Can Sertoğlu
Sizlere merhaba dediğim ve bunun beni epeyce heyecanlandırdığı birinci yazımda, beni yazmaya teşvik eden esas öge olan kıssa anlatma dürtüsünden yola çıkarak, öykü anlatımını olabilecek en kuvvetli, tesirli ve hatta benzersiz niteliğe taşıyan müzikle bir arada anlatma yolundan, yani “şarkı”dan ve müzik yazarlığından bahsetmek istiyorum. Bunu yaparken de bugüne kadar aklımın ve ruhumun en derinlerine dokunan usta bir kıssa anlatıcısını merkeze almak isterim. Geçen sene 40. yılını kutlamak üzere, tertibini üstlendiğim Türkiye ayaklarını da kapsayan kocaman bir turneye hazırlanan fakat biroldukça solo sanatçı ve küme üzere pandemi niçiniyle tamamını ertelemek zorunda kalmış efsanevi İngiliz küme New Model Army’nin kurucusu, ana müzik muharriri, solisti ve önderi Justin Sullivan’ın geçtiğimiz günlerde, birincisinden 18 sene daha sonra çıkan ikinci solo albümü Surrounded üzerinden belleyeceğim rotamı. O denli ki, Sullivan’ın Navigating by the Stars isimli birinci solo albümü, çıkışından 1,5 sene daha sonra, doğup büyüdüğüm ve 19 yaşına basmadan ayrıldığım ülkeme 30 yaşında dümen kırıp dönme sonucumdaki en önemli unsurlardandır. halbuki döndüğüm ülkemde 15 yıldır içerisinde bulunduğum müzikle ve müzik dalıyla ilgili her daim o kadar problem var ki üzerine yazılası ve konuşulası; üstelik birtakımı da harikulâde güncel… Önümüzdeki haftalarda zihnimden ve elimden geldiğince her birine değinmek için sabırsızlanıyorum.
Yazımın konusunun öykü anlatıcılığı olması, merkezine de Justin Sullivan’ı almak istememin birkaç niçini var. Canım kadar epey sevdiğim memleketimin, tabiatının, canlılarının, uygun kalpli beşerinin neredeyse milenyum başından beri maruz kaldığı varoluş uğraşı, tahammül sonlarını o denli zorlar hale geldi ki bize algılatılmakta olan tüm gerçekl(ikl)erden kaçabilmek ya da birtakım gerçekleri sağlıklı işleyebilmek tahminen de her zamankinden daha fazla değer taşıyor. Bugün bireyin, kentin, ülkenin, gezegenin başına ne geliyorsa özü ve kelamı bir olmayanların güç ve nüfuz vanalarının başında oturmasından kaynaklandığına inanırım. Siyasetçiden sanatkara, patrondan memura bu biçimdedir bu. Siyasetçi dediğin de kelamında halkın memuru, özündeyse sıklıkla becerikli illüzyonistler değil midir? Evet, hayat ikiliklerle ve zıtlıklarla doludur, hatta ömrün ta kendisi ikilik ve zıtlık üzerine heyetidir fakat hemcinsine sağ gösterip sol vurmak, daha beteri, sol gösterip sağ vurmak hiç olmaması gereken okkalı bir zıtlıktır.
İşte bu çelişkiler yumağında dayatılanlar, yaşatılanlar ve algılatılanlarla yolda öykülerin, hele ki müzikli olanların peşinden gitmek hayalperest olduğu kadar da fonksiyonel bir aksiyon. Bu harekete taban sağlayan gerecin yaratıcıları içinde bugüne kadar gördüğüm, tanıdığım en özü kelamı bir sanatçıdır Sullivan. Sullivan, müzik bölümü üzere kaygan, omurgasızlık üzerine inşa edilmiş, daha doğrusu edilememiş, ötürüsıyla asla yapılaşamamış bir yerde 40 yılı aşkın varlığında önüne yuvarlanan koca fırsat paslarına karşın sihirbazlığa başvurmamıştır, çünkü kelamı aslına bakarsan sihirdir, sihirlidir.
Buradaki birinci yazımda uzun uzadıya bir albüm kritiği yapmak, elim ne kadar buna gitse de tahminen hayli uygun bir fikir değildir. Sullivan ve müzik müellifliği üzerine bir yazı değil, yazı dizisi, hatta kitap yazmak isteyebileceğimi hissediyorum düşündükçe. İnsanı heyecanlandırıp içini ortasından taşıran bedeldeki sanat yapıtları, kısmı ne olursa olsun, üzerine yazılıp çizildikçe, betimlenip eşelendikçe kıymetinden yitirecekmiş üzere hissederim kimi vakit. bir daha de Surrounded albümünden en özel ve kıymetli bulduğum birkaç müziğe ve kelam dizisine değinmek isterim. Bir İngiliz’in, pandemi periyodunda uzun periyodik bulunduğu Paris’teyken yazdığı bu müziklerden gelen öyküler ve kelamlar nasıl da dünyamıza, hatta ülkemize dair bu kadar fazla şey anlatabiliyor! Özünü ve kelamını sevgiden ve insanlık halinden alan metinler ve müzikler global bedellerdir, çünkü beşere dair olan, sonlar ötesidir. Ülkelerin yapay sonları ve bayrakları çocuk oyuncağı üzere görünmeye başlar dizelerin ve melodilerin gölgesinde. Justin Sullivan, farklı bir yerden ve mayadan gelse de bizi bize o denli hoş anlatıyor ki.
Birkaç dinleyişten daha sonra kenara ayırıp sıkı sıkıya sarıldığım müzikler içinde bulunan, albümün birinci teklisi “Amundsen”, 20. yüzyıl başlarının kıymetli kâşiflerinden Norveçli Roald Amundsen hakkında. Yalnız başına oburlarının cüret edemediği bir işe kalkışan ve Güney Kutbu’na ulaşan birinci insan olarak kayda geçen Amundsen, göklere çıkartılan kişiliğinin ve muvaffakiyetinin iktidar-medya-toplum üçgeninin çıkar münasebetleriyle çarçur ediliyor; evvel heykeli dikilen bir kahraman ilan edilip akabinde birtakım söylentiler kararı muazzam bir değersizleştirmeye maruz kalıyor. Toplumsal lincin nereden gelip nereye gittiğinin, kimden gelip kime yöneldiğinin bulanıklaştığı günlerde ne kadar da tanıdık bir olgu, değil mi? Kalbi bu kadar kırılan bir insanın yapabileceği en hoş ve onurlu hareket ne olabilir pekala? Gitmek, yani ortadan kaybolmak… Bunu da nakaratın sonuna konduruyor usta, anlatırken: “First they will welcome you home / There’ll be cheering crowds and the putting up of statues / Then slowly the people will turn / There’ll be whispers and money and then they will mock you / Time to be gone, time to be gone”. (“Önce seni tezahüratlarla karşılar ve heykelini dikerler / daha sonra yavaş yavaş değişir beşerler / Fısıltılar ve para girer işin içine, senle dalga geçmeye başlarlar / [İşte bu biçimde] gitmek vaktidir, gitmek vakti”)
Albümde en sevdiğim müzik olan ve isminin herbiçimde daha manidar olamayacağı “Akistan”da muhtemelen ne Türkiye’yi, ne de Türkiye’de nefes alabileceği alan gitgide daralmakta olan kitleleri düşündü Sullivan. bir daha de, beşere ve hayata dair o engin kapsayıcılığıyla, kıymetlerini ve hayat usulünü savunmak için yolun sonuna kadar gidebilecek ancak bu yolda barıştan ödün vermeyeceklerden bahsedercesine şu dizeleri sıralıyor: “One time they tried to put a gun in my hand / but I said that I never would use it / They looked at me like they could not understand / That I’d die for a cause but not kill for it”. (“Bir seferinde elime bir silah tutuşturmayı denemişlerdi ancak onu asla kullanmayacağımı söylemiş oldum / Bir dava uğruna öleceğimi lakin asla öldürmeyeceğimi, anlayamamış üzere baktılar yüzüme”)
Kelamlardan bu yazıya son olarak taşımak istediğim, “Clear Skies” isimli müzikten iki satır: “So wasn’t it always just this way, warring gods and squabbling children / And everybody hates the government and everybody wants to do the right thing”. (“aslına bakarsan daima bu biçimde değil miydi?… Savaşan rabler ve münakaşa eden çocuklar / Herkes hükümetten nefret eder ve herkes doğruyu yapmak ister”).
Ekseriyetle inançlar ve ilahlar vesilesiyle karar süren kadro elbiseli, bıyıklı ve bununla birlikte genelde kel ve göbekli koca muktedirlerin heyula üzere gölgesinde ortalıkta koşturan, kum havuzunda oynayan, saçmalayan biz küçük çocuklar içinde bitmeyen bir savaş bu hayat, bilhassa bu ülkede. Keşke bu gölgeden kurtulabilmek için, elimizdeki akıllı telefonların kullanışlı klavyelerinde birbirinden nüktedan küçük destanlar yazarak mütemadiyen kendini ve benzerini pohpohlamak yerine sahiden dişe dokunur aksiyonlar yapılabilse.
*Bu yazı tamamlandığında çabucak hemen umuma açık mahallerde müziğin saat sınırlamasıyla ilgili açıklama gelmemişti.
Sizlere merhaba dediğim ve bunun beni epeyce heyecanlandırdığı birinci yazımda, beni yazmaya teşvik eden esas öge olan kıssa anlatma dürtüsünden yola çıkarak, öykü anlatımını olabilecek en kuvvetli, tesirli ve hatta benzersiz niteliğe taşıyan müzikle bir arada anlatma yolundan, yani “şarkı”dan ve müzik yazarlığından bahsetmek istiyorum. Bunu yaparken de bugüne kadar aklımın ve ruhumun en derinlerine dokunan usta bir kıssa anlatıcısını merkeze almak isterim. Geçen sene 40. yılını kutlamak üzere, tertibini üstlendiğim Türkiye ayaklarını da kapsayan kocaman bir turneye hazırlanan fakat biroldukça solo sanatçı ve küme üzere pandemi niçiniyle tamamını ertelemek zorunda kalmış efsanevi İngiliz küme New Model Army’nin kurucusu, ana müzik muharriri, solisti ve önderi Justin Sullivan’ın geçtiğimiz günlerde, birincisinden 18 sene daha sonra çıkan ikinci solo albümü Surrounded üzerinden belleyeceğim rotamı. O denli ki, Sullivan’ın Navigating by the Stars isimli birinci solo albümü, çıkışından 1,5 sene daha sonra, doğup büyüdüğüm ve 19 yaşına basmadan ayrıldığım ülkeme 30 yaşında dümen kırıp dönme sonucumdaki en önemli unsurlardandır. halbuki döndüğüm ülkemde 15 yıldır içerisinde bulunduğum müzikle ve müzik dalıyla ilgili her daim o kadar problem var ki üzerine yazılası ve konuşulası; üstelik birtakımı da harikulâde güncel… Önümüzdeki haftalarda zihnimden ve elimden geldiğince her birine değinmek için sabırsızlanıyorum.
Yazımın konusunun öykü anlatıcılığı olması, merkezine de Justin Sullivan’ı almak istememin birkaç niçini var. Canım kadar epey sevdiğim memleketimin, tabiatının, canlılarının, uygun kalpli beşerinin neredeyse milenyum başından beri maruz kaldığı varoluş uğraşı, tahammül sonlarını o denli zorlar hale geldi ki bize algılatılmakta olan tüm gerçekl(ikl)erden kaçabilmek ya da birtakım gerçekleri sağlıklı işleyebilmek tahminen de her zamankinden daha fazla değer taşıyor. Bugün bireyin, kentin, ülkenin, gezegenin başına ne geliyorsa özü ve kelamı bir olmayanların güç ve nüfuz vanalarının başında oturmasından kaynaklandığına inanırım. Siyasetçiden sanatkara, patrondan memura bu biçimdedir bu. Siyasetçi dediğin de kelamında halkın memuru, özündeyse sıklıkla becerikli illüzyonistler değil midir? Evet, hayat ikiliklerle ve zıtlıklarla doludur, hatta ömrün ta kendisi ikilik ve zıtlık üzerine heyetidir fakat hemcinsine sağ gösterip sol vurmak, daha beteri, sol gösterip sağ vurmak hiç olmaması gereken okkalı bir zıtlıktır.
İşte bu çelişkiler yumağında dayatılanlar, yaşatılanlar ve algılatılanlarla yolda öykülerin, hele ki müzikli olanların peşinden gitmek hayalperest olduğu kadar da fonksiyonel bir aksiyon. Bu harekete taban sağlayan gerecin yaratıcıları içinde bugüne kadar gördüğüm, tanıdığım en özü kelamı bir sanatçıdır Sullivan. Sullivan, müzik bölümü üzere kaygan, omurgasızlık üzerine inşa edilmiş, daha doğrusu edilememiş, ötürüsıyla asla yapılaşamamış bir yerde 40 yılı aşkın varlığında önüne yuvarlanan koca fırsat paslarına karşın sihirbazlığa başvurmamıştır, çünkü kelamı aslına bakarsan sihirdir, sihirlidir.
Buradaki birinci yazımda uzun uzadıya bir albüm kritiği yapmak, elim ne kadar buna gitse de tahminen hayli uygun bir fikir değildir. Sullivan ve müzik müellifliği üzerine bir yazı değil, yazı dizisi, hatta kitap yazmak isteyebileceğimi hissediyorum düşündükçe. İnsanı heyecanlandırıp içini ortasından taşıran bedeldeki sanat yapıtları, kısmı ne olursa olsun, üzerine yazılıp çizildikçe, betimlenip eşelendikçe kıymetinden yitirecekmiş üzere hissederim kimi vakit. bir daha de Surrounded albümünden en özel ve kıymetli bulduğum birkaç müziğe ve kelam dizisine değinmek isterim. Bir İngiliz’in, pandemi periyodunda uzun periyodik bulunduğu Paris’teyken yazdığı bu müziklerden gelen öyküler ve kelamlar nasıl da dünyamıza, hatta ülkemize dair bu kadar fazla şey anlatabiliyor! Özünü ve kelamını sevgiden ve insanlık halinden alan metinler ve müzikler global bedellerdir, çünkü beşere dair olan, sonlar ötesidir. Ülkelerin yapay sonları ve bayrakları çocuk oyuncağı üzere görünmeye başlar dizelerin ve melodilerin gölgesinde. Justin Sullivan, farklı bir yerden ve mayadan gelse de bizi bize o denli hoş anlatıyor ki.
Birkaç dinleyişten daha sonra kenara ayırıp sıkı sıkıya sarıldığım müzikler içinde bulunan, albümün birinci teklisi “Amundsen”, 20. yüzyıl başlarının kıymetli kâşiflerinden Norveçli Roald Amundsen hakkında. Yalnız başına oburlarının cüret edemediği bir işe kalkışan ve Güney Kutbu’na ulaşan birinci insan olarak kayda geçen Amundsen, göklere çıkartılan kişiliğinin ve muvaffakiyetinin iktidar-medya-toplum üçgeninin çıkar münasebetleriyle çarçur ediliyor; evvel heykeli dikilen bir kahraman ilan edilip akabinde birtakım söylentiler kararı muazzam bir değersizleştirmeye maruz kalıyor. Toplumsal lincin nereden gelip nereye gittiğinin, kimden gelip kime yöneldiğinin bulanıklaştığı günlerde ne kadar da tanıdık bir olgu, değil mi? Kalbi bu kadar kırılan bir insanın yapabileceği en hoş ve onurlu hareket ne olabilir pekala? Gitmek, yani ortadan kaybolmak… Bunu da nakaratın sonuna konduruyor usta, anlatırken: “First they will welcome you home / There’ll be cheering crowds and the putting up of statues / Then slowly the people will turn / There’ll be whispers and money and then they will mock you / Time to be gone, time to be gone”. (“Önce seni tezahüratlarla karşılar ve heykelini dikerler / daha sonra yavaş yavaş değişir beşerler / Fısıltılar ve para girer işin içine, senle dalga geçmeye başlarlar / [İşte bu biçimde] gitmek vaktidir, gitmek vakti”)
Albümde en sevdiğim müzik olan ve isminin herbiçimde daha manidar olamayacağı “Akistan”da muhtemelen ne Türkiye’yi, ne de Türkiye’de nefes alabileceği alan gitgide daralmakta olan kitleleri düşündü Sullivan. bir daha de, beşere ve hayata dair o engin kapsayıcılığıyla, kıymetlerini ve hayat usulünü savunmak için yolun sonuna kadar gidebilecek ancak bu yolda barıştan ödün vermeyeceklerden bahsedercesine şu dizeleri sıralıyor: “One time they tried to put a gun in my hand / but I said that I never would use it / They looked at me like they could not understand / That I’d die for a cause but not kill for it”. (“Bir seferinde elime bir silah tutuşturmayı denemişlerdi ancak onu asla kullanmayacağımı söylemiş oldum / Bir dava uğruna öleceğimi lakin asla öldürmeyeceğimi, anlayamamış üzere baktılar yüzüme”)
Kelamlardan bu yazıya son olarak taşımak istediğim, “Clear Skies” isimli müzikten iki satır: “So wasn’t it always just this way, warring gods and squabbling children / And everybody hates the government and everybody wants to do the right thing”. (“aslına bakarsan daima bu biçimde değil miydi?… Savaşan rabler ve münakaşa eden çocuklar / Herkes hükümetten nefret eder ve herkes doğruyu yapmak ister”).
Ekseriyetle inançlar ve ilahlar vesilesiyle karar süren kadro elbiseli, bıyıklı ve bununla birlikte genelde kel ve göbekli koca muktedirlerin heyula üzere gölgesinde ortalıkta koşturan, kum havuzunda oynayan, saçmalayan biz küçük çocuklar içinde bitmeyen bir savaş bu hayat, bilhassa bu ülkede. Keşke bu gölgeden kurtulabilmek için, elimizdeki akıllı telefonların kullanışlı klavyelerinde birbirinden nüktedan küçük destanlar yazarak mütemadiyen kendini ve benzerini pohpohlamak yerine sahiden dişe dokunur aksiyonlar yapılabilse.
*Bu yazı tamamlandığında çabucak hemen umuma açık mahallerde müziğin saat sınırlamasıyla ilgili açıklama gelmemişti.