“Tarım zehirleri stoklar tükenene kadar soframızda” Tarım ve Orman Bakanlığı, Avrupa Birliği’nin sıhhate, etrafa ve biyolojik çeşitliliğe ziyanlı olduğu sebebi öne sürülerek yasakladığı pestisitlerin kullanım müddetini ikinci sefer uzattı.
Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı soruyor:
“Mesele alternatifsizlik mi, yoksa şirketlerin elindeki stoklar mı?”
“Tüm canlılar için Zehirsiz Sofralar” talebiyle bir ortaya gelen Zehirsiz Sofralar Pestisit Aksiyon Ağı’nın pestisitlerin (tarım zehirlerinin) ziyanları ve zehirsiz alternatiflerinin kullanması konusunda yürüttüğü çalışmalar kamuoyu ve karar vericiler nezdinde karşılık bulmaya devam ediyor.
Buğday Ekolojik hayatı Destekleme Derneği’nin, havamızı, suyumuzu, toprağımızı zehirleyerek ekosistemi tahrip eden ve sıhhatimize ziyan veren pestisitlerin yasaklanması maksadıyla yürüttüğü Zehirsiz Sofralar projesi kapsamında, 100’ü aşkın sivil toplum örgütü ve inisiyatifin yer aldığı Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı tarafınca Kasım 2019’da başlatılan Zehirsiz Kampanya 165 binin üzerinde imza dayanağına ulaştı. Biroldukca kere Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gündemine taşınan kampanya için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan hoş bir haber daha geldi. Bakanlık, 2 pestisitin yasaklanmasına karar verdi.
Sağlıklı bir gelecek için Zehirsiz Sofralar Platformu çatısı altında çalışmalarını sürdüren Ağ, yasaklama sonucunı olumlu karşılarken, karardaki birtakım pestisitlerin kullanmasına ait tutarsızlıkları ortaya koydu. Ağ, Bakanlığın 19 Kasım 2021 tarihindeki sonucunda ismi geçen 5 pestisit için kısıtlama mühletinin ikinci kere uzatıldığına dikkat çekiyor: Karara göre, 2 pestisit etken hususunun (Chlorpropham ve Oxadiazon) kullanması yasaklanıyor fakat 5 adedinin (Chloridazon, Dimethoate, Desmedipham, Ethoprophos ve Linuron) birtakım ziraî eserlerde kullanması, alternatifleri bulunmadığı öne sürülen nedeni ile bir kere daha uzatılıyor.1
“Ölümcül tehlike” uyarısı dikkate alınmadı
Buğday Derneği Genel Müdürü Batur Şehirlioğlu, Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı’nın çalışmaları yardımıyla tarım zehirleri konusunda kamuoyunda kıymetli bir farkındalık yaratıldığını ve yayınlanan yeni kararlar ile bir arada Zehirsiz Kampanya periyodunda yasaklanan pestisit sayısının 27’ye yükseldiğini söylemiş oldu. Şehirlioğlu, alınan kararla ilgili yaptığı açıklamada, “Tarım ve Orman Bakanlığı, AB’de kullanması sonlandırılan 7 pestisit için 29 Temmuz 2020 tarihli kısıtlama sonucundan bir buçuk yıl daha sonra, 19 Kasım 2021’de bu pestisitlerin 5’inin kullanım müddetini uzattı. halbuki Bakanlık, bundan iki yıl evvel, 21 Aralık 2019’daki sonucunda ‘AB’de kullanması sonlandırılan yahut sonlandırılacak olan’ halinde söz ettiği ve bu 7 pestisitin de dahil olduğu 41 pestisit için üniversitelerden ve bitki muhafaza eserleri dalından görüş talep ederek mevzuyu tartışmaya açmıştı. Zehirsiz Sofralar Pestisit Aksiyon Ağı olarak biz de ismi geçen tarım zehirlerinin zararlarına ait hazırladığımız “Ölümcül Tehlike” raporu3 ile yasaklama talebimizi bir dahaledik.” dedi.
Ağ, sıhhate ve tabiata ziyanlı pestisitlerin yasaklanması gerekirken kullanım müddetlerinin bir daha uzatılmasına karar veren Bakanlığa şu soruları yöneltiyor: “AB, halk sıhhati ve başka sebeplerle pestisit yasaklamalarını getirirken, bizim ülkemizde de bu zehirlerin alternatiflerini piyasaya sunmak için iki yıl kâfi bir süre değil midir? Bakanlığımızın bu bahiste bir stratejisi yok mudur? Üreticiye ve halka karşı sorumluluk bunu gerektirmez mi? Ülkemizde hala üzüm ve zeytin üzere eserlerde kullanmasına müsaade verilen bu zehirlerin büsbütün yasak olduğu İtalya, İspanya, Yunanistan ve Fransa üzere ülkeler bu eserleri nasıl yetiştirebilmektedir?”
Bakanlık çiftçiden ve halktan oldukça şirketleri koruyor
Bakanlık tarafınca yayınlanan 29 Temmuz 2020 tarihindeki evraka bakılırsa, ismi geçen 5 pestisit etken unsurunun ithalatının ve imalatının sonlandırılma tarihleri sırası ile 30 Eylül 2020 ve 31 Ekim 2020’dir. Ağ, müsaade müddetlerinin uzatılmadığı durumda, kararda ismi geçen pestisitlerin bir yılı aşkın müddettir üretilmelerinin ve ithal edilebilmelerinin kelam konusu olmadığını söylüyor: Bakanlık tarafınca bu pestisitlerin hâlâ kullanmasına müsaade verilmesi, çiftçiden ve halktan epeyce, şirketleri teminat altına alıyor ve stoklarını piyasada değerlendirmelerinin önünü açıyor.
AB yasaklamaları ile uyuşmayan ve besin güvenliğimizi tehdit eden bu karar süreçleri şu soruları da birlikteinde getiriyor: “Bakanlık sonlandırma getirilen eser kümelerinde AB’ye ihraç edilecek eserler için başka, iç pazarda tüketilen eserler için farklı yaklaşımlar mı uyguluyor? Üretici örgütleri, tüketici örgütleri ve halk sağlıkçılarının görüşleri de bu zehirleri ithal eden, üreten yahut pazarlayan şirketlerin kurduğu örgütlerin görüşleri üzere dikkate alınıyor mu? Türkiye’de bu eserler organik yollarla yetiştirilebilirken, bu pestisitlerin alternatiflerinin olmadığı nasıl söylenebiliyor?”
Pestisitlere mahkûm değiliz
Zehirsiz üretimin bir epeyce tekniği ve metodu var. Günümüzde dünyada ve Türkiye’de bir epeyce çiftçi toprağı organik maddece zenginleştirip, biyolojik çeşitliliği koruyarak ve birbirini destekleyen çeşitli eserleri bir ortada ekerek, mevsimsel eserler yetiştirerek; kaideleri zorlamadan, zararlılara ortam yaratmadan, mahallî ve sağlam çeşitler kullanarak, bitkiyi gerilime sokmadan; kültürel, fizikî, biyolojik ve biyoteknik uygulamalarla; tabiatın döngülerini ve ayın hareketlerini gözlemleyerek, tecrübeyle elde ettikleri ayrıntıları kullanarak; ekolojik unsurlarla, zehirsiz tarım yapıyor.
Organik, biyodinamik, gözetici ve onarıcı tarım ile agroekoloji üzere tabiat dostu tarım formları toprağa önemli ölçüde karbon gömülmesini de sağladığı için global iklim krizinin tahlili yolunda olumlu katkı sağlıyor. 4
Ağ, kullanım mühleti uzatılan zehirlerden 3’ü için yaptığı incelemede şu sonuçlara ulaştı:
Ethoprophos etken unsuruna bağcılık kadar seralarda zerzevat yetiştiriciliğinde de muhtaçlık vardır. ötürüsıyla, bu pestisitin kullanım mühletinin uzatılması, yasaklı olduğu sera mamüllerinde kullanım riski oluşturacaktır. halbuki bağcılıkta randıman için bu pestisite muhtaçlık duyulmamasının en sıradan delili, 2020 yılı organik tarım bilgilerine nazaran, yalnızca Manisa’da 5 bin 251 hektar alanda 102 bin 705 ton organik sofralık üzüm yetiştirilmesidir.
Bakanlığın öne sürülen nedeninin bilakis, Dimethoate etken hususunun piyasada bitki muhafaza eseri olarak alternatifi vardır.
Linuron etken hususu kullanım açısından geniş bir yelpazeye sahiptir. Piyasada Linuron’a muadil olmasa bile öteki herbisitler (ot zehiri) vardır lakin en kıymetlisi otlara karşı münavebe üzere kültürel tedbirler ve mekanik çaba alternatifleri mevcuttur.
Ekolojik ve tabiat dostu yollar kamu siyasetleriyle yaygın bir kullanım alanı bulmadan pestisit kullanmasının mecburî olduğunu sav etmek hakikat olmaz. Bu niçinle tüketicilerin karar alma süreçlerine iştirakçi olması ve besin tercihlerini gözden geçirmesi gerekiyor.
Vakit kaybetmeden Zehirsiz Sofralar
Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı, kamuoyunu tarım zehirlerinin yasaklanmasını içeren kampanyayı imzalamaya, paylaşmaya, desteklemeye çağırıyor.
Ağ, Kasım 2019’da Tarım ve Orman Bakanlığı’na yönelik başlatmış olduğu Zehirsiz Kampanya’yı şu taleplerle sürdürüyor:
1- Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca “son derece tehlikeli”, “yüksek düzeyde tehlikeli” ve “muhtemel kanserojen” olarak belirlenen ve tarımda kullanılan 9 etken husus (ethoprophos, beta-cyfluthrin, zeta-cypermethrin, fenamiphos, formetanate X formetanate hydrochloride, tefluthrin, zinc phosphide, glyphosate, malathion) evvela ve ivedilikle yasaklansın.
2- Pestisitlerin tamamının 2030 yılına kadar yasaklanması, tabiat dostu, zehirsiz formüllerle ziraî üretim yapılması için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca gerekli adımlar atılsın; tabiat dostu tarım formları ve bu sistemlerle tarım yapan küçük üreticiler desteklensin; üreticileri tabiat dostu, zehirsiz usuller kullanmaya teşvik edecek siyasetler uygulansın.
3- Türkiye’de tarım ve besin mamüllerinde kullanılan pestisitlerle ilgili kontroller artırılsın, elde edilen kontrol neticeleriyla ilgili şeffaflık sağlansın.
Hibya Haber Ajansı
Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı soruyor:
“Mesele alternatifsizlik mi, yoksa şirketlerin elindeki stoklar mı?”
“Tüm canlılar için Zehirsiz Sofralar” talebiyle bir ortaya gelen Zehirsiz Sofralar Pestisit Aksiyon Ağı’nın pestisitlerin (tarım zehirlerinin) ziyanları ve zehirsiz alternatiflerinin kullanması konusunda yürüttüğü çalışmalar kamuoyu ve karar vericiler nezdinde karşılık bulmaya devam ediyor.
Buğday Ekolojik hayatı Destekleme Derneği’nin, havamızı, suyumuzu, toprağımızı zehirleyerek ekosistemi tahrip eden ve sıhhatimize ziyan veren pestisitlerin yasaklanması maksadıyla yürüttüğü Zehirsiz Sofralar projesi kapsamında, 100’ü aşkın sivil toplum örgütü ve inisiyatifin yer aldığı Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı tarafınca Kasım 2019’da başlatılan Zehirsiz Kampanya 165 binin üzerinde imza dayanağına ulaştı. Biroldukca kere Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) gündemine taşınan kampanya için Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan hoş bir haber daha geldi. Bakanlık, 2 pestisitin yasaklanmasına karar verdi.
Sağlıklı bir gelecek için Zehirsiz Sofralar Platformu çatısı altında çalışmalarını sürdüren Ağ, yasaklama sonucunı olumlu karşılarken, karardaki birtakım pestisitlerin kullanmasına ait tutarsızlıkları ortaya koydu. Ağ, Bakanlığın 19 Kasım 2021 tarihindeki sonucunda ismi geçen 5 pestisit için kısıtlama mühletinin ikinci kere uzatıldığına dikkat çekiyor: Karara göre, 2 pestisit etken hususunun (Chlorpropham ve Oxadiazon) kullanması yasaklanıyor fakat 5 adedinin (Chloridazon, Dimethoate, Desmedipham, Ethoprophos ve Linuron) birtakım ziraî eserlerde kullanması, alternatifleri bulunmadığı öne sürülen nedeni ile bir kere daha uzatılıyor.1
“Ölümcül tehlike” uyarısı dikkate alınmadı
Buğday Derneği Genel Müdürü Batur Şehirlioğlu, Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı’nın çalışmaları yardımıyla tarım zehirleri konusunda kamuoyunda kıymetli bir farkındalık yaratıldığını ve yayınlanan yeni kararlar ile bir arada Zehirsiz Kampanya periyodunda yasaklanan pestisit sayısının 27’ye yükseldiğini söylemiş oldu. Şehirlioğlu, alınan kararla ilgili yaptığı açıklamada, “Tarım ve Orman Bakanlığı, AB’de kullanması sonlandırılan 7 pestisit için 29 Temmuz 2020 tarihli kısıtlama sonucundan bir buçuk yıl daha sonra, 19 Kasım 2021’de bu pestisitlerin 5’inin kullanım müddetini uzattı. halbuki Bakanlık, bundan iki yıl evvel, 21 Aralık 2019’daki sonucunda ‘AB’de kullanması sonlandırılan yahut sonlandırılacak olan’ halinde söz ettiği ve bu 7 pestisitin de dahil olduğu 41 pestisit için üniversitelerden ve bitki muhafaza eserleri dalından görüş talep ederek mevzuyu tartışmaya açmıştı. Zehirsiz Sofralar Pestisit Aksiyon Ağı olarak biz de ismi geçen tarım zehirlerinin zararlarına ait hazırladığımız “Ölümcül Tehlike” raporu3 ile yasaklama talebimizi bir dahaledik.” dedi.
Ağ, sıhhate ve tabiata ziyanlı pestisitlerin yasaklanması gerekirken kullanım müddetlerinin bir daha uzatılmasına karar veren Bakanlığa şu soruları yöneltiyor: “AB, halk sıhhati ve başka sebeplerle pestisit yasaklamalarını getirirken, bizim ülkemizde de bu zehirlerin alternatiflerini piyasaya sunmak için iki yıl kâfi bir süre değil midir? Bakanlığımızın bu bahiste bir stratejisi yok mudur? Üreticiye ve halka karşı sorumluluk bunu gerektirmez mi? Ülkemizde hala üzüm ve zeytin üzere eserlerde kullanmasına müsaade verilen bu zehirlerin büsbütün yasak olduğu İtalya, İspanya, Yunanistan ve Fransa üzere ülkeler bu eserleri nasıl yetiştirebilmektedir?”
Bakanlık çiftçiden ve halktan oldukça şirketleri koruyor
Bakanlık tarafınca yayınlanan 29 Temmuz 2020 tarihindeki evraka bakılırsa, ismi geçen 5 pestisit etken unsurunun ithalatının ve imalatının sonlandırılma tarihleri sırası ile 30 Eylül 2020 ve 31 Ekim 2020’dir. Ağ, müsaade müddetlerinin uzatılmadığı durumda, kararda ismi geçen pestisitlerin bir yılı aşkın müddettir üretilmelerinin ve ithal edilebilmelerinin kelam konusu olmadığını söylüyor: Bakanlık tarafınca bu pestisitlerin hâlâ kullanmasına müsaade verilmesi, çiftçiden ve halktan epeyce, şirketleri teminat altına alıyor ve stoklarını piyasada değerlendirmelerinin önünü açıyor.
AB yasaklamaları ile uyuşmayan ve besin güvenliğimizi tehdit eden bu karar süreçleri şu soruları da birlikteinde getiriyor: “Bakanlık sonlandırma getirilen eser kümelerinde AB’ye ihraç edilecek eserler için başka, iç pazarda tüketilen eserler için farklı yaklaşımlar mı uyguluyor? Üretici örgütleri, tüketici örgütleri ve halk sağlıkçılarının görüşleri de bu zehirleri ithal eden, üreten yahut pazarlayan şirketlerin kurduğu örgütlerin görüşleri üzere dikkate alınıyor mu? Türkiye’de bu eserler organik yollarla yetiştirilebilirken, bu pestisitlerin alternatiflerinin olmadığı nasıl söylenebiliyor?”
Pestisitlere mahkûm değiliz
Zehirsiz üretimin bir epeyce tekniği ve metodu var. Günümüzde dünyada ve Türkiye’de bir epeyce çiftçi toprağı organik maddece zenginleştirip, biyolojik çeşitliliği koruyarak ve birbirini destekleyen çeşitli eserleri bir ortada ekerek, mevsimsel eserler yetiştirerek; kaideleri zorlamadan, zararlılara ortam yaratmadan, mahallî ve sağlam çeşitler kullanarak, bitkiyi gerilime sokmadan; kültürel, fizikî, biyolojik ve biyoteknik uygulamalarla; tabiatın döngülerini ve ayın hareketlerini gözlemleyerek, tecrübeyle elde ettikleri ayrıntıları kullanarak; ekolojik unsurlarla, zehirsiz tarım yapıyor.
Organik, biyodinamik, gözetici ve onarıcı tarım ile agroekoloji üzere tabiat dostu tarım formları toprağa önemli ölçüde karbon gömülmesini de sağladığı için global iklim krizinin tahlili yolunda olumlu katkı sağlıyor. 4
Ağ, kullanım mühleti uzatılan zehirlerden 3’ü için yaptığı incelemede şu sonuçlara ulaştı:
Ethoprophos etken unsuruna bağcılık kadar seralarda zerzevat yetiştiriciliğinde de muhtaçlık vardır. ötürüsıyla, bu pestisitin kullanım mühletinin uzatılması, yasaklı olduğu sera mamüllerinde kullanım riski oluşturacaktır. halbuki bağcılıkta randıman için bu pestisite muhtaçlık duyulmamasının en sıradan delili, 2020 yılı organik tarım bilgilerine nazaran, yalnızca Manisa’da 5 bin 251 hektar alanda 102 bin 705 ton organik sofralık üzüm yetiştirilmesidir.
Bakanlığın öne sürülen nedeninin bilakis, Dimethoate etken hususunun piyasada bitki muhafaza eseri olarak alternatifi vardır.
Linuron etken hususu kullanım açısından geniş bir yelpazeye sahiptir. Piyasada Linuron’a muadil olmasa bile öteki herbisitler (ot zehiri) vardır lakin en kıymetlisi otlara karşı münavebe üzere kültürel tedbirler ve mekanik çaba alternatifleri mevcuttur.
Ekolojik ve tabiat dostu yollar kamu siyasetleriyle yaygın bir kullanım alanı bulmadan pestisit kullanmasının mecburî olduğunu sav etmek hakikat olmaz. Bu niçinle tüketicilerin karar alma süreçlerine iştirakçi olması ve besin tercihlerini gözden geçirmesi gerekiyor.
Vakit kaybetmeden Zehirsiz Sofralar
Zehirsiz Sofralar Pestisit Hareket Ağı, kamuoyunu tarım zehirlerinin yasaklanmasını içeren kampanyayı imzalamaya, paylaşmaya, desteklemeye çağırıyor.
Ağ, Kasım 2019’da Tarım ve Orman Bakanlığı’na yönelik başlatmış olduğu Zehirsiz Kampanya’yı şu taleplerle sürdürüyor:
1- Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca “son derece tehlikeli”, “yüksek düzeyde tehlikeli” ve “muhtemel kanserojen” olarak belirlenen ve tarımda kullanılan 9 etken husus (ethoprophos, beta-cyfluthrin, zeta-cypermethrin, fenamiphos, formetanate X formetanate hydrochloride, tefluthrin, zinc phosphide, glyphosate, malathion) evvela ve ivedilikle yasaklansın.
2- Pestisitlerin tamamının 2030 yılına kadar yasaklanması, tabiat dostu, zehirsiz formüllerle ziraî üretim yapılması için Tarım ve Orman Bakanlığı tarafınca gerekli adımlar atılsın; tabiat dostu tarım formları ve bu sistemlerle tarım yapan küçük üreticiler desteklensin; üreticileri tabiat dostu, zehirsiz usuller kullanmaya teşvik edecek siyasetler uygulansın.
3- Türkiye’de tarım ve besin mamüllerinde kullanılan pestisitlerle ilgili kontroller artırılsın, elde edilen kontrol neticeleriyla ilgili şeffaflık sağlansın.
Hibya Haber Ajansı