Hüseyin GÖKÇE
Yuvarlak Masanın konukları, Ankara Sanayi Odası (ASO) 1 Numaralı Madencilik ve 32 Numaralı Taşocakçılığı meslek komiteleri oldu. Komite üyeleri yüksek müsaade bedellerinden yakınırken, bir gece ansızın devlet hissesinin artırıldığını belirterek, öngörülebilirlik talep ettiler. Çok sayıda kurumun tecrübe yaptığını kaydeden komite üyeleri, güç dalında olduğu üzere madencilik dalında de acil kamulaştırma yapılması gerektiğini aktardılar.
“400 projeden yalnızca 1’i işletmeye dönüşüyor”
Ramazan İSTİKAMET / Demir Export A.Ş. İdare Şurası Lideri
Neredeyse iki yıldır ömrümüzü tesiri altına alan pandemi ile bir arada, üretime ne kadar muhtaçlık duyduğumuzu bir kere daha deneyim edip ülkece değerini hatırladık. Madencilik, kar marjı yüksek bir kesim olarak bilinmekte fakat bünyesinde barındırdığı yüksek yatırım riski ile uzun ve şiddetli süreçleri olan bir iş koludur. örneğin 400 arama projesinden yalnızca birinin işletmeye dönebildiği, kaynak tespiti tamamlanan bir sahanın proje, test ve müsaade süreçleri de dikkate alındığında yaklaşık 8-10 yıl daha sonra üretim safh asına geçebildiği, proje geri dönüş müddetinin ise ortalama 6 yıl olduğu pek bilinmemektedir.
Madencilikte devlet hakkı olarak tanımlanan ve maden alanlarından, üretilen cevherlerin satışından alınan dolaysız verginin plansız artışı yatırımcıyı huzursuz ediyor. Demir, bakır, çinko, kurşun, alüminyum, krom üzere madenlerde kelam konusu devlet hakkı, geçtiğimiz Ağustos’ta yüzde 25 oranında artırıldı. tıpkı vakitte, devlet hakkının maden gelirlerinden aldığı hisse da yüzde 10 düzeyine yükseldi. Şöyle bir örnekle anlatayım; devlet hakkı oranı yüzde 25 artırıldığında küresel piyasalarda demir cevheri fiyatı 220 USD/ton düzeyindeyken, yalnızca bir ay daha sonra, bugünlerde demir cevheri fiyatı 90 USD/ton düzeyine geriledi.
“Yurt içi lojistik maliyet, Brezilya’dan gelen cevherin navlun fiyatının üzerinde”
Üretilen demir cevherinin ihracat için limanlara ya da üretim için yurt ortasında entegre demir çelik fabrikalarına ulaştırılması konusunda demir yolu lojistiğinde büyük kasvetler yaşanmakta ve bizler taahhütlerimizi kara yolu nakliyesi vasıtasıyla tamamlamaya çalışmaktayız. Yurt içi lojistik maliyetimiz Brezilya’dan gelen ithal demir cevherinin navlun maliyetinin üzerinde konumlanmaktadır. Madencilikte yapılan inşaat yatırımları, ki bunlar toplam yatırımın yüzde 50’sini oluşturmakta, teşvik kapsamında değerlendirilmemektedir. İnşaat yatırımları kapsamına giren dekapaj, atık depolama tesislerinin imali üzere çalışmalar yapılmadan madencilik faaliyetinin hayata geçmesi ne yazık ki teknik olarak mümkün değil.
Öngötülebilirlik için evvel müsaade, daha sonra ihale yapılmalı
Ertuğrul ONAT / Onpo Madencilik İdare Konseyi Lideri
Sıkıntılarımızın bir kısmı metalik madenlerle örtüşüyor fakat lokal problemler ile daha fazla karşı karşıyayız. Biz 2000 yılında maden açmışız. Maden etrafında imar müsaade filan yok lakin yerleşim alanları kurulmuş. Belediye artık bize burada çalışamayacağımızı söylüyor. Bakanlık evvel belediyeden olumlu yazı istiyor. Yani kanunlar, Belediye Meclis sonucundan daha üstün değil mi hiyerarşik olarak? Kamulaştırma yapılamadığı için 3 liralık yeri bize 30 liraya satıyorlar. Madencilikte öngörülebilirliğin sağlanabilmesi için, sahanın bütün müsaadelerinin MAPEG tarafınca alındıktan daha sonra ihaleye çıkarılması gerekmektedir.
“Araçlar bizden 10 kat daha fazla toz çıkarıyor”
Hava kirliliği ölçümleri daima yapılıyor. aslına bakarsan uyulmazsa cezası var. Belediye yolu asfaltlamıyor, bizden çıkan tozun 10 katını yoldan geçen araçlar çıkarıyor. Agrega dalına de öteki madencilikte olduğu üzere arama periyodu getirilmesini istiyoruz. Yani burada rezervin evvel kalitesi belirlenerek, çabucak sonrasında işletme safh asına geçilmeli. Hammadde üretim müsaadesi istenen bölgede agrega üreticisi var ise, kamu yatırımlarının hammadde muhtaçlıkları buradan karşılanmalıdır.
Yüksek orman müsaade bedelleri var. Kanada’da bir hektar 17 TL, Norveç’te 58, ABD 116 TL, Türkiye’de teminat ağaçlandırma bedeli hariç 15 ile 33 bin TL içinde değişiyor. Orman müsaade süreçlerinde sorun var. Madenlerin tüvanan üretimi ve zenginleştirilmesi için kullanılan güç tüketimindeki ÖTV’nin sivil havacılık kesiminde olduğu üzere kaldırılarak, madencilik faaliyetleri desteklenmeli.
“Madenci ruhsat alana kadar önemli kumar oynuyor”
Nurettin ÖZDEBİR / ASO Lideri
Madencilik kesimi ülkemiz için kıymetli kesimlerin başında gelmektedir. Kesim tabiatta atıl bir halde duran bir madeni, katma bedele çeviriyor. Bölümün bu niçinle bilhassa desteklenmesi gerekiyor. Ülkemizde var olan ve çıkaramadığımız cevheri yurt haricinden almak zorunda kalıyoruz ve bu biçimdece parayı oburunun cebine gönderiyoruz. Kesimin vakit zaman çeşitli meseleleri oluyor ve devletin ilgili üniteleriyle bunları çözmek için uğraş sarf ediyoruz. Bunların başında da etraf hassasiyeti geliyor. Maden işletmelerinde depolama alanı probleminin çözülmesi, buraya öteki firmaların maden arama gayeli teklif vermesini önlemek için, devletin yalnızca üst kullanım hakkını ihaleye çıkarması gerektiğini düşünüyoruz. Fakat bunun mevzuatla tanımlanması lazım. Bu aslına bakarsan süreksiz bir faaliyet. Maden işletmesi kapatıldığı anda bu alan tıpkı biçimde hatta ağaçlandırması yapılmış bir biçimde kamuya iade edilmiş oluyor.
Bürokrasinin bölüme bakışında da birtakım zahmetler var. Bürokratlarımız “Özel bölüm epey kazanıyor, biz de ondan alalım” dememeli. Madencilik biraz hasetle bakılan bir alan. Bir ruhsat almak, işletmeye başlayabilmek fazlaca sıkıntı. Oraya kadar madenci esasen önemli kumar oynuyor. O ana kadar harcadığı para için bir risk alıyor. Taşocakçılığı ise inşaat açısından kıymetli bir bölüm. Kimi ocakların kent ortasında kaldığı argümanıyla yaşanan sıkıntılar var. Bunun sebebi şu: taşocakları aslında kentin haricindeki alanlarda kuruluyor. Kuruluşundan daha sonra işletmeler buralara yol yapmışlar, yol olunca yanına gecekondu yapılmış, konutlar çoğalmış ve kentin ortasında kurulmuş üzere bir algı oluşmuş. İtirazlar gelince de buralarda ıstıraplar yaşanmış. Belediyelerin birinci nazaranvi arsa üretmek olmalı, buna nazaran gelişme planlarını yapıp ilan edip, arsa rantının önüne geçecek biçimde planlamayı yapıp deklare etmeli. Bizde fiili durum oluştuktan daha sonra birtakım süreç yapılıyor. Beşerler yer bulamadıkları için başkaları gelip tarlaları işgal ediyorlar. Mahalle baskısıyla buraları imara açıyorlar. Taşocaklarının yaptığı yollar bile kentin gelişmenini etkileyebiliyor…
Her önüne gelenin ben bu biçimde istiyorum diye ülke kaynaklarını israf etmesinin önüne geçilmelidir. Bir ülkede mahallede bakkal açılıyor, yanında birkaç bakkal daha açılıyor ve hepsi batıyor. Avrupa’da bu işler kesin kurallara bağlanmış durumda. Bizim de sanayi yatırımlarını birebir biçimde planlamamız lazım.
“Doğa katliamı yapan potansiyel suçluyuz”
Mete ÖZYÖRÜK / Özyörük Maden Sanayi Ticaret A.Ş. YK Başkanvekili
1993 yılından bu yana Ankara‘da kum ve taş ocakçılığı işiyle uğraşıyoruz. Bilhassa taş ocakçılığının makûs bir algısı var. Bu maalesef vatandaşta olduğu üzere devlette de var, bağlı olduğumuz ve olmadığımız kurumlarda da var, direkt tabiat katliamı yapan potansiyel hatalıyız. Bunun bir muhtaçlık olduğu, bu kadar inşaat, yolun yapılabilmesi için agregaya, kuma gereksinim olduğu, belirli kurallarla yapıldığı takdirde tabiata ziyanının olmadığının anlatılması gerekiyor. Maden kanunu, taşocakçılarına, agregacılara karşı, madencilere karşı fazlaca acımasız ve ceberrut. Altıncılarla kumcular birebir kefede görülüyor. Biz küçük işletmeleriz. Uzak uzaklıklara gereç gönderemeyiz. Küçük kâr marjıyla lokal iş yapan firmalarız. Soma’da bir facia oldu yeraltında, bir Maden Kanunu geldi, birebir anda, Çalışma Bakanlığı; Maden Dairesi, Valilik bütün kuruluşlardan denetleme aldık. Soma ile bizi bir ortada tuttular. Bir yeraltı işletmesi ile bizim hayli örtüşen yanımız yok fakat yeraltı madenciliği ile tıpkı yaptırımlara tabiyiz. Kamu bizi fazlaca yıpratıyor. Bilhassa etraf konusunda daima savunmada kalıyoruz. Bu mevzuda olumsuz bir algı var. Agrega, otoyol kenarlarında var ve inanılmaz toz çıkıyor. Yapılaşma gelişti, kent olağandışı büyüdü. Taş ocakları kentin ortasında kaldı. Vatandaş haklı olarak rahatsız oluyor. Toz indirgeme sistemi tozu sıfıra indirmeye kâfi olmuyor. Daha değerli sistemler var ancak buna da devletin takviye olması gerekir. Agrega muadili olan bir eser de değil. Bizler yatırım ve çalışma ortamının güzelleştirilerek inançlı bir biçimde çalışmalarımıza devam etmek istiyoruz.
“İthal kömür tüketene ek vergi gelmeli”
Ayhan KANDEMİR / Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) Genel Müdür Yardımcısı
Ülkemizin, yılda yaklaşık 35 milyon ton kömür ithal ettiği bilinen bir gerçek. Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun (TKİ) hem kendi işlettiği tıpkı vakitte özel bölüme devrettiği maden alanlarının, ithal edilen bu ölçüsü ikame edebilecek potansiyelinin olduğuna inanıyoruz. Bunun değerli kısmının ülkemizde, bilhassa de Soma havzasında üretilebileceğini düşünüyoruz ve yurt içi kömür üretimini özendiren uygun bir teşvik ile yılda 5 milyar USD’ye yakın bir fiyat yurt ortasında kalabilir. ötürüsıyla ülkemizde biroldukca bölümde faal olarak kullanılan kömürün üretiminden kaçınmak yerine, yerli kömür aranmalı ve üretilmesi teşvik edilmelidir. Misal biçimde ithal kömür yakan santrallerde, ithal edilen kömürün fiili fiyatını (ne kadar olursa olsun) minimum olarak 70 USD/ton’a tamamlayan vergi düzeneğinin, kömür tüketen öteki sanayi kuruluşları ve başka madenlerde de uygulanması, ithalata karşı caydırıcı bir tedbir olarak hayata geçmiş olacak ve yerli üretime teşvik sağlayıp bölümün önünü açacaktır. Yurt haricinde atık olarak bedellendirilen yüksek kükürtlü petrokoku endüstride kullanmak için ithal etmekteyiz. Bu ithalat da kesimimize ziyan veren ögelerden bir adedidir. Çünkü Soma bölgesinde üretilen kömürün kükürt oranı yalnızca yüzde 2 iken ithal edilen petrokokun kükürt oranı yüzde 4 – 5 mertebelerindedir. Bu sebeple etrafa daha az tesiri olan yerli kömürlerimizin endüstride değerlendirilmesinin daha avantajlı olduğunu söylemek hakikat olacaktır. Karbon ile ilgili AB’de 2030 yılından itibaren önemli yaptırımlar olacak.. Yeni dünya tertibine nazaran, karbon piyasası ve linyitle ilgili önlemlerin alınması tarafında gereken tekliflerimiz oluyor. Bu mevzuyla ilgili Ar-Ge ünitesi oluşturduk ve çalışmalarımız sürüyor.
“Yüksek müsaade bedelleri pek fazlaca yatırımı engelliyor”
Bülent AKSU / Aksu Madencilik Sanayi ve Elektrik Üretim A.Ş. İdare Şurası Üyesi
Eski periyotlarda yapılmış olan makus madencilik faaliyetleri ve madenciliğin gereğince denetlenmemesi, dalı halkın gözünde fazlaca berbat duruma düşürmüş. Devlet de bu durumu önlemek için fazlaca sıkı mevzuatlar geliştirmiş. Madencilik faaliyetleri epeyce sıkı denetlenmektedir. Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Etraf Bakanlığı, Orman Bakanlığı, Valilikler vb. resmi kurum ve kuruluşlar tarafınca, gelişen teknolojiler de kullanılarak (Google Earth gibi) madencilik faaliyetleri adım adım izlenmektedir. Ama her kurum kendi mevzuatlarına uygun müsaade ve kontrol faaliyetlerini yürütmekte ve bu sebeple de madencilik faaliyetleri mevzuatında bir beraberlik sağlanamamaktadır. Metalik madencilik faaliyetlerinde arama fazlaca önemli maliyetler oluşturmakta ve sıklıkla da olumsuz sonuçlanmaktadır. Bu sebeple metalik madencilikte arama faaliyetleri desteklenmelidir. Metalik madenlerin fiyatları memleketler arası piyasada belirlenmektedir. Fiyat oluşumuna bir tesirimiz olmadığı üzere ülkemizde milletlerarası piyasalardan farklı olarak gelişen; mülkiyet müsaadelerinin devasa yükseklikte olması, güç fiyatlarındaki öngörülemeyen artışlar vb. üzere bizleri rekabet edemez hale getirmektedir.
Bilhassa orman topraklarında olmak üzere yıllık arazi müsaade bedelleri devasa yüksekliktetir. kimi vakit araziyi satın alabileceğimiz bedel kadar yıllık orman bedeli ödendiği olmaktadır. Kamulaştırma sorunu yaşıyoruz. Güçte acil kamulaştırma sonucu alabiliyorsunuz, vatandaş ile devlet içinde hallediliyor. Fakat madencilikte, acil kamulaştırma sonucu yerine MAPEG müracaat edip kamulaştırma talebinde bulunuluyor. Ülkemizde son Maden Kanunu değişiklikleri, mali yapısı kuvvetli kurumsal firmaların madencilik yatırımlarına öncelik vermesi istikametinde itici güç oluşturmaktadır. Anlatılan iyileştirmelerin yapılması ile büyük sermaye sahiplerinin madenciliğe ilgilerinin artacağını düşünmekteyim.
Yuvarlak Masanın konukları, Ankara Sanayi Odası (ASO) 1 Numaralı Madencilik ve 32 Numaralı Taşocakçılığı meslek komiteleri oldu. Komite üyeleri yüksek müsaade bedellerinden yakınırken, bir gece ansızın devlet hissesinin artırıldığını belirterek, öngörülebilirlik talep ettiler. Çok sayıda kurumun tecrübe yaptığını kaydeden komite üyeleri, güç dalında olduğu üzere madencilik dalında de acil kamulaştırma yapılması gerektiğini aktardılar.
“400 projeden yalnızca 1’i işletmeye dönüşüyor”
Ramazan İSTİKAMET / Demir Export A.Ş. İdare Şurası Lideri
Neredeyse iki yıldır ömrümüzü tesiri altına alan pandemi ile bir arada, üretime ne kadar muhtaçlık duyduğumuzu bir kere daha deneyim edip ülkece değerini hatırladık. Madencilik, kar marjı yüksek bir kesim olarak bilinmekte fakat bünyesinde barındırdığı yüksek yatırım riski ile uzun ve şiddetli süreçleri olan bir iş koludur. örneğin 400 arama projesinden yalnızca birinin işletmeye dönebildiği, kaynak tespiti tamamlanan bir sahanın proje, test ve müsaade süreçleri de dikkate alındığında yaklaşık 8-10 yıl daha sonra üretim safh asına geçebildiği, proje geri dönüş müddetinin ise ortalama 6 yıl olduğu pek bilinmemektedir.
Madencilikte devlet hakkı olarak tanımlanan ve maden alanlarından, üretilen cevherlerin satışından alınan dolaysız verginin plansız artışı yatırımcıyı huzursuz ediyor. Demir, bakır, çinko, kurşun, alüminyum, krom üzere madenlerde kelam konusu devlet hakkı, geçtiğimiz Ağustos’ta yüzde 25 oranında artırıldı. tıpkı vakitte, devlet hakkının maden gelirlerinden aldığı hisse da yüzde 10 düzeyine yükseldi. Şöyle bir örnekle anlatayım; devlet hakkı oranı yüzde 25 artırıldığında küresel piyasalarda demir cevheri fiyatı 220 USD/ton düzeyindeyken, yalnızca bir ay daha sonra, bugünlerde demir cevheri fiyatı 90 USD/ton düzeyine geriledi.
“Yurt içi lojistik maliyet, Brezilya’dan gelen cevherin navlun fiyatının üzerinde”
Üretilen demir cevherinin ihracat için limanlara ya da üretim için yurt ortasında entegre demir çelik fabrikalarına ulaştırılması konusunda demir yolu lojistiğinde büyük kasvetler yaşanmakta ve bizler taahhütlerimizi kara yolu nakliyesi vasıtasıyla tamamlamaya çalışmaktayız. Yurt içi lojistik maliyetimiz Brezilya’dan gelen ithal demir cevherinin navlun maliyetinin üzerinde konumlanmaktadır. Madencilikte yapılan inşaat yatırımları, ki bunlar toplam yatırımın yüzde 50’sini oluşturmakta, teşvik kapsamında değerlendirilmemektedir. İnşaat yatırımları kapsamına giren dekapaj, atık depolama tesislerinin imali üzere çalışmalar yapılmadan madencilik faaliyetinin hayata geçmesi ne yazık ki teknik olarak mümkün değil.
Öngötülebilirlik için evvel müsaade, daha sonra ihale yapılmalı
Ertuğrul ONAT / Onpo Madencilik İdare Konseyi Lideri
Sıkıntılarımızın bir kısmı metalik madenlerle örtüşüyor fakat lokal problemler ile daha fazla karşı karşıyayız. Biz 2000 yılında maden açmışız. Maden etrafında imar müsaade filan yok lakin yerleşim alanları kurulmuş. Belediye artık bize burada çalışamayacağımızı söylüyor. Bakanlık evvel belediyeden olumlu yazı istiyor. Yani kanunlar, Belediye Meclis sonucundan daha üstün değil mi hiyerarşik olarak? Kamulaştırma yapılamadığı için 3 liralık yeri bize 30 liraya satıyorlar. Madencilikte öngörülebilirliğin sağlanabilmesi için, sahanın bütün müsaadelerinin MAPEG tarafınca alındıktan daha sonra ihaleye çıkarılması gerekmektedir.
“Araçlar bizden 10 kat daha fazla toz çıkarıyor”
Hava kirliliği ölçümleri daima yapılıyor. aslına bakarsan uyulmazsa cezası var. Belediye yolu asfaltlamıyor, bizden çıkan tozun 10 katını yoldan geçen araçlar çıkarıyor. Agrega dalına de öteki madencilikte olduğu üzere arama periyodu getirilmesini istiyoruz. Yani burada rezervin evvel kalitesi belirlenerek, çabucak sonrasında işletme safh asına geçilmeli. Hammadde üretim müsaadesi istenen bölgede agrega üreticisi var ise, kamu yatırımlarının hammadde muhtaçlıkları buradan karşılanmalıdır.
Yüksek orman müsaade bedelleri var. Kanada’da bir hektar 17 TL, Norveç’te 58, ABD 116 TL, Türkiye’de teminat ağaçlandırma bedeli hariç 15 ile 33 bin TL içinde değişiyor. Orman müsaade süreçlerinde sorun var. Madenlerin tüvanan üretimi ve zenginleştirilmesi için kullanılan güç tüketimindeki ÖTV’nin sivil havacılık kesiminde olduğu üzere kaldırılarak, madencilik faaliyetleri desteklenmeli.
“Madenci ruhsat alana kadar önemli kumar oynuyor”
Nurettin ÖZDEBİR / ASO Lideri
Madencilik kesimi ülkemiz için kıymetli kesimlerin başında gelmektedir. Kesim tabiatta atıl bir halde duran bir madeni, katma bedele çeviriyor. Bölümün bu niçinle bilhassa desteklenmesi gerekiyor. Ülkemizde var olan ve çıkaramadığımız cevheri yurt haricinden almak zorunda kalıyoruz ve bu biçimdece parayı oburunun cebine gönderiyoruz. Kesimin vakit zaman çeşitli meseleleri oluyor ve devletin ilgili üniteleriyle bunları çözmek için uğraş sarf ediyoruz. Bunların başında da etraf hassasiyeti geliyor. Maden işletmelerinde depolama alanı probleminin çözülmesi, buraya öteki firmaların maden arama gayeli teklif vermesini önlemek için, devletin yalnızca üst kullanım hakkını ihaleye çıkarması gerektiğini düşünüyoruz. Fakat bunun mevzuatla tanımlanması lazım. Bu aslına bakarsan süreksiz bir faaliyet. Maden işletmesi kapatıldığı anda bu alan tıpkı biçimde hatta ağaçlandırması yapılmış bir biçimde kamuya iade edilmiş oluyor.
Bürokrasinin bölüme bakışında da birtakım zahmetler var. Bürokratlarımız “Özel bölüm epey kazanıyor, biz de ondan alalım” dememeli. Madencilik biraz hasetle bakılan bir alan. Bir ruhsat almak, işletmeye başlayabilmek fazlaca sıkıntı. Oraya kadar madenci esasen önemli kumar oynuyor. O ana kadar harcadığı para için bir risk alıyor. Taşocakçılığı ise inşaat açısından kıymetli bir bölüm. Kimi ocakların kent ortasında kaldığı argümanıyla yaşanan sıkıntılar var. Bunun sebebi şu: taşocakları aslında kentin haricindeki alanlarda kuruluyor. Kuruluşundan daha sonra işletmeler buralara yol yapmışlar, yol olunca yanına gecekondu yapılmış, konutlar çoğalmış ve kentin ortasında kurulmuş üzere bir algı oluşmuş. İtirazlar gelince de buralarda ıstıraplar yaşanmış. Belediyelerin birinci nazaranvi arsa üretmek olmalı, buna nazaran gelişme planlarını yapıp ilan edip, arsa rantının önüne geçecek biçimde planlamayı yapıp deklare etmeli. Bizde fiili durum oluştuktan daha sonra birtakım süreç yapılıyor. Beşerler yer bulamadıkları için başkaları gelip tarlaları işgal ediyorlar. Mahalle baskısıyla buraları imara açıyorlar. Taşocaklarının yaptığı yollar bile kentin gelişmenini etkileyebiliyor…
Her önüne gelenin ben bu biçimde istiyorum diye ülke kaynaklarını israf etmesinin önüne geçilmelidir. Bir ülkede mahallede bakkal açılıyor, yanında birkaç bakkal daha açılıyor ve hepsi batıyor. Avrupa’da bu işler kesin kurallara bağlanmış durumda. Bizim de sanayi yatırımlarını birebir biçimde planlamamız lazım.
“Doğa katliamı yapan potansiyel suçluyuz”
Mete ÖZYÖRÜK / Özyörük Maden Sanayi Ticaret A.Ş. YK Başkanvekili
1993 yılından bu yana Ankara‘da kum ve taş ocakçılığı işiyle uğraşıyoruz. Bilhassa taş ocakçılığının makûs bir algısı var. Bu maalesef vatandaşta olduğu üzere devlette de var, bağlı olduğumuz ve olmadığımız kurumlarda da var, direkt tabiat katliamı yapan potansiyel hatalıyız. Bunun bir muhtaçlık olduğu, bu kadar inşaat, yolun yapılabilmesi için agregaya, kuma gereksinim olduğu, belirli kurallarla yapıldığı takdirde tabiata ziyanının olmadığının anlatılması gerekiyor. Maden kanunu, taşocakçılarına, agregacılara karşı, madencilere karşı fazlaca acımasız ve ceberrut. Altıncılarla kumcular birebir kefede görülüyor. Biz küçük işletmeleriz. Uzak uzaklıklara gereç gönderemeyiz. Küçük kâr marjıyla lokal iş yapan firmalarız. Soma’da bir facia oldu yeraltında, bir Maden Kanunu geldi, birebir anda, Çalışma Bakanlığı; Maden Dairesi, Valilik bütün kuruluşlardan denetleme aldık. Soma ile bizi bir ortada tuttular. Bir yeraltı işletmesi ile bizim hayli örtüşen yanımız yok fakat yeraltı madenciliği ile tıpkı yaptırımlara tabiyiz. Kamu bizi fazlaca yıpratıyor. Bilhassa etraf konusunda daima savunmada kalıyoruz. Bu mevzuda olumsuz bir algı var. Agrega, otoyol kenarlarında var ve inanılmaz toz çıkıyor. Yapılaşma gelişti, kent olağandışı büyüdü. Taş ocakları kentin ortasında kaldı. Vatandaş haklı olarak rahatsız oluyor. Toz indirgeme sistemi tozu sıfıra indirmeye kâfi olmuyor. Daha değerli sistemler var ancak buna da devletin takviye olması gerekir. Agrega muadili olan bir eser de değil. Bizler yatırım ve çalışma ortamının güzelleştirilerek inançlı bir biçimde çalışmalarımıza devam etmek istiyoruz.
“İthal kömür tüketene ek vergi gelmeli”
Ayhan KANDEMİR / Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) Genel Müdür Yardımcısı
Ülkemizin, yılda yaklaşık 35 milyon ton kömür ithal ettiği bilinen bir gerçek. Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu’nun (TKİ) hem kendi işlettiği tıpkı vakitte özel bölüme devrettiği maden alanlarının, ithal edilen bu ölçüsü ikame edebilecek potansiyelinin olduğuna inanıyoruz. Bunun değerli kısmının ülkemizde, bilhassa de Soma havzasında üretilebileceğini düşünüyoruz ve yurt içi kömür üretimini özendiren uygun bir teşvik ile yılda 5 milyar USD’ye yakın bir fiyat yurt ortasında kalabilir. ötürüsıyla ülkemizde biroldukca bölümde faal olarak kullanılan kömürün üretiminden kaçınmak yerine, yerli kömür aranmalı ve üretilmesi teşvik edilmelidir. Misal biçimde ithal kömür yakan santrallerde, ithal edilen kömürün fiili fiyatını (ne kadar olursa olsun) minimum olarak 70 USD/ton’a tamamlayan vergi düzeneğinin, kömür tüketen öteki sanayi kuruluşları ve başka madenlerde de uygulanması, ithalata karşı caydırıcı bir tedbir olarak hayata geçmiş olacak ve yerli üretime teşvik sağlayıp bölümün önünü açacaktır. Yurt haricinde atık olarak bedellendirilen yüksek kükürtlü petrokoku endüstride kullanmak için ithal etmekteyiz. Bu ithalat da kesimimize ziyan veren ögelerden bir adedidir. Çünkü Soma bölgesinde üretilen kömürün kükürt oranı yalnızca yüzde 2 iken ithal edilen petrokokun kükürt oranı yüzde 4 – 5 mertebelerindedir. Bu sebeple etrafa daha az tesiri olan yerli kömürlerimizin endüstride değerlendirilmesinin daha avantajlı olduğunu söylemek hakikat olacaktır. Karbon ile ilgili AB’de 2030 yılından itibaren önemli yaptırımlar olacak.. Yeni dünya tertibine nazaran, karbon piyasası ve linyitle ilgili önlemlerin alınması tarafında gereken tekliflerimiz oluyor. Bu mevzuyla ilgili Ar-Ge ünitesi oluşturduk ve çalışmalarımız sürüyor.
“Yüksek müsaade bedelleri pek fazlaca yatırımı engelliyor”
Bülent AKSU / Aksu Madencilik Sanayi ve Elektrik Üretim A.Ş. İdare Şurası Üyesi
Eski periyotlarda yapılmış olan makus madencilik faaliyetleri ve madenciliğin gereğince denetlenmemesi, dalı halkın gözünde fazlaca berbat duruma düşürmüş. Devlet de bu durumu önlemek için fazlaca sıkı mevzuatlar geliştirmiş. Madencilik faaliyetleri epeyce sıkı denetlenmektedir. Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Etraf Bakanlığı, Orman Bakanlığı, Valilikler vb. resmi kurum ve kuruluşlar tarafınca, gelişen teknolojiler de kullanılarak (Google Earth gibi) madencilik faaliyetleri adım adım izlenmektedir. Ama her kurum kendi mevzuatlarına uygun müsaade ve kontrol faaliyetlerini yürütmekte ve bu sebeple de madencilik faaliyetleri mevzuatında bir beraberlik sağlanamamaktadır. Metalik madencilik faaliyetlerinde arama fazlaca önemli maliyetler oluşturmakta ve sıklıkla da olumsuz sonuçlanmaktadır. Bu sebeple metalik madencilikte arama faaliyetleri desteklenmelidir. Metalik madenlerin fiyatları memleketler arası piyasada belirlenmektedir. Fiyat oluşumuna bir tesirimiz olmadığı üzere ülkemizde milletlerarası piyasalardan farklı olarak gelişen; mülkiyet müsaadelerinin devasa yükseklikte olması, güç fiyatlarındaki öngörülemeyen artışlar vb. üzere bizleri rekabet edemez hale getirmektedir.
Bilhassa orman topraklarında olmak üzere yıllık arazi müsaade bedelleri devasa yüksekliktetir. kimi vakit araziyi satın alabileceğimiz bedel kadar yıllık orman bedeli ödendiği olmaktadır. Kamulaştırma sorunu yaşıyoruz. Güçte acil kamulaştırma sonucu alabiliyorsunuz, vatandaş ile devlet içinde hallediliyor. Fakat madencilikte, acil kamulaştırma sonucu yerine MAPEG müracaat edip kamulaştırma talebinde bulunuluyor. Ülkemizde son Maden Kanunu değişiklikleri, mali yapısı kuvvetli kurumsal firmaların madencilik yatırımlarına öncelik vermesi istikametinde itici güç oluşturmaktadır. Anlatılan iyileştirmelerin yapılması ile büyük sermaye sahiplerinin madenciliğe ilgilerinin artacağını düşünmekteyim.