Vergilerden tiyatrolara aktarılan bu yardımları organize etmek üzere oluşturulan Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Özel Tiyatrolara Yardım Kıymetlendirme Kurulu, kurulduğu 1982 yılından bu yana, tiyatro tarihinin üzerinde en hayli konuşulan, tartışılan yapılarından biri. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2021-2022 sanat döneminde 428 özel tiyatronun projesine 13 milyon 500 bin lira dayanak sağlanacağını deklare etti.
Tiyatro Mecmuası muharriri Pınar Otomobilci ve genel yayın direktörü Yavuz Pak, bu yıl kurulda vazife alan Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Lideri Ragıp Ertuğrul ve akademisyen Prof. Dr. Nihal Kuyumcu ile Özel Tiyatrolara Yardım Kıymetlendirme Kurulu’nun yapısı, işleyişi ve fonksiyonu üzerine konuştu.
80 FASON TİYATRO BAŞVURUSU TESPİT EDİLDİ
Ragıp Ertuğrul, takviye için yapılan 400 müracaattan 80’nine ilişkin ikna olabilecekleri bilgi bulamadıklarını söyleyerek birinci görüşmede imza atılmadığını lisana getirdi. Ertuğrul, “Tiyatro kümelerinin listesine baktığımızda kimilerinin tiyatro ile hiç bir ilgisi olmadığını gördük. Ne müellifini tanıyoruz, ne elimizde projesi var bazılarının, hangi grupla bu tiyatroyu yapacaklar aşikâr değil. Toplumsal medyada bile görünür değiller. Afişleri yok. Yani örneğin Devlet Tiyatrosu’nun turnesine gitmiş bu kelamda tiyatro. Tek bilgi bu. Onun dışında hiç bir bilgi yok. Bunun üzerine, “Kabul edin ya da etmeyin biz raporumuzu hazırlayacağız” dedik. Yani birinci görüşmede hiç bir şeye imza atmadık. Onlar diyorlar ki ‘Para belirli, başvuranlar da aşikâr bunu bir an evvel dağıtalım.’ Listelere tek tek bakılsın istemiyorlar. Biz de diyoruz ki ‘Ama başvuranların hepsi dayanağa uygun değil’ sözlerini kullandı.
Raporu göndermelerinin akabinde, birinci toplantının sonraki günü Yeni Akit’te haberlerinin çıktığını ve sonrasındasında Bakanlık’ta komitede yer alan isimlerle birebir görüşmeler yapıldığını lisana getiren Ertuğrul, ‘aslına bakarsan bu birebir toplantılar yapılmasaydı ben o görüşmede diyecektim ki ”Ben burada tek laf etmeyeceğim. İtimadım sarsıldı. Buradan haber uçuyor dışarıya.’ O birebir görüşmede de Bakan Yardımcısı evvel bize çalışmalarımız için teşekkür etti ve daha sonra ‘Bu durumdan kendilerinin de rahatsız olduklarını’ lisana getirdi. ‘Ragıp Beyefendi, inanın hem bakana hem bana sizin komite üyeliğinizle ilgili o kadar epey negatif yorum geldi ki, ne kadar başımız ağrıdı bilemezsiniz’ dedi.
8 TİYATRONUN REDDEDİLME niçinİ: TÜRK ÖRF VE ADETLERİNE TERS OYUNLAR
Komitenin 80 tiyatronun fason olduğunu belirttiği raporuna karşın, 44 tiyatronun talebi reddedildi. Buna ait Nihal Kuyumcu, “Bunları siz istemediniz” diye reddettiklerini söylemiş olduler. daha sonra hesaplar açıklanmaya başladı. Bizim istediğimizden çok farklı olduğunu gördük” halinde konuştu. Ragıp Ertuğrul ise, “Olumsuz görüş verdiklerimizin kabul edilip edilmediğine baktık. Onların da yarısının kabul edilmiş olduğunu gördük. Yarısı reddedilmiş. ‘Sizin görüşleriniz doğrultusunda bu 44 tiyatroyu reddettik’ dediler. Ancak reddedilenlerden 8 tanesi bizim olumsuz rapor verdiğimiz tiyatrolar değildi” dedi.
Reddedilen 8 tiyatro şu biçimde: Moda Sahnesi, BGST, İkincikat, Ulusal Sanat Tiyatrosu, Baksa Sanat Tiyatrosu, Glow Tiyatro Topluluğu, Özkaya Üretim ve SıfırNoktaİki Yapım.
Ertuğrul, bu 8 tiyatronun “niçin reddedildiğini” sorduklarında ise Kıymetlendirme Komisyonu’nun Özel Tiyatroları temsil eden diğer iki üyesinin red münasebetlerini, “Evet, biz de bunu kabul ediyoruz, fakat hislerimiz hayır diyor. Zira Türk örf ve adetlerine, geleneklerine muhalif oyunlar sergiliyorlar” diyerek deklare ettiklarını belirtti. BGST için ise “BGST esasen Kültür Bakanlığı’nı takviyeler konusunda mahkemeye verdi, dava hala devam ediyor. Bu dava ortadayken onlara dayanak verilemez, bu niçinle onu da reddediyoruz” formunda bir açıklama yapıldı.
‘DESTEK TEKRAR DÜZENLENMELİ’
Kurula dair tekliflerini lisana getiren Nihal Kuyumcu şu biçimde konuştu:
“Bana nazaran yanlış yolda doğru kararlar alınamaz. Dayanak bir daha düzenlenmeli ve tanımlanmalı tahminen de. Sigorta desteği olur, stopaj desteği olur, salon takviyesi olur, vergi dayanağı olur… Nakdi olarak bir para vermek yerine bu alanlarda düzenleme yapılarak da tiyatroya dayanak olunabilir. Aksi takdirde bu şaibeler de hiç bir vakit bitemez. örneğin bu sene tiyatro başına verilen dayanak ölçüsü azaldı, zira başvuru sayısı arttı. Lakin başvuru yapanların ortasında gerçek olmayan, aslında alanda oyunlarını bakılırsamediğimiz isimler de var ise ve bunlar tespit edilemiyorsa, nakdi takviyenin dağıtımı da adaletsizliğe niye oluyor, şaibenin önüne geçilemiyor. Sağlıklı bir tarama, araştırma ve ölçme-değerlendirme sistemi olmadan da bu süreç bu biçimde devam edip masraf.
Komite bir daha yapılandırılmalı ve üyeleri daha geniş bir alandan gelmeli. Daha geniş iştirakli olmalı, bu biçimde sekiz-dokuz kişilik değil. Her ilin kendi ortasında tuttuğu raporların değerlendirilmesi lazım. Kime ne kadar takviye verildiği niçinleriyle, somut bilgilerle belirtildiğında ve tüm süreç hakikaten denetlenebildiğinde bu şaibeler ortadan kalkabilir. Kurula gerçekten gerek kalmayacak bir noktaya da ben mutlaka gelinebileceğine inanıyorum. Kâfi ki şeffaf ve objektif kriterler sağlansın.”
Söyleşinin tamamına buradan ulaşılabilir.
Tiyatro Mecmuası muharriri Pınar Otomobilci ve genel yayın direktörü Yavuz Pak, bu yıl kurulda vazife alan Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Lideri Ragıp Ertuğrul ve akademisyen Prof. Dr. Nihal Kuyumcu ile Özel Tiyatrolara Yardım Kıymetlendirme Kurulu’nun yapısı, işleyişi ve fonksiyonu üzerine konuştu.
80 FASON TİYATRO BAŞVURUSU TESPİT EDİLDİ
Ragıp Ertuğrul, takviye için yapılan 400 müracaattan 80’nine ilişkin ikna olabilecekleri bilgi bulamadıklarını söyleyerek birinci görüşmede imza atılmadığını lisana getirdi. Ertuğrul, “Tiyatro kümelerinin listesine baktığımızda kimilerinin tiyatro ile hiç bir ilgisi olmadığını gördük. Ne müellifini tanıyoruz, ne elimizde projesi var bazılarının, hangi grupla bu tiyatroyu yapacaklar aşikâr değil. Toplumsal medyada bile görünür değiller. Afişleri yok. Yani örneğin Devlet Tiyatrosu’nun turnesine gitmiş bu kelamda tiyatro. Tek bilgi bu. Onun dışında hiç bir bilgi yok. Bunun üzerine, “Kabul edin ya da etmeyin biz raporumuzu hazırlayacağız” dedik. Yani birinci görüşmede hiç bir şeye imza atmadık. Onlar diyorlar ki ‘Para belirli, başvuranlar da aşikâr bunu bir an evvel dağıtalım.’ Listelere tek tek bakılsın istemiyorlar. Biz de diyoruz ki ‘Ama başvuranların hepsi dayanağa uygun değil’ sözlerini kullandı.
Raporu göndermelerinin akabinde, birinci toplantının sonraki günü Yeni Akit’te haberlerinin çıktığını ve sonrasındasında Bakanlık’ta komitede yer alan isimlerle birebir görüşmeler yapıldığını lisana getiren Ertuğrul, ‘aslına bakarsan bu birebir toplantılar yapılmasaydı ben o görüşmede diyecektim ki ”Ben burada tek laf etmeyeceğim. İtimadım sarsıldı. Buradan haber uçuyor dışarıya.’ O birebir görüşmede de Bakan Yardımcısı evvel bize çalışmalarımız için teşekkür etti ve daha sonra ‘Bu durumdan kendilerinin de rahatsız olduklarını’ lisana getirdi. ‘Ragıp Beyefendi, inanın hem bakana hem bana sizin komite üyeliğinizle ilgili o kadar epey negatif yorum geldi ki, ne kadar başımız ağrıdı bilemezsiniz’ dedi.
8 TİYATRONUN REDDEDİLME niçinİ: TÜRK ÖRF VE ADETLERİNE TERS OYUNLAR
Komitenin 80 tiyatronun fason olduğunu belirttiği raporuna karşın, 44 tiyatronun talebi reddedildi. Buna ait Nihal Kuyumcu, “Bunları siz istemediniz” diye reddettiklerini söylemiş olduler. daha sonra hesaplar açıklanmaya başladı. Bizim istediğimizden çok farklı olduğunu gördük” halinde konuştu. Ragıp Ertuğrul ise, “Olumsuz görüş verdiklerimizin kabul edilip edilmediğine baktık. Onların da yarısının kabul edilmiş olduğunu gördük. Yarısı reddedilmiş. ‘Sizin görüşleriniz doğrultusunda bu 44 tiyatroyu reddettik’ dediler. Ancak reddedilenlerden 8 tanesi bizim olumsuz rapor verdiğimiz tiyatrolar değildi” dedi.
Reddedilen 8 tiyatro şu biçimde: Moda Sahnesi, BGST, İkincikat, Ulusal Sanat Tiyatrosu, Baksa Sanat Tiyatrosu, Glow Tiyatro Topluluğu, Özkaya Üretim ve SıfırNoktaİki Yapım.
Ertuğrul, bu 8 tiyatronun “niçin reddedildiğini” sorduklarında ise Kıymetlendirme Komisyonu’nun Özel Tiyatroları temsil eden diğer iki üyesinin red münasebetlerini, “Evet, biz de bunu kabul ediyoruz, fakat hislerimiz hayır diyor. Zira Türk örf ve adetlerine, geleneklerine muhalif oyunlar sergiliyorlar” diyerek deklare ettiklarını belirtti. BGST için ise “BGST esasen Kültür Bakanlığı’nı takviyeler konusunda mahkemeye verdi, dava hala devam ediyor. Bu dava ortadayken onlara dayanak verilemez, bu niçinle onu da reddediyoruz” formunda bir açıklama yapıldı.
‘DESTEK TEKRAR DÜZENLENMELİ’
Kurula dair tekliflerini lisana getiren Nihal Kuyumcu şu biçimde konuştu:
“Bana nazaran yanlış yolda doğru kararlar alınamaz. Dayanak bir daha düzenlenmeli ve tanımlanmalı tahminen de. Sigorta desteği olur, stopaj desteği olur, salon takviyesi olur, vergi dayanağı olur… Nakdi olarak bir para vermek yerine bu alanlarda düzenleme yapılarak da tiyatroya dayanak olunabilir. Aksi takdirde bu şaibeler de hiç bir vakit bitemez. örneğin bu sene tiyatro başına verilen dayanak ölçüsü azaldı, zira başvuru sayısı arttı. Lakin başvuru yapanların ortasında gerçek olmayan, aslında alanda oyunlarını bakılırsamediğimiz isimler de var ise ve bunlar tespit edilemiyorsa, nakdi takviyenin dağıtımı da adaletsizliğe niye oluyor, şaibenin önüne geçilemiyor. Sağlıklı bir tarama, araştırma ve ölçme-değerlendirme sistemi olmadan da bu süreç bu biçimde devam edip masraf.
Komite bir daha yapılandırılmalı ve üyeleri daha geniş bir alandan gelmeli. Daha geniş iştirakli olmalı, bu biçimde sekiz-dokuz kişilik değil. Her ilin kendi ortasında tuttuğu raporların değerlendirilmesi lazım. Kime ne kadar takviye verildiği niçinleriyle, somut bilgilerle belirtildiğında ve tüm süreç hakikaten denetlenebildiğinde bu şaibeler ortadan kalkabilir. Kurula gerçekten gerek kalmayacak bir noktaya da ben mutlaka gelinebileceğine inanıyorum. Kâfi ki şeffaf ve objektif kriterler sağlansın.”
Söyleşinin tamamına buradan ulaşılabilir.