önde gelen iktisat ve siyaset mecmuası Foreign Policy için “Kripto Para Üniteleri, 2008 Ekonomik Krizi Üzere Çakıldı ve Gerçek Piyasalar Da Etkilenebilir” başlıklı bir makale kaleme aldı.
DOLAR ÜZERİNDEN FİYATLANDIRMA
David Gerard, kripto paranın, mevcut iktisattan bağımsız bir “ideal” olarak ortaya çıktığını söz etti.
Bitcoin, 2009’da birinci sefer yaratıldığında, bilhassa dolar ve öbür para ünitelerinden bağımsız, devletlerin denetlemediği bir para ünitesi olması hedeflendi.
Ancak vakit içerisinde başta Bitcoin olmak üzere, bütün kripto paralar, dolar üzerinden fiyatlandırıldı. Dolara endekslenen kripto para piyasasının ise büyük bir sorunu vardı: Kripto paraların ardında dolar olmadığı üzere, o kadar paranın karşılığı olarak bankalarda nakit dolar yoktu.
COIN FİYATLANDIRMASI
Bitcoin ve sabitcoin dışındaki bütün coinlerin pahası, ya Bitcoin’e ya da Ether’e sabitlendi.
Fiyatlandırmalarda ve yazılımlarda Bitcoin ve Ether temel alınıyor. Bitcoin ve Ether ise dolar üzerinden fiyatlandırılıyor.
Bu yolla coinler, dolar üzerinden fiyatlandırılan Bitcoin üzerinden fiyatlandırılıyor ve başka coinler ise, Bitcoin üzerinden fiyatlandırılan coinleri baz alarak fiyata sahip oluyor.
David Gerard, bu durumu “Zincir” yani “Chain” olarak tanımlıyor.
Sabit coin olarak tanımlanan kripto para üniteleri ise, kendilerini 1 dolara sabitliyor.
Tether dahil olmak üzere bütün sabit coinler, kendilerinin bankalarda var olan, nakit dolarlar ile desteklendiğini tez etti.
Ancak Amerikan devletinin “Emtia Süreçleri Ticaret Komisyonu” kuruluşu, 15 Ekim 2021’de, Tether başta olmak üzere sabit coinlerin ABD doları tarafınca desteklenmediğini söylemiş oldu.
ABD Emtia Süreçleri Ticaret Kurulu, Tether ve gibisi sabit coinleri üreten ve “Dolara sabit” diyerek insanları kandıran firmalar için soruşturma açılacağını duyurdu.
2008 KRİZİ İLE BENZERLİK
2008’de yüksek kâr elde eden Batılı sermaye sınıfı, paranın pahasını karşılayabilecek inançlı bir yatırım aracı aradı. Bunun üzerine konut piyasasına yöneldiler.
Batılı sermaye sınıfı, gayrimenkul satın alımına sürat kesmeden devam etti. Kıymeti gayrimenkule bağlı senetler, paylar ve konutların kendileri beğenilen bir yatırım aracı haline geldi. Fakat emlak piyasasında yaşanan ufak bir sakinlik ve düşüş, çığ üzere büyüdü ve 2008’de dünya genelinde devasa bir ekonomik kriz yaşandı.
David Gerard, kripto piyasasında yaşanan durumu, 2008’deki ekonomik krize benzetti: “Kripto para piyasası, inançlı ve paranın bedelini karşılayabilecek bir yatırım aracı olarak görüldü. Sabit coinler, devletlerin kontrolünden uzak para transferleri için kullanıldı. Kripto paralar ise, konut yahut altın üzere birer yatırım aracı muamelesi gördü.”
KRİPTO PARANIN GERÇEK DÜNYADA KARŞILIĞI YOK
Ancak David Gerard, “güvenilir yatırım aracı” olarak öne çıkan kripto para piyasasının, gerçek hayatta hiç bir karşılığı olmadığını tabir etti.
Likit olmayan yani istenildiği anda nakde çevrilemeyen kripto paraların pahası, Bitcoin’e yahut Ether’e bağlı. Bitcoin ve Ether’in her ikisi de dolar üzerinden fiyatlandırılıyor.
Nakit karşılığı olmayan kripto paralar, birbirlerinin bedeline bağlı hale geldi. ötürüsıyla Bitcoin’de yaşanan düşüş, bütün piyasayı olumsuz etkiledi.
Dolara sabitlenen ve nakit dolar olarak karşılığı olmayan kripto paralar, bilhassa Bitcoin, “suni bir biçimde” bedel kazandıktan daha sonra tekrar düşüşe geçti.
Değerini “insanların gösterdiği ilginin” biçtiği kripto paralar, piyasaya birinci kere çıktıkları gün bile yükseliş yaşadı.
Ancak hiç bir nakit dolar karşılığı olmayan ve sonuç olarak fiyatı dolar üzerinden belirlenen kripto paralar, 2008’deki üzere “ideal yatırım aracı” iken sert bir düşüş yaşadı.
LUNA’NIN ÇÖKÜŞ ÖYKÜSÜ VE İNTİHAR MESAJLARI
Terra (UST) ve Luna, birbirini destekleyen iki coin olarak piyasaya çıktı.
Terra, bilgisayar yazılımı ile kendisini 1 dolara sabitlemek üzere programlandı.
Eğer Terra (UST) paha kaybederse, piyasadaki Luna coinlerden kâfi ölçüde yakıldı ve Terra derhal 1 dolara sabitlendi. Şayet Luna bedel kaybederse, Terra yakıldı ve Luna’nın bedeli yükseltildi.
Eğer bu süreçler işe yaramazsa, Terra firması Bitcoin satışı yaparak durumu toparlamak istedi. Fakat “18 milyar nakit dolar” ile desteklendiğini argüman eden Terra’nın, tek bir cent bile nakit karşılığı bulunmadığı ortaya çıktı.
Piyasada itimat azaldı ve beşerler, dolar tarafınca desteklenmeyen sabit coin Terra’larını satarak piyasadan çekildi.
Üç gün ortasında yapılan satışlar, hem Terra’yı 65 cent’e kadar düşürdü, tıpkı vakitte Luna’yı yüzde 93 kıymet kaybına uğrattı.
Netice olarak Terra ve Luna, Binance başta olmak üzere büyük kripto piyasalarındaki süreç listesinden çıkarılıd.
Terra ve Luna’nın Amerika’daki forum sitelerinde bütün birikimini kaybeden binlerce kullanıcı, intihar bildirileri yayınladı.
Forum yöneticileri, Amerika’nın “Alo İntihar Hattı” numarasını, foruma sabitlemek ve insanları intiharla gayret çizgilerine yönlendirmek zorunda kaldı.
SADECE VATANDAŞIN PARASI BUHARLAŞIYOR
David Gerard, kripto piyasalarında “kayıp” olarak haberleştirilen durumlarda, piyasaların hiç bir kayıp yaşamadığını tabir etti: “Sadece vatandaş kaybediyor. Parasını yatıran şahısların bütün birikimi buharlaşıyor. Biroldukca insan, ekonomik krizden ve buhrandan kurtuluş umuduyla kripto paralara yatırım yapıyor. Fakat piyasadaki düşüşler, onların kayıp yaşamasına sebep oluyor.”
David Gerard, “Kripto piyasası milyarlarca dolar kayıp yaşadı diye haber yapılıyor. Ancak piyasa ve kripto para firmaları hiç bir şey kaybetmiyor. esasen onların piyasaya sürdüğü milyarlarca coin’in, gerçek hayatta hiç bir karşılığı yok. ötürüsıyla onlar bir kayıp hayatıyor. Lakin parasını coinlere yatıran insanların bütün birikimi buharlaşıyor.”
GERÇEK PİYASALAR ETKİLENEBİLİR
Foreign Policy, kripto piyasalarda yaşanan sert düşüşün, bilhassa kripto para firmalarının borsa paylarındaki düşüşle birlikte gerçek piyasalarda da olumsuz tesirlere sebep olabileceğini söz etti.