Dün yapılan Cumhurbaşkanlığı Kabinesi toplantısının akabinde gözler Erdoğan’ın yapacağı açıklamaya çevrilmişti. Aşılama oranındaki süratli artış (ki toplumsal yansılar yardımıyla bu biçimde bir sürate ulaştı), gündelik hayattaki kısıtlamaların kademeli olarak kaldırılmasına yönelik bir beklenti doğurdu. Aslında sokaktaki bu beklentiye niye olan, aşılanmış yurttaş oranındaki artıştan epey, hükümetin turizm dalına yönelik başından beri kolaylaştırıcı tavra yönelik inançtı. “Turizm dönemi geldi, ülkeye döviz lazım, her yeri mecburen açacaklar” beklentisi karşılığını büyük ölçüde buldu da. Erdoğan, 1 Temmuz 2021 itibariyle sokağa çıkma ve seyahat kısıtlamalarının büsbütün kaldırılacağını duyurdu. Üstelik salgın sürecinde büyük ziyan nazarann ve hakkaniyetli bir takviyeden yoksun kalan esnaf da yerlerini açabilecek.
Lakin sıhhate dair bilimsel referansları nedir, ne değildir hiç bir vakit bilemesek de, yaratılmaya çalışılan bütün bu “her şey yolunda” tablosu, Cumhurbaşkanı’nın, müziğe dair kısıtlamanın gece 12’den daha sonra süreceği açıklaması ile anlamsızlaştı. “Kusura bakmasınlar, gece kimsenin kimseyi rahatsız etmeye hakkı yok” kelamları ise toplumsal medyada büyük bir reaksiyonla karşılandı.
‘İNTİKAM’ SİYASETLERİ
AKP iktidarının, bilhassa Erdoğan’ın şahsında sanatla ilgili kısıtlamaları, sanatkarlara yönelik antipatisi ve bunun gerisindeki motivasyonlar artık spekülatif değil. “Kültürel iktidar” tartışmalarının şahsen iktidar tarafınca daima lisana getirildiği bir ortamda, Erdoğan iktidarının gerçek manada nüfuz edemediği bir alana yönelik “intikam” siyasetleri epey bir müddetdir aşikâr. Salgınla bağlantılı olduğu var iseyılan kısıtlamaların kimlere, ne biçimde ve nasıl tutarsızca uygulandığına bakınca bu hıncın bir alanı, bir alanın üreticilerini açıkça mağdur etmeye yönelik olduğu da anlaşılıyor. İtici gücünü ayrıştırmaktan ve kutuplaştırmaktan alan iktidar da aslına bakarsan bunu gizlemiyor.
Kimseye reva görülmeyip bir biçimde müziğe ve genel bağlamıyla performans sanatlarına getirilen kısıtlamalara verilen reaksiyon, bu kararların sıhhat siyasetlerinden hayli ideolojik güdülerle alındığı istikametinde haklı bir tenkit barındırıyor. Siyasal İslam’ın, sağ muhafazakârlığın; kitabına uymayan sanatla, sanatkarla barışmak üzere bir sıkıntısı de yok aslına bakarsan. Bunun “öyle sanata tükürmek” üzere meşhur örneklerini, AKP iktidarı öncesinde bulmak da mümkün. Ayrıyeten müzik ile ilgili dini kurallar de yoruma açık değil.
MUSİKİŞİNAS PADİŞAHLAR…
halbuki mesela, iktidarın ideolojik altyapısını üzerine kurmaya çalıştığı Osmanlı mirası her noktasında musikinin olduğu bir miras. Padişahların büyük kısmı müzikle uğraşır, kimisi besteler yapar, müziği kendisi icra ederdi. II. Bayezid’in, IV. Murat’ın, I. Mahmut’un, III. Selim’in, II. Mahmut’un, Abdülaziz’in ve Vahdettin’in bir kısmı Batı biçiminde olan yapıtları bugün bile icra ediliyor. İktidarın tarih paradigmasında en değerli yeri tutan II. Abdülhamit’in de musikişinas olduğu malum. Keza çağdaş Siyasal İslam’ın fikirsel temellerini kuranlardan Mehmet Akif Ersoy müzik ile şahsen ilgiliydi. Neyzen Tevfik ile ney meşk eder, kimisi epey rindane hayatlarıyla tanınan müzisyen dostlar edinir, müzik meclislerine katılırdı. Necip Fazıl Kısakürek ise bir Batı klasik müziği hayranıydı. Şiirlerindeki senfonik dizginin izlerine dair çalışmalar da var.
ötürüsıyla, müzik, daha doğrusu cümbüş ile ilişkilendirilebilecek müzik alerjisinin Siyasal İslam’la anılması yanlış değil lakin kelam konusu AKP ve Erdoğan’ın siyaset etme biçimi olunca müzikten duyulan rahatsızlığın bundan derin öbür bir sebebi var: keskin hudutları olan bir nizama, aslında “önder”in altında bütünleşmiş bir disiplin toplumuna duyulan hasret ve bundan doğan bir tek renklilik isteği. Muhafazakâr ideolojinin “disiplin”e, Siyasal İslam’ın programlarından ve tahayyüllerinden bile öncesine dayanan, geçmişten gelen bir muhabbeti var. Bunu sırf bu niyet yapısının katı kurallara, dogmalara, klasik normlara bağlılığı ile de açıklayamayız. Batı’nın, ortasında kimi birtakım zarurî olarak toplumsal çeşitliliği barındıran liberal kıymetlerine bir reaksiyon olarak Doğu’ya has bir biat, sivrilmeme, kitlesel kuralcılık anlayışı… Bunun tarihî köklerini, Osmanlı’nın yalnız muhafazakâr muharrirlerinin değil, seküler-devletçi anlayışa bağlı kimi aydınlarının da mesela Japonya üzere gelenekselci bir kalkınma anlayışına duydukları hayranlıkta görmek mümkün.
Özetle Erdoğan, sırf siyasi ideolojisinin gereklerini dayatmıyor, özlediği sessiz, itaatkâr, katı kurallara tabi cemaati kurmaya çalışan site yöneticisi olmaya çalışıyor. hiç bir mesleği rencide etmek istemem doğal lakin bunun halk içindeki esprili karşılığı, “emekli albay apartman yöneticisi”dir; hani Kemal Sunal’ın meşhur ‘Kapıcılar Kralı’ sinemasındaki bir daha o meşhur yönetici…
Biz müzisyenler, müziğin sırf cümbüş ile anılmasından rahatsızlık duyarız. Sırf eğlenen değil, “dinleyen” bir dinleyici arar gözlerimiz. Müzik, tüm hislerin sözüdür. Memnunluğu da, hüznü de; heyecanı da, yıkılmayı da anlatabilir. Çılgınca dans ederek de, sessiz bir biçimde kendi kabuğunda da dinlenebilir. Fakat tahminen bu kere, yalnızca müziği cümbüş ile bir tutan bir anlayışla karşı karşıya olduğumuz için bu “eğlenme” vurgusunu öne çıkarmalıyız zannediyorum. Gülmeye, eğlenmeye, kimi birtakım çılgınca eğlenmeye antipatisi olan bir anlayış, sanatın inceliğinden nasibini alamamış bir yönetme yapısı, bir siyaset biçimi ile karşı karşıyayız. Kurulan ve pekiştirilen toplumsal zıtlığı biraz da gülmeyi, eğlenmeyi, hayattan zevk almayı bilenler ve bilmeyenler üzerinden kurmanın hepimize yararı olacaktır.
Lakin sıhhate dair bilimsel referansları nedir, ne değildir hiç bir vakit bilemesek de, yaratılmaya çalışılan bütün bu “her şey yolunda” tablosu, Cumhurbaşkanı’nın, müziğe dair kısıtlamanın gece 12’den daha sonra süreceği açıklaması ile anlamsızlaştı. “Kusura bakmasınlar, gece kimsenin kimseyi rahatsız etmeye hakkı yok” kelamları ise toplumsal medyada büyük bir reaksiyonla karşılandı.
‘İNTİKAM’ SİYASETLERİ
AKP iktidarının, bilhassa Erdoğan’ın şahsında sanatla ilgili kısıtlamaları, sanatkarlara yönelik antipatisi ve bunun gerisindeki motivasyonlar artık spekülatif değil. “Kültürel iktidar” tartışmalarının şahsen iktidar tarafınca daima lisana getirildiği bir ortamda, Erdoğan iktidarının gerçek manada nüfuz edemediği bir alana yönelik “intikam” siyasetleri epey bir müddetdir aşikâr. Salgınla bağlantılı olduğu var iseyılan kısıtlamaların kimlere, ne biçimde ve nasıl tutarsızca uygulandığına bakınca bu hıncın bir alanı, bir alanın üreticilerini açıkça mağdur etmeye yönelik olduğu da anlaşılıyor. İtici gücünü ayrıştırmaktan ve kutuplaştırmaktan alan iktidar da aslına bakarsan bunu gizlemiyor.
Kimseye reva görülmeyip bir biçimde müziğe ve genel bağlamıyla performans sanatlarına getirilen kısıtlamalara verilen reaksiyon, bu kararların sıhhat siyasetlerinden hayli ideolojik güdülerle alındığı istikametinde haklı bir tenkit barındırıyor. Siyasal İslam’ın, sağ muhafazakârlığın; kitabına uymayan sanatla, sanatkarla barışmak üzere bir sıkıntısı de yok aslına bakarsan. Bunun “öyle sanata tükürmek” üzere meşhur örneklerini, AKP iktidarı öncesinde bulmak da mümkün. Ayrıyeten müzik ile ilgili dini kurallar de yoruma açık değil.
MUSİKİŞİNAS PADİŞAHLAR…
halbuki mesela, iktidarın ideolojik altyapısını üzerine kurmaya çalıştığı Osmanlı mirası her noktasında musikinin olduğu bir miras. Padişahların büyük kısmı müzikle uğraşır, kimisi besteler yapar, müziği kendisi icra ederdi. II. Bayezid’in, IV. Murat’ın, I. Mahmut’un, III. Selim’in, II. Mahmut’un, Abdülaziz’in ve Vahdettin’in bir kısmı Batı biçiminde olan yapıtları bugün bile icra ediliyor. İktidarın tarih paradigmasında en değerli yeri tutan II. Abdülhamit’in de musikişinas olduğu malum. Keza çağdaş Siyasal İslam’ın fikirsel temellerini kuranlardan Mehmet Akif Ersoy müzik ile şahsen ilgiliydi. Neyzen Tevfik ile ney meşk eder, kimisi epey rindane hayatlarıyla tanınan müzisyen dostlar edinir, müzik meclislerine katılırdı. Necip Fazıl Kısakürek ise bir Batı klasik müziği hayranıydı. Şiirlerindeki senfonik dizginin izlerine dair çalışmalar da var.
ötürüsıyla, müzik, daha doğrusu cümbüş ile ilişkilendirilebilecek müzik alerjisinin Siyasal İslam’la anılması yanlış değil lakin kelam konusu AKP ve Erdoğan’ın siyaset etme biçimi olunca müzikten duyulan rahatsızlığın bundan derin öbür bir sebebi var: keskin hudutları olan bir nizama, aslında “önder”in altında bütünleşmiş bir disiplin toplumuna duyulan hasret ve bundan doğan bir tek renklilik isteği. Muhafazakâr ideolojinin “disiplin”e, Siyasal İslam’ın programlarından ve tahayyüllerinden bile öncesine dayanan, geçmişten gelen bir muhabbeti var. Bunu sırf bu niyet yapısının katı kurallara, dogmalara, klasik normlara bağlılığı ile de açıklayamayız. Batı’nın, ortasında kimi birtakım zarurî olarak toplumsal çeşitliliği barındıran liberal kıymetlerine bir reaksiyon olarak Doğu’ya has bir biat, sivrilmeme, kitlesel kuralcılık anlayışı… Bunun tarihî köklerini, Osmanlı’nın yalnız muhafazakâr muharrirlerinin değil, seküler-devletçi anlayışa bağlı kimi aydınlarının da mesela Japonya üzere gelenekselci bir kalkınma anlayışına duydukları hayranlıkta görmek mümkün.
Özetle Erdoğan, sırf siyasi ideolojisinin gereklerini dayatmıyor, özlediği sessiz, itaatkâr, katı kurallara tabi cemaati kurmaya çalışan site yöneticisi olmaya çalışıyor. hiç bir mesleği rencide etmek istemem doğal lakin bunun halk içindeki esprili karşılığı, “emekli albay apartman yöneticisi”dir; hani Kemal Sunal’ın meşhur ‘Kapıcılar Kralı’ sinemasındaki bir daha o meşhur yönetici…
Biz müzisyenler, müziğin sırf cümbüş ile anılmasından rahatsızlık duyarız. Sırf eğlenen değil, “dinleyen” bir dinleyici arar gözlerimiz. Müzik, tüm hislerin sözüdür. Memnunluğu da, hüznü de; heyecanı da, yıkılmayı da anlatabilir. Çılgınca dans ederek de, sessiz bir biçimde kendi kabuğunda da dinlenebilir. Fakat tahminen bu kere, yalnızca müziği cümbüş ile bir tutan bir anlayışla karşı karşıya olduğumuz için bu “eğlenme” vurgusunu öne çıkarmalıyız zannediyorum. Gülmeye, eğlenmeye, kimi birtakım çılgınca eğlenmeye antipatisi olan bir anlayış, sanatın inceliğinden nasibini alamamış bir yönetme yapısı, bir siyaset biçimi ile karşı karşıyayız. Kurulan ve pekiştirilen toplumsal zıtlığı biraz da gülmeyi, eğlenmeyi, hayattan zevk almayı bilenler ve bilmeyenler üzerinden kurmanın hepimize yararı olacaktır.