Yıldız Holding İdare Konseyi Üyesi Murat Ülker Ipsos Araştırma Şirketi’nin 10 bin şahısla yaptığı “Türkiye’yi Manaya Kılavuzu” anketinin sonuçlarını yazdı.
Murat Ülker, ülke meselelerine ait çözülmesi gereken birinci sorunun iktisat olduğunu söz etti.
Murat Ülker’in “Bardağın dolu tarafına bakarak optimist olmak mı?” başlıklı yazısı şöyleki:
“Bu hafta size Ipsos’un “Türkiye’yi Manaya Kılavuzu”nu yorumlamaya çalışacağım. 10 bin şahısla yapılan görüşmelere dayanan bu araştırma, toplumumuzun farklı hususlara bakışlarını ortaya koymayı, davranışlarını ve alışkanlıklarını anlamayı ve vakit ortasındaki değişimi takip etmeyi hedefliyor. “Türkiye’nin şu anki durumundan memnuniyetiniz?” sorusuna 2020’de mutlu değilim karşılığını verenler yüzde 40 iken Haziran 2022’de bu oran yüzde 79’a çıkmış. “Yurt haricinde yaşamayı isterim” diyen 17-25 yaş ortası gençlerin oranı 2020’de yüzde 29 iken bu oran 2022’de yüzde 34’e yükselmiş. Yazımı okuduğunuzda bu çeşit biroldukça kararı ve de tarafımdan nasıl yorumlandığını öğreneceksiniz. Ayrıyeten araştırmada “Türkiye’deki en kuvvetli 5 tutum” başlığı altında bir ekip özellikler sayılmış. Onları da yazıp bir daha yorumlamaya çalıştım. Sonuçta da genel bir yorum yaptım. Dedim ki: “Bardağın boş tarafınca mı bakalım yoksa dolu tarafınca mı?” Sizce ne demişimdir?
BARDAĞIN DOLU TARAFINA BAKARAK OPTİMİST OLMAK MI
Ipsos Araştırma Şirketi 2005 yılından bu yana yaptığı Türkiye’yi Manaya Kılavuzu’nda sistemli olarak toplumumuzun farklı hususlara bakışlarını ortaya koymayı, davranışlarını ve alışkanlıklarını anlamayı ve vakit ortasındaki değişimi takip etmeyi hedefliyor. Araştırmalarda dikkat ettiğim bahis araştırma şirketinin araştırmayı hangi maksatla yaptığı, seçilen mesela temsil kabiliyetidir.
Ipsos bu araştırmasını Tüketici Panelleri’ne üye 35 vilayetten 10 bin birey ile gerçekleştirmiş. Kıymetli olan doğal örneklemin sayısı yanında nasıl seçildiği ve neyi, ne kadar temsil ettiğidir. Bu fazlaca bilinen bir örnekleme gerçeğidir. Burada tüm Türkiye’yi temsil etmek için seçilen mesela de temsili olduğunu düşünebiliriz. Tüketici panelinde örneklem belli aralıklarla marketlerden yaptıkları satın almalara dayalı davranışları ölçülen insanlardan oluşan küme demektir. Bu yeni araştırmada tek sorun örneklemin aslında tüketici paneli için oluşturulmuş olup; birebir örneğe toplumsal bahislerin sorulmasıdır, daha doğrusu araştırmanın bir tıp türev araştırma oluşudur. Bu da tahlilin daha dikkatli yapılmasını gerektirir. Ipsos’un bu biçimde bir dikkatle tahlil yaptığını düşünerek sonuçları kullanabileceğimizi düşünürüm. Araştırmanın uzun senelerdan beri yinelanıyor olması da inanç sağlayan öteki bir öge.
Çoğu araştırmayı okursunuz da hepsinin sonuçlarını kullanmayı tercih etmezsiniz, soruşturmak istersiniz. Ben uzmanlardan da görüş alırım, ondan sonrasında tüm bunları kıymetlendirir ve kendi kanaatimi kullanırım. Bu işlerimizde karar alırken de bu biçimdedir, bir datayı paylaşırken de bu biçimdedir. her insanın bu biçimde davranması lazım zira bugün araştırmalar ve istatistiki sonuçlar rahatlıkla manipülasyon emelli kullanılabilmektedir.
Ipsos’un araştırmasında evvela “ülkeye ilişkin genel durum” başlığı altında iktisat, işsizlik, memnuniyet soruları sorulmuş.
“Türkiye’nin şu anki durumundan memnuniyetiniz?” sorusuna 2020’de mutlu değilim yanıtının verenler yüzde 40 iken Haziran 2022’de bu oran yüzde 79’a çıkmış. Ülkenin mevcut durumundan memnuniyetsizliğimiz konusunda bir mutabakat var.
Toplumun çabuk reaksiyon vermesi bir karakter özelliği, bu da ilerlemek için faydalı bir şeydir.
Yakın gelecekte ülkenin durumu daha makus olacak diyenlerin oranı 2020’de yüzde 30 iken bu Haziran 2022’de yüzde 74’a çıkmış.
Ülkenin geleceğine dair karamsarlığın hakim olduğu görülüyor.
Bu büyük bir sıkıntıdır. Tersine geleceğe ümitle bakmalıyız.
“Türkiye’nin en değerli sorunu nedir?” sorusuna Aralık 2015’te yüzde 34 terör, yüzde 20 iktisat diye yanıt verirken, birebir soruya Aralık 2020’de yüzde 45 iktisat, yüzde 45 Covid19 diye karşılık verilmiş. Haziran 2022’de ise bu oranlar iktisat için yüzde 85, covid19 için yüzde 5 olmuş.
Çözülmesi gereken problemimizin iktisat olduğu aşikar!
Bunu iktisat olarak değil, ancak her insanın kolay kolay anlayabileceği bir biçimde izah etmemiz lazım. Meselemiz hayat pahalılığı ve işsizliktir. Bunun temelinde yatan ise cehalet.
Hangi bahiste rekabetçi üstünlüğümüz var? “Yetkili ve sorumlularımızın hangi hususta bariz meziyetleri ve liyakatleri var?” diye düşünenler de var tabi ki.
“Ne iktidar, ne muhalefet, ne de uzman takımlarımız (bürokrat ve teknokratlarımız) işlerin nasıl düzeleceği konusunda net bir şey tabir edemediği için insanımızda gelecek tasası artıyor” diyenler olduğu üzere.
Harcama kısmında 2020 ile emsal durum kelam konusu. “Son bir yılı düşündüğünüzde hiç tasarruf yaptınız mı?” sorusuna 2020’de yüzde 42 hayır derken, bu oran 2022’de yalnızca 3 puan artarak yüzde 45 olmuş.
Galiba artık daha fazla beyaz/kahverengi eşya üzere sağlam tüketim mallarına harcama yapmayıp küçük anlık mutluluklara paramızı harcıyoruz.
Kredi kullananların geciken borcu ise yüzde 27!
Piyasadaki finansör ve satıcılar ise bunu kabullenip çözmek için aksiyon almıyorlar. Hane halkının geciken borçları için piyasadaki tahliller onları daha ortasından çıkılmaz bir girdaba sürüklüyor.
“İmkanım olsa yurtharicinde yaşamayı tercih ederim” tabirine en çok olumlu karşılığı gençler veriyor ve “yurt haricinde yaşamayı isterim” diyen 17-25 yaş ortası gençlerin oranı 2020’de yüzde 29 iken bu oran 2022’de yüzde 34’e çıkmış.
Başka bir ülkede yaşama isteğinin ergenlerde daha yüksek olmasını anlamak mümkün; lakin önemli olan gençlere alternatif sunabilmektir. Gençlerin büyüdükleri konutta kalmaları beklenemez, zira yetişkin hale gelmeleri için koltuk değneklerinden (anne/baba) kurtulmaları gerekir.
Ipsos’un araştırmasının ikinci kısmında “Türkiye’deki en kuvvetli 5 tutum” başlığı altında bir kadro özellikler sayılmış. Rapor içeriğinde bunların trendler olduğu söylenmiş. Açıkçası araştırma raporunda tüm bu tavırların hangi öbür tavırlara göre daha üstte olduğunu gösteren bir tavırlar ya da sözler seti yok, beraberinde bunların nasıl bir tahlil kararında öne çıktığını görmek de mümkün değil. Lakin hepsi akla yatkın, hayli da yabancı olmadığımız başlıklar.
Sosyal medya düşkünü: “Evimde internetim var” diyen yüzde 81, “her gün kullanıyorum” diyen yüzde 93, 2-4 saat ortası kullanan yüzde 55,5 saat ve üstü kullanan yüzde 31. TV izleme azalıyor üzere görünse de tıpkı içeriğin mesela dizilerin Youtube’dan izlenmeye kaydığı görülüyor. Toplumsal medya kullanma eğilimi artarak devam edecek, ama eksik olan yerleşmiş bir toplumsal medya geleneğimiz ve ahlakımız olmamasıdır. halbuki bunun ilkokuldan itibaren öğretilmesi ve insanların sorumlu şuurla davranması lazımdır.
Geçmişe hasret; “Eski tat ve lezzetleri özlüyorum” diyenler 2006’da yüzde 62 iken 2022’de yüzde 79’a çıkmış. “Eskiden beşerler daha faziletli, ahlaklı ve kibardı” diyenler bir daha birebir yıllar içinde yüzde 74’ten yüzde 78’e çıkmış. “Eskiden insanların daha keyifli olduğunu düşünüyorum” diyenler ise yüzde 71’den yüzde 79’a yükselmiş. Sanırım geçmişe bu kadar hasret yalnızca bizim milletimizde görülen bir özellik, zira ulu bir geçmişimiz var. Lakin hasretimiz geçmişimizden daha yeterli bir gelecek planlamak olmalıdır. Fakat bunu gelecekte geçmişi yaşayarak yapmamalıyız. Dünya dönüyor, jenerasyonlar değişiyor. Tüm kalıcı başarılı fikirler, hatta toplumlara umut olan gerçek mürşitler, peygamberler bile daima devrimci yeni inanç ve kanıların temsilcisi olmuşlardır. aslına bakarsan bizim eksiğimiz de bu; gençlere bir gelecek tasavvuru sunamıyoruz.
Kendini bir kümeye ilişkin hissetmek; “Belli bir gruba/sosyal etrafa ilişkin olmak beni kuvvetli hissettirir” diyenlerin oranı 2020’de yüzde 22 iken, 2022’de yüzde 23 olmuş. Ben hayatımın çeşitli evrelerinde birtakım kümelerin fikir ve davranışlarının kısmen benimle örtüştüğünü hissediyorum. Lakin hiç bir vakit kendimi bir kümeye ilişkin hissetmedim. Araştırma neticelerina göre ben teferrüd ediyorum. Lakin esasen daima o denli değil mi?
İnançlı olmak: Araştırma her 10 şahıstan 8’inin kendini inançlı olarak tanımladığını, inançlı sayısının da bu noktada vakit ortasında sabitlendiğini gösteriyor. Evet bu bir sonuç lakin gerçekte neye inanıyoruz, ne kadar sağlam inanıyoruz? Yoksa bu inandıklarımız yalnızca hurafe, totem, önyargıdan mı ibaret?
Çevreye hassaslık: bu biçimde görünüyoruz, fakat hakikaten bu bahiste en çok görülen hareket kelamının eri olamamaktır, Onun için evvelarimizi toplumun gereksinimleriyle örtüştürmemiz gerekmektedir.
Sonuç olarak şunu söylemek isterim:
Tabii ki yalnızca sayısal bir araştırmadan yola çıkarak Türkiye’yi anlamak mümkün değildir. Lakin hangi araştırma olursa olsun araştırmaları yaparken ve sonuçlarını değerlendirirken bardağın yarısı boş yaklaşımı bizim için tahlili görmeyi, geleceğe umutla bakmayı sağlamayacak. Tam aykırısı bir yaklaşım benimsenmesini öneririm. Yani özgün, farklı, rekabetçi özelliklerimizi geliştirecek, gelecek için umut vadedecek, insanlara umut verecek ve motive edecek bir yaklaşım benimsenmelidir. Yoksa felaket tellallığı yapmak bir işe yaramaz. Yani araştırmaları okurken “yarısı dolu” mantığı ile okumak daha geliştirici oluyor. Ben kendim o denli yapıyorum.”
Murat Ülker, ülke meselelerine ait çözülmesi gereken birinci sorunun iktisat olduğunu söz etti.
Murat Ülker’in “Bardağın dolu tarafına bakarak optimist olmak mı?” başlıklı yazısı şöyleki:
“Bu hafta size Ipsos’un “Türkiye’yi Manaya Kılavuzu”nu yorumlamaya çalışacağım. 10 bin şahısla yapılan görüşmelere dayanan bu araştırma, toplumumuzun farklı hususlara bakışlarını ortaya koymayı, davranışlarını ve alışkanlıklarını anlamayı ve vakit ortasındaki değişimi takip etmeyi hedefliyor. “Türkiye’nin şu anki durumundan memnuniyetiniz?” sorusuna 2020’de mutlu değilim karşılığını verenler yüzde 40 iken Haziran 2022’de bu oran yüzde 79’a çıkmış. “Yurt haricinde yaşamayı isterim” diyen 17-25 yaş ortası gençlerin oranı 2020’de yüzde 29 iken bu oran 2022’de yüzde 34’e yükselmiş. Yazımı okuduğunuzda bu çeşit biroldukça kararı ve de tarafımdan nasıl yorumlandığını öğreneceksiniz. Ayrıyeten araştırmada “Türkiye’deki en kuvvetli 5 tutum” başlığı altında bir ekip özellikler sayılmış. Onları da yazıp bir daha yorumlamaya çalıştım. Sonuçta da genel bir yorum yaptım. Dedim ki: “Bardağın boş tarafınca mı bakalım yoksa dolu tarafınca mı?” Sizce ne demişimdir?
BARDAĞIN DOLU TARAFINA BAKARAK OPTİMİST OLMAK MI
Ipsos Araştırma Şirketi 2005 yılından bu yana yaptığı Türkiye’yi Manaya Kılavuzu’nda sistemli olarak toplumumuzun farklı hususlara bakışlarını ortaya koymayı, davranışlarını ve alışkanlıklarını anlamayı ve vakit ortasındaki değişimi takip etmeyi hedefliyor. Araştırmalarda dikkat ettiğim bahis araştırma şirketinin araştırmayı hangi maksatla yaptığı, seçilen mesela temsil kabiliyetidir.
Ipsos bu araştırmasını Tüketici Panelleri’ne üye 35 vilayetten 10 bin birey ile gerçekleştirmiş. Kıymetli olan doğal örneklemin sayısı yanında nasıl seçildiği ve neyi, ne kadar temsil ettiğidir. Bu fazlaca bilinen bir örnekleme gerçeğidir. Burada tüm Türkiye’yi temsil etmek için seçilen mesela de temsili olduğunu düşünebiliriz. Tüketici panelinde örneklem belli aralıklarla marketlerden yaptıkları satın almalara dayalı davranışları ölçülen insanlardan oluşan küme demektir. Bu yeni araştırmada tek sorun örneklemin aslında tüketici paneli için oluşturulmuş olup; birebir örneğe toplumsal bahislerin sorulmasıdır, daha doğrusu araştırmanın bir tıp türev araştırma oluşudur. Bu da tahlilin daha dikkatli yapılmasını gerektirir. Ipsos’un bu biçimde bir dikkatle tahlil yaptığını düşünerek sonuçları kullanabileceğimizi düşünürüm. Araştırmanın uzun senelerdan beri yinelanıyor olması da inanç sağlayan öteki bir öge.
Çoğu araştırmayı okursunuz da hepsinin sonuçlarını kullanmayı tercih etmezsiniz, soruşturmak istersiniz. Ben uzmanlardan da görüş alırım, ondan sonrasında tüm bunları kıymetlendirir ve kendi kanaatimi kullanırım. Bu işlerimizde karar alırken de bu biçimdedir, bir datayı paylaşırken de bu biçimdedir. her insanın bu biçimde davranması lazım zira bugün araştırmalar ve istatistiki sonuçlar rahatlıkla manipülasyon emelli kullanılabilmektedir.
Ipsos’un araştırmasında evvela “ülkeye ilişkin genel durum” başlığı altında iktisat, işsizlik, memnuniyet soruları sorulmuş.
“Türkiye’nin şu anki durumundan memnuniyetiniz?” sorusuna 2020’de mutlu değilim yanıtının verenler yüzde 40 iken Haziran 2022’de bu oran yüzde 79’a çıkmış. Ülkenin mevcut durumundan memnuniyetsizliğimiz konusunda bir mutabakat var.
Toplumun çabuk reaksiyon vermesi bir karakter özelliği, bu da ilerlemek için faydalı bir şeydir.
Yakın gelecekte ülkenin durumu daha makus olacak diyenlerin oranı 2020’de yüzde 30 iken bu Haziran 2022’de yüzde 74’a çıkmış.
Ülkenin geleceğine dair karamsarlığın hakim olduğu görülüyor.
Bu büyük bir sıkıntıdır. Tersine geleceğe ümitle bakmalıyız.
“Türkiye’nin en değerli sorunu nedir?” sorusuna Aralık 2015’te yüzde 34 terör, yüzde 20 iktisat diye yanıt verirken, birebir soruya Aralık 2020’de yüzde 45 iktisat, yüzde 45 Covid19 diye karşılık verilmiş. Haziran 2022’de ise bu oranlar iktisat için yüzde 85, covid19 için yüzde 5 olmuş.
Çözülmesi gereken problemimizin iktisat olduğu aşikar!
Bunu iktisat olarak değil, ancak her insanın kolay kolay anlayabileceği bir biçimde izah etmemiz lazım. Meselemiz hayat pahalılığı ve işsizliktir. Bunun temelinde yatan ise cehalet.
Hangi bahiste rekabetçi üstünlüğümüz var? “Yetkili ve sorumlularımızın hangi hususta bariz meziyetleri ve liyakatleri var?” diye düşünenler de var tabi ki.
“Ne iktidar, ne muhalefet, ne de uzman takımlarımız (bürokrat ve teknokratlarımız) işlerin nasıl düzeleceği konusunda net bir şey tabir edemediği için insanımızda gelecek tasası artıyor” diyenler olduğu üzere.
Harcama kısmında 2020 ile emsal durum kelam konusu. “Son bir yılı düşündüğünüzde hiç tasarruf yaptınız mı?” sorusuna 2020’de yüzde 42 hayır derken, bu oran 2022’de yalnızca 3 puan artarak yüzde 45 olmuş.
Galiba artık daha fazla beyaz/kahverengi eşya üzere sağlam tüketim mallarına harcama yapmayıp küçük anlık mutluluklara paramızı harcıyoruz.
Kredi kullananların geciken borcu ise yüzde 27!
Piyasadaki finansör ve satıcılar ise bunu kabullenip çözmek için aksiyon almıyorlar. Hane halkının geciken borçları için piyasadaki tahliller onları daha ortasından çıkılmaz bir girdaba sürüklüyor.
“İmkanım olsa yurtharicinde yaşamayı tercih ederim” tabirine en çok olumlu karşılığı gençler veriyor ve “yurt haricinde yaşamayı isterim” diyen 17-25 yaş ortası gençlerin oranı 2020’de yüzde 29 iken bu oran 2022’de yüzde 34’e çıkmış.
Başka bir ülkede yaşama isteğinin ergenlerde daha yüksek olmasını anlamak mümkün; lakin önemli olan gençlere alternatif sunabilmektir. Gençlerin büyüdükleri konutta kalmaları beklenemez, zira yetişkin hale gelmeleri için koltuk değneklerinden (anne/baba) kurtulmaları gerekir.
Ipsos’un araştırmasının ikinci kısmında “Türkiye’deki en kuvvetli 5 tutum” başlığı altında bir kadro özellikler sayılmış. Rapor içeriğinde bunların trendler olduğu söylenmiş. Açıkçası araştırma raporunda tüm bu tavırların hangi öbür tavırlara göre daha üstte olduğunu gösteren bir tavırlar ya da sözler seti yok, beraberinde bunların nasıl bir tahlil kararında öne çıktığını görmek de mümkün değil. Lakin hepsi akla yatkın, hayli da yabancı olmadığımız başlıklar.
Sosyal medya düşkünü: “Evimde internetim var” diyen yüzde 81, “her gün kullanıyorum” diyen yüzde 93, 2-4 saat ortası kullanan yüzde 55,5 saat ve üstü kullanan yüzde 31. TV izleme azalıyor üzere görünse de tıpkı içeriğin mesela dizilerin Youtube’dan izlenmeye kaydığı görülüyor. Toplumsal medya kullanma eğilimi artarak devam edecek, ama eksik olan yerleşmiş bir toplumsal medya geleneğimiz ve ahlakımız olmamasıdır. halbuki bunun ilkokuldan itibaren öğretilmesi ve insanların sorumlu şuurla davranması lazımdır.
Geçmişe hasret; “Eski tat ve lezzetleri özlüyorum” diyenler 2006’da yüzde 62 iken 2022’de yüzde 79’a çıkmış. “Eskiden beşerler daha faziletli, ahlaklı ve kibardı” diyenler bir daha birebir yıllar içinde yüzde 74’ten yüzde 78’e çıkmış. “Eskiden insanların daha keyifli olduğunu düşünüyorum” diyenler ise yüzde 71’den yüzde 79’a yükselmiş. Sanırım geçmişe bu kadar hasret yalnızca bizim milletimizde görülen bir özellik, zira ulu bir geçmişimiz var. Lakin hasretimiz geçmişimizden daha yeterli bir gelecek planlamak olmalıdır. Fakat bunu gelecekte geçmişi yaşayarak yapmamalıyız. Dünya dönüyor, jenerasyonlar değişiyor. Tüm kalıcı başarılı fikirler, hatta toplumlara umut olan gerçek mürşitler, peygamberler bile daima devrimci yeni inanç ve kanıların temsilcisi olmuşlardır. aslına bakarsan bizim eksiğimiz de bu; gençlere bir gelecek tasavvuru sunamıyoruz.
Kendini bir kümeye ilişkin hissetmek; “Belli bir gruba/sosyal etrafa ilişkin olmak beni kuvvetli hissettirir” diyenlerin oranı 2020’de yüzde 22 iken, 2022’de yüzde 23 olmuş. Ben hayatımın çeşitli evrelerinde birtakım kümelerin fikir ve davranışlarının kısmen benimle örtüştüğünü hissediyorum. Lakin hiç bir vakit kendimi bir kümeye ilişkin hissetmedim. Araştırma neticelerina göre ben teferrüd ediyorum. Lakin esasen daima o denli değil mi?
İnançlı olmak: Araştırma her 10 şahıstan 8’inin kendini inançlı olarak tanımladığını, inançlı sayısının da bu noktada vakit ortasında sabitlendiğini gösteriyor. Evet bu bir sonuç lakin gerçekte neye inanıyoruz, ne kadar sağlam inanıyoruz? Yoksa bu inandıklarımız yalnızca hurafe, totem, önyargıdan mı ibaret?
Çevreye hassaslık: bu biçimde görünüyoruz, fakat hakikaten bu bahiste en çok görülen hareket kelamının eri olamamaktır, Onun için evvelarimizi toplumun gereksinimleriyle örtüştürmemiz gerekmektedir.
Sonuç olarak şunu söylemek isterim:
Tabii ki yalnızca sayısal bir araştırmadan yola çıkarak Türkiye’yi anlamak mümkün değildir. Lakin hangi araştırma olursa olsun araştırmaları yaparken ve sonuçlarını değerlendirirken bardağın yarısı boş yaklaşımı bizim için tahlili görmeyi, geleceğe umutla bakmayı sağlamayacak. Tam aykırısı bir yaklaşım benimsenmesini öneririm. Yani özgün, farklı, rekabetçi özelliklerimizi geliştirecek, gelecek için umut vadedecek, insanlara umut verecek ve motive edecek bir yaklaşım benimsenmelidir. Yoksa felaket tellallığı yapmak bir işe yaramaz. Yani araştırmaları okurken “yarısı dolu” mantığı ile okumak daha geliştirici oluyor. Ben kendim o denli yapıyorum.”