Türk müteahhitler yurtharicinde 6 ayda 6,5 milyar dolarlık iş üstlendi Türkiye’nin en esaslı sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği, İnşaat Dalı Tahlili başlıklı raporunun Temmuz 2021 sayısını yayımladı. Ticaret Bakanlığı datalarına göre yılın birinci 6 aylık devrinde Türk müteahhitlerin yurtharicinde 6,5 milyar dolarlık proje üstlendiğine dikkat çekilirken, “bu biçimdece yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde 1972 yılından bugüne dek üstlenilen proje meblağı 428 milyar ABD Doları düzeyine ulaşmıştır” denildi.
Türkiye’nin en esaslı sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), iktisat etrafları ve bölüm tarafınca ilgiyle takip edilen Temmuz 2021 İnşaat Kesimi Tahlili Raporu’nu yayınladı. “Küresel İktisatta Eksen Kayması: ‘Orta Gelir Tuzağı’ daha sonrası ‘Dar Gelir Sarmalı’ mı?” başlıklı tahlilde, global ve ulusal iktisat ile inşaat dalına ait datalar kapsamlı halde değerlendirildi.
Raporda, Ticaret Bakanlığı bilgilerine göre; Türk müteahhitlik firmalarının, 2021 yılı Haziran ayı sonu itibariyle 33 ülkede 6,5 milyar ABD Doları fiyatında 100 proje üstlendiğine dikkat çekildi. bu biçimdece yılın birinci altı ayı prestijiyle yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde 1972 yılından bugüne dek üstlenilen proje meblağı 428 milyar ABD Doları düzeyine ulaştı. 2021 yılı birinci altı ayında en çok proje üstlenilen birinci beş ülke Zambiya (1,3 milyar ABD Doları fiyatında 1 proje ile), Slovenya (748 milyon ABD Doları fiyatında 2 proje ile), Kazakistan (674 milyon ABD Doları fiyatında 7 proje ile), Azerbaycan (543 milyon ABD Doları fiyatında 11 proje ile) ve Rusya Federasyonu (405 milyon ABD Doları meblağında 3 proje ile) oldu.
‘Yurtharicinde yıllık 20 milyar dolar gayesi korunuyor’
Şartların belgisiz, risklerin büyük, rekabetin ise şiddetli olduğu memleketler arası pazarda, öne çıkan Türk inşaat kesiminin ve marka haline gelmiş firmaların Türkiye iktisadı için büyük ehemmiyet taşıdığına dikkat çekilen raporda, “Ülkemize net döviz girdisi sağlayan ve öne çıkan hizmet ihraç kalemlerinden olan yurt dışı müteahhitlik hizmetleri, ülkemiz istihdamına katkısı ile teknoloji transferi, makine parkı ve dışa açılma süreçlerine tesiri açısından ehemmiyet taşımaktadır” denildi. Çalışmada şu tabirlere yer verildi: “Sektörün, klâsik pazarlardaki hissesini sürdürmesi ve yeni pazarlarda da önemli bir büyüklüğe ulaşması, geleceğe yönelik beklentileri güçlendirmektedir. Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında bir taraftan Avrasya ve Orta Doğu’da etkin olunan klâsik pazarlar, öteki taraftan da başta Sahra-altı Afrika olmak üzere Afrika, Uzak Doğu ve Latin Amerika ülkeleri yakından takip edilmektedir. Bölümün bu yıl prestijiyle dünya iktisadında büyümeye dönüş beklentileri çerçevesinde hayata geçirilecek kalkınma planları ve gerçekleştirilecek büyük altyapı projeleri üzerinden değerli rol oynayabileceği bedellendirilmektedir. Bu doğrultuda Türk müteahhitler, yurtharicinde yıllık 20 milyar ABD Doları ve orta vadede de 50 milyar ABD Doları üzerinde proje üstlenme maksadını korumaktadır. Bu kapsamda finansman temini ve nakit akışının düzenlenmesi ise büyük değer taşımaktadır.”
‘Yüksek petrol meblağları, yeni yatırım potansiyeli yaratabilir’
Raporda, jeopolitik gelişmelerin emtia ile petrol fiyatları üstündeki tesirleriyle projeleri ve finansman imkanlarını da etkilediği vurgulanarak, geçen aylarda süratli bir yükseliş içine giren petrol meblağlarının seyrinin bölümün yurtdışı faaliyetlerini etkilediği söz edildi. Yaklaşık son iki yılın en yüksek düzeyinde olan petrol meblağlarının, petrol üreticisi ve ihracatçısı bölge ülkelerinde kuvvetli olan Türk müteahhitleri için yeni yatırımlar açısından potansiyel yaratabileceği belirtilen raporda, “Diğer taraftan gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz siyasetlerinde sıkılaşma adımları atması halinde proje finansmanı konusundaki zorluk artabilecektir” denildi.
‘Dijitalleşmeyi sağlayacak ekosisteme gereksinim var’
Çalışmada ayrıyeten, bölümün rekabet gücünü muhafazası için dijitalleşme gündeminin gerisinde kalma lüksünün olmadığı bir müddetçten geçildiği, aksi biçimde bu alandaki gecikmenin telafisinin pek güç olacağı, dijitalleşme yarışında “İnşaat 4.0 ve daha sonrası” çerçevesinde bölümün yurtharicinde öne çıkan rakibi Çin’in büyük motivasyonu ve gayeye kilitlenmiş çalışmalarının bu kapsamda kritik olduğu tabir edildi. Bu çerçevede “Gelinen noktada kimi birtakım tek mukavelede milyar dolarlık projeler üstüne alan Türk müteahhitlerin muvaffakiyetlerini sürdürmeleri için salgın daha sonrası periyotta dijitalleşme yarışına katılmalarını sağlayacak bir ekosisteme acilen muhtaçlığı bulunmaktadır” denildi.
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin 2021 yılının birinci yarısını değerlendirdiği raporda genel iktisat ve dalın yurtarasındaki durumuna ait de özetle şu tespitlere yer verildi:
KÖİ modeliyle gerçekleştirilen projelerde düşüş var: Yatırımlardaki yavaşlamaya salgın ivme kazandırmıştır. Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle gerçekleştirilen projelerde de son periyotta düşüş izlenmektedir. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı datalarına nazaran; büyük kamu yatırımlarında son senelerda sıkça tercih edilen KÖİ modeli kapsamında yurtarasında 2018 ve 2019 senelerında 8 mukavele, 2020’de 3 kontrat ve bu yılın birinci altı ayı prestijiyle da 1 mukavele imzalanmış durumdadır. Bu mevzuda son yirmi yılda beşer yıllık devirlerdeki eğilimlere bakıldığında; 2017-2021 döneminde toplam 7,7 milyar TL’lik 30 projenin, 2012-2016 döneminde toplam 91,5 milyar TL’lik 69 projenin, 2007-2011 döneminde 31,2 milyar TL’lik 53 projenin ve 2001-2006 döneminde toplam 6,4 milyar TL’lik 33 projenin KÖİ modeliyle hayata geçirilmiş olduğu görülmektedir.
İnşaat maliyet endeksi son iki yılın en süratli yükselişini gösterdi: Yaklaşık iki yılı aşkın vakittir kesimin öne çıkan sıkıntıları içinde maliyet artışları dikkat çekmektedir. Geçtiğimiz çeyrek periyotta bilhassa demir-çelik ve çimentoda öngörülemeyen yüksek artışlar maliyet baskısını ağırlaştırmıştır. TÜİK tarafınca yayımlanan bilgilere nazaran; inşaat maliyet endeksi Nisan’da yıllık bazda %35,5 artarak iki yılı aşkın mühletin en süratli yükselişini kaydetmiştir. Endeks aylık bazda da %3,5 artmıştır. bu vakitte materyal endeksi ile personellik endeksi sırasıyla yıllık bazda %43,1 ve %20,6 ile süratli yükselmiştir. Aylık bazda gereç endeksi %5, personellik endeksi %0,5 yükseliş gösterirken yıllık bazda da materyal endeksi yüzde 43, personellik endeksi yüzde 20,6 artmıştır. Girdi maliyetlerindeki öngörülemez artışların önüne geçilmesi hem kamu projeleri tıpkı vakitte ekonomik konut üretimi açısından büyük ehemmiyet arz etmektedir.
Fiyat farkı ödemesi ve tasfiye için çalışma hazırlandı: Kamu projelerindeki maliyet artışlarının karşılanabilmesini teminen firmalara fiyat farkı ödemesi ve kaideye bağlı olmayan tasfiye hakkının tanınmasını içeren bir düzenleme yapılmasının artık kaçınılmaz hale geldiği kıymetlendirilmektedir. TMB olarak bu mevzuda tahlil için üç ana öge üzerine inşa edilen bir çalışma Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kamu İhale Kurumu ile paylaşılmıştır. Direkt ve dolaylı tesirleriyle iktisadın geneli için büyük ehemmiyet taşıyan inşaat bölümünde yatırımların hızlanması ve ödeneklerin açılması, gerek artan girdi maliyetleri gerek genel manada bölüm üstündeki vergi yüklerini azaltacak adımların atılması gereksinimi öne çıkmaktadır.
Konut meblağlarında düşüş beklenmiyor: Geçen yıl başlayan konut fiyat artışı devam etmekte olup; TCMB tarafınca kalite tesirinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek hedefiyle hesaplanan Konut Fiyat Endeksi (KFE) Nisan ayında aylık bazda %2, yıllık bazda nominal olarak %32,4 ve gerçek olarak %13 oranında artmıştır. Şubat’ta %2,6 ve Mart’ta %2,4 olan aylık artış oranında düşüş dikkat çekmiştir. Önümüzdeki sonbaharda faiz oranlarında düşüş gerçekleşse de bu defa konut talebi artışıyla fiyatlarda kayda bedel düşüş beklentisi mevcut değildir.
Birinci el satışa dayanak gerekirken konut sahipliği de geriliyor: Türkiye’de şu an yaklaşık 1,5 milyonluk konut stoku bulunduğu hesaplanmaktadır. zati Türkiye’nin yıllık 800 bin civarında konut muhtaçlığı bulunmakta olup, şu an prestijiyle mevcut olan konut stokunun yanlışsız siyasetlerle eritilebileceği düşünülmektedir. Lakin ortasından geçilen finansal kaidelerde konut satışlarında 2021 yılı geneli için ortaya konan beklentiler pek sonludur. Bu çerçevede bilhassa birinci el konut satışlarına yönelik düşük faizli tüketici kredisi kampanyalarının hayata geçirilmesinin kesimin desteklenmesi açısından değerli olduğu belirtilmektedir. TÜİK datalarına bakılırsa; Türkiye’de konut sahipliği oranı 2019’da %58,8 iken geçen yıl gerçekleştirilen kampanyalara ve düşük faiz ortamına karşın %57,8’e inmiştir. Daha uzun soluklu olarak konut alanında, alternatif gayrimenkul finansman modelleri geliştirilmesinin ve bilhassa dar gelirliler için konut hesabı uygulamasının seçenek olabileceği bedellendirilmektedir.
Hibya Haber Ajansı
Türkiye’nin en esaslı sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), iktisat etrafları ve bölüm tarafınca ilgiyle takip edilen Temmuz 2021 İnşaat Kesimi Tahlili Raporu’nu yayınladı. “Küresel İktisatta Eksen Kayması: ‘Orta Gelir Tuzağı’ daha sonrası ‘Dar Gelir Sarmalı’ mı?” başlıklı tahlilde, global ve ulusal iktisat ile inşaat dalına ait datalar kapsamlı halde değerlendirildi.
Raporda, Ticaret Bakanlığı bilgilerine göre; Türk müteahhitlik firmalarının, 2021 yılı Haziran ayı sonu itibariyle 33 ülkede 6,5 milyar ABD Doları fiyatında 100 proje üstlendiğine dikkat çekildi. bu biçimdece yılın birinci altı ayı prestijiyle yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde 1972 yılından bugüne dek üstlenilen proje meblağı 428 milyar ABD Doları düzeyine ulaştı. 2021 yılı birinci altı ayında en çok proje üstlenilen birinci beş ülke Zambiya (1,3 milyar ABD Doları fiyatında 1 proje ile), Slovenya (748 milyon ABD Doları fiyatında 2 proje ile), Kazakistan (674 milyon ABD Doları fiyatında 7 proje ile), Azerbaycan (543 milyon ABD Doları fiyatında 11 proje ile) ve Rusya Federasyonu (405 milyon ABD Doları meblağında 3 proje ile) oldu.
‘Yurtharicinde yıllık 20 milyar dolar gayesi korunuyor’
Şartların belgisiz, risklerin büyük, rekabetin ise şiddetli olduğu memleketler arası pazarda, öne çıkan Türk inşaat kesiminin ve marka haline gelmiş firmaların Türkiye iktisadı için büyük ehemmiyet taşıdığına dikkat çekilen raporda, “Ülkemize net döviz girdisi sağlayan ve öne çıkan hizmet ihraç kalemlerinden olan yurt dışı müteahhitlik hizmetleri, ülkemiz istihdamına katkısı ile teknoloji transferi, makine parkı ve dışa açılma süreçlerine tesiri açısından ehemmiyet taşımaktadır” denildi. Çalışmada şu tabirlere yer verildi: “Sektörün, klâsik pazarlardaki hissesini sürdürmesi ve yeni pazarlarda da önemli bir büyüklüğe ulaşması, geleceğe yönelik beklentileri güçlendirmektedir. Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri kapsamında bir taraftan Avrasya ve Orta Doğu’da etkin olunan klâsik pazarlar, öteki taraftan da başta Sahra-altı Afrika olmak üzere Afrika, Uzak Doğu ve Latin Amerika ülkeleri yakından takip edilmektedir. Bölümün bu yıl prestijiyle dünya iktisadında büyümeye dönüş beklentileri çerçevesinde hayata geçirilecek kalkınma planları ve gerçekleştirilecek büyük altyapı projeleri üzerinden değerli rol oynayabileceği bedellendirilmektedir. Bu doğrultuda Türk müteahhitler, yurtharicinde yıllık 20 milyar ABD Doları ve orta vadede de 50 milyar ABD Doları üzerinde proje üstlenme maksadını korumaktadır. Bu kapsamda finansman temini ve nakit akışının düzenlenmesi ise büyük değer taşımaktadır.”
‘Yüksek petrol meblağları, yeni yatırım potansiyeli yaratabilir’
Raporda, jeopolitik gelişmelerin emtia ile petrol fiyatları üstündeki tesirleriyle projeleri ve finansman imkanlarını da etkilediği vurgulanarak, geçen aylarda süratli bir yükseliş içine giren petrol meblağlarının seyrinin bölümün yurtdışı faaliyetlerini etkilediği söz edildi. Yaklaşık son iki yılın en yüksek düzeyinde olan petrol meblağlarının, petrol üreticisi ve ihracatçısı bölge ülkelerinde kuvvetli olan Türk müteahhitleri için yeni yatırımlar açısından potansiyel yaratabileceği belirtilen raporda, “Diğer taraftan gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz siyasetlerinde sıkılaşma adımları atması halinde proje finansmanı konusundaki zorluk artabilecektir” denildi.
‘Dijitalleşmeyi sağlayacak ekosisteme gereksinim var’
Çalışmada ayrıyeten, bölümün rekabet gücünü muhafazası için dijitalleşme gündeminin gerisinde kalma lüksünün olmadığı bir müddetçten geçildiği, aksi biçimde bu alandaki gecikmenin telafisinin pek güç olacağı, dijitalleşme yarışında “İnşaat 4.0 ve daha sonrası” çerçevesinde bölümün yurtharicinde öne çıkan rakibi Çin’in büyük motivasyonu ve gayeye kilitlenmiş çalışmalarının bu kapsamda kritik olduğu tabir edildi. Bu çerçevede “Gelinen noktada kimi birtakım tek mukavelede milyar dolarlık projeler üstüne alan Türk müteahhitlerin muvaffakiyetlerini sürdürmeleri için salgın daha sonrası periyotta dijitalleşme yarışına katılmalarını sağlayacak bir ekosisteme acilen muhtaçlığı bulunmaktadır” denildi.
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin 2021 yılının birinci yarısını değerlendirdiği raporda genel iktisat ve dalın yurtarasındaki durumuna ait de özetle şu tespitlere yer verildi:
KÖİ modeliyle gerçekleştirilen projelerde düşüş var: Yatırımlardaki yavaşlamaya salgın ivme kazandırmıştır. Kamu-Özel İşbirliği (KÖİ) modeliyle gerçekleştirilen projelerde de son periyotta düşüş izlenmektedir. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı datalarına nazaran; büyük kamu yatırımlarında son senelerda sıkça tercih edilen KÖİ modeli kapsamında yurtarasında 2018 ve 2019 senelerında 8 mukavele, 2020’de 3 kontrat ve bu yılın birinci altı ayı prestijiyle da 1 mukavele imzalanmış durumdadır. Bu mevzuda son yirmi yılda beşer yıllık devirlerdeki eğilimlere bakıldığında; 2017-2021 döneminde toplam 7,7 milyar TL’lik 30 projenin, 2012-2016 döneminde toplam 91,5 milyar TL’lik 69 projenin, 2007-2011 döneminde 31,2 milyar TL’lik 53 projenin ve 2001-2006 döneminde toplam 6,4 milyar TL’lik 33 projenin KÖİ modeliyle hayata geçirilmiş olduğu görülmektedir.
İnşaat maliyet endeksi son iki yılın en süratli yükselişini gösterdi: Yaklaşık iki yılı aşkın vakittir kesimin öne çıkan sıkıntıları içinde maliyet artışları dikkat çekmektedir. Geçtiğimiz çeyrek periyotta bilhassa demir-çelik ve çimentoda öngörülemeyen yüksek artışlar maliyet baskısını ağırlaştırmıştır. TÜİK tarafınca yayımlanan bilgilere nazaran; inşaat maliyet endeksi Nisan’da yıllık bazda %35,5 artarak iki yılı aşkın mühletin en süratli yükselişini kaydetmiştir. Endeks aylık bazda da %3,5 artmıştır. bu vakitte materyal endeksi ile personellik endeksi sırasıyla yıllık bazda %43,1 ve %20,6 ile süratli yükselmiştir. Aylık bazda gereç endeksi %5, personellik endeksi %0,5 yükseliş gösterirken yıllık bazda da materyal endeksi yüzde 43, personellik endeksi yüzde 20,6 artmıştır. Girdi maliyetlerindeki öngörülemez artışların önüne geçilmesi hem kamu projeleri tıpkı vakitte ekonomik konut üretimi açısından büyük ehemmiyet arz etmektedir.
Fiyat farkı ödemesi ve tasfiye için çalışma hazırlandı: Kamu projelerindeki maliyet artışlarının karşılanabilmesini teminen firmalara fiyat farkı ödemesi ve kaideye bağlı olmayan tasfiye hakkının tanınmasını içeren bir düzenleme yapılmasının artık kaçınılmaz hale geldiği kıymetlendirilmektedir. TMB olarak bu mevzuda tahlil için üç ana öge üzerine inşa edilen bir çalışma Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kamu İhale Kurumu ile paylaşılmıştır. Direkt ve dolaylı tesirleriyle iktisadın geneli için büyük ehemmiyet taşıyan inşaat bölümünde yatırımların hızlanması ve ödeneklerin açılması, gerek artan girdi maliyetleri gerek genel manada bölüm üstündeki vergi yüklerini azaltacak adımların atılması gereksinimi öne çıkmaktadır.
Konut meblağlarında düşüş beklenmiyor: Geçen yıl başlayan konut fiyat artışı devam etmekte olup; TCMB tarafınca kalite tesirinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek hedefiyle hesaplanan Konut Fiyat Endeksi (KFE) Nisan ayında aylık bazda %2, yıllık bazda nominal olarak %32,4 ve gerçek olarak %13 oranında artmıştır. Şubat’ta %2,6 ve Mart’ta %2,4 olan aylık artış oranında düşüş dikkat çekmiştir. Önümüzdeki sonbaharda faiz oranlarında düşüş gerçekleşse de bu defa konut talebi artışıyla fiyatlarda kayda bedel düşüş beklentisi mevcut değildir.
Birinci el satışa dayanak gerekirken konut sahipliği de geriliyor: Türkiye’de şu an yaklaşık 1,5 milyonluk konut stoku bulunduğu hesaplanmaktadır. zati Türkiye’nin yıllık 800 bin civarında konut muhtaçlığı bulunmakta olup, şu an prestijiyle mevcut olan konut stokunun yanlışsız siyasetlerle eritilebileceği düşünülmektedir. Lakin ortasından geçilen finansal kaidelerde konut satışlarında 2021 yılı geneli için ortaya konan beklentiler pek sonludur. Bu çerçevede bilhassa birinci el konut satışlarına yönelik düşük faizli tüketici kredisi kampanyalarının hayata geçirilmesinin kesimin desteklenmesi açısından değerli olduğu belirtilmektedir. TÜİK datalarına bakılırsa; Türkiye’de konut sahipliği oranı 2019’da %58,8 iken geçen yıl gerçekleştirilen kampanyalara ve düşük faiz ortamına karşın %57,8’e inmiştir. Daha uzun soluklu olarak konut alanında, alternatif gayrimenkul finansman modelleri geliştirilmesinin ve bilhassa dar gelirliler için konut hesabı uygulamasının seçenek olabileceği bedellendirilmektedir.
Hibya Haber Ajansı