Yatırımların arttığı inşaat bölümünde 8 ayda 300 bin bireye iş kapısı açıldı Türkiye’nin en esaslı sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği, Ekim 2021 İnşaat Dalı Analizi’ni yayımladı. Direkt ve dolaylı olarak etkilediği 200’ü aşkın alt dal ile Türkiye iktisadının lokomotifi olan inşaat dalında ertelenmiş yatırımların sonlu da olsa hayata geçmeye başladığına dikkat çekilen raporda, “Yılın ikinci çeyreğinde yatırımlarda izlenen bakılırsace güzelleşmenin sürmesi kesim için büyük ehemmiyet taşımaktadır. Kesimde istihdam edilen kişi sayısı 2020 yılında ortalama 1,5 milyon ötüründa iken
2021 yılı Ağustos ayı prestijiyle 1,8 milyon olmuştur” denildi.
Türkiye’nin en esaslı sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), iktisat etrafları ve kesim tarafınca ilgiyle takip edilen İnşaat Kesimi Tahlili Raporu’nun Ekim 2021 sayısını yayınladı. “Sert Geçecek Kışa Doğru” başlıklı tahlilde, global ve ulusal iktisat ile inşaat kesimine ait bilgiler kapsamlı halde değerlendirildi.
İktisat içerisinde 200’ün üzerinde alt kesime yarattığı taleple de değerli bir yere sahip olan inşaat dalının, salgın kaynaklı düşük baz tesirine karşın 2021 yılının birinci iki çeyrek periyodunda yıllık bazda sırasıyla %3,3 ile %3,1’lik oranlarda hudutlu büyüme kaydettiği açıklandı. Raporda, yıllık bazda hudutlu büyüme, çeyrek periyotlar prestijiyle da ikinci çeyrekte yaşanan %1,5’lik daralmanın, salgın öncesinde de mevcut olan ve salgınla daha ağırlaşarak süren problemlere işaret ettiği vurgulandı.
‘Sektörün toplam istihdam ortasındaki hissesi yüzde 6,3’
Sürdürülebilir büyüme için inşaat yatırımlarının hızlanmasına ve yatırımlara kâfi ödenek sağlanmasına, dal üzerinde geçen periyotta öngörülemez seviyede artan girdi maliyetlerinin yarattığı baskının ve vergi yükünün azaltılmasına gereksinim duyulduğuna dikkat çekilen raporda, “Bu yılın birinci iki çeyreğinde Türkiye’de toplam yatırımlar, sırasıyla %12,4 ve %20,3 artarken; inşaat yatırımları, yılın birinci çeyreğinde %3,4 gerilemiş, ikinci çeyrek periyotta de yalnızca %12,2 artmıştır. Sürat kazanan aşılama çalışmaları kararında iktisatta kısıtlamaların kalkmaya başlamasıyla, ertelenmiş yatırımların da tekrar gündeme alınmaya başladığı görülmektedir. Yatırımlarda izlenen nazarance güzelleşmenin sürmesi dal için büyük ehemmiyet taşımaktadır. İnşaat bölümünün istidam ortasındaki hissesi yaşanan sıkıntılarla bir arada son senelerda gerileyerek, TÜİK datalarına nazaran 2017’de %7,4, 2018’de %6,9, 2019’da %5,5 olmuştur. Bu oran, geçtiğimiz yıl ise hudutlu da olsa artarak %5,7’ye yükselmiştir. tıpkı vakitte istihdam edilen kişi sayısı 2018 yılında yaklaşık 2 milyon iken 2020 yılında 1,5 milyon ötüründa ve 2021 yılı Ağustos ayı prestijiyle da 1,8 milyondur. ötürüsıyla işgücü potansiyeli açısından da iktisadın geneli için kritik ehemmiyette olan bölümde toparlanma gayretleriyle istihdam oranı son olarak %6,3’tür” tabirlerine yer verildi.
‘Fiyat farkı ve tasfiye hakkı acilen hayata geçmeli’
Salgın ortamında emtia fiyatlarındaki yükseliş ile birlikte girdi maliyetlerinin dünya genelinde arttığına, iç ekonomik gelişmeler paralelinde döviz kurlarında yaşanan artıştan kaynaklı olarak da Türk inşaat bölümü için sorunun ağırlaştığına dikkat çekilen raporda, şu sözlere yer verildi: “Altyapı ve üstyapı inşaatlarında kullanılan çelik, çimento, bakır, cam, alüminyum, PVC, tesisat ve elektrik materyalleri üzere mamüllerin fiyatlarında yaşanan yüksek artışlar yurtarasında müteahhitlik kesitini işlerini sürdüremez hale getirmiştir. TMB’nin bu mevzudaki görüşü; eser fiyatlarının özgür rekabet kuralları/piyasa kaideleri çerçevesinde oluşması gerektiği, buna bağlı olarak da kamu projelerinde patron kamu kurumları tarafınca yüklenici firmalara ek fiyat farkı ödenmesi ve kuralsız tasfiye /devir hakkı tanınması muhtaçlığı bulunduğudur. Bu doğrultuda, TMB tarafınca hazırlanan bir düzenleme taslağı Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kamu İhale Kurumu’na sunulmuş olup, düzenlemenin acilen hayata geçirilmesi için teşebbüsler sürdürülmektedir.”
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin 2021 yılının üçüncü çeyreğini değerlendirdiği raporda genel iktisat ve kesime ait özetle şu tespitlere yer verildi:
PETROL FİYATLARI TÜRK MÜTEAHHİTLER İÇİN YURTDIŞINDA AVANTAJ: Ticaret Bakanlığı’nın son bilgilerine bakılırsa; Türk müteahhitlerin yılın birinci 9 ayında üstlendiği 167 yeni projenin toplam meblağı 17,7 milyar ABD Doları olmuştur. ötürüsıyla 2021 yılı sayıları TMB öngörülerini teyit etmekte ve yılsonu için ortaya konan 20 milyar ABD Dolarlık gayeye ulaşılması beklenmektedir. Orta vadede bu sayının 50 milyar ABD Doları düzeyine çekilmesi amaçlanmaktadır. Bu süreçte Türkiye’nin bölgesindeki ülkelerle siyasi bağlantılarda düzgünleşme sağlanması değer taşımaktadır. Jeopolitik gelişmeler emtia ile petrol meblağları üstündeki tesirleriyle de projeleri ve finansman imkanlarını etkilemektedir. Geçen aylarda süratli bir yükseliş içine giren petrol fiyatlarının seyri, bölümün yurtdışı faaliyetlerini etkilemektedir. Son iki yılın en yüksek düzeylerinde olan petrol fiyatları, petrol üreticisi ve ihracatçısı bölge ülkelerinde kuvvetli olan Türk müteahhitler için yeni yatırımlar açısından potansiyel yaratabilecektir.
MİLLETLERARASI PAZARDA RİSKLER SÜRÜYOR: Yaşanan salgın ortaya çıkan mutasyonlar ile hala projelerde belirsizlik ve pürüzler de yaratabilmektedir. Öteki taraftan gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz siyasetlerinde atacağı sıkılaşma adımlarıyla birlikte proje finansmanı konusundaki zorlukların artması beklenmektedir. Bu çerçevede finansman kaynakları konusunda TMB, başta Türk Eximbank olmak üzere memleketler arası kalkınma bankaları ve ihracat kredi kuruluşları ile üçüncü ülkelerle finansman konusunda iştirak için temaslar sürdürmektedir.
YURTDIŞINDA 100 BİN TÜRK PERSONEL İÇİN VERGİ MUAFİYETİ UYGULANMALI: TMB, son devirde yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk işgücü sayısının artırılmasına yönelik çalışmalarını hızlandırmıştır. Yurtdışı projelerde istihdam edilen ve yaklaşık 35 bin olarak tabir edilen Türk işgücü sayısının salgının akabinde 100 bine çıkarılması öncelikli gayelerden biri olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda, ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlarla başlatılan çalışmaların, bilhassa yurtharicinde istihdam edilen işgücüne yönelik gelir vergisi muafiyeti talebinin acilen karşılanması ehemmiyet taşımaktadır.
TMB, AKREDİTASYON SİSTEMİ KURULMASINA TALİP: TMB son olarak, dünyada bir marka haline gelen “Türk Müteahhitliği” teriminin temsil kabiliyeti en yüksek kuruluşu olarak Ticaret Bakanlığı ile ortak bir akreditasyon sistemi kurulmasına talip olmuştur. Kamu-özel bölüm işbirliğiyle müteahhitlik firmalarını mali, teknik ve performansa dayalı objektif kriterler ve standartlar çerçevesinde sınıflandıracak bir “Akreditasyon Sistemi” önerilmektedir.
BORÇLULUK ORANLARI YÜKSEK SEYREDİYOR: Yurtarasında ise bir müddetdir finansman/nakit akışı problemi içerisinde kalan kesimde borçluluk oranları yüksek seyretmektedir. BDDK’nın datalarına göre (Ağustos 2021 itibarıyla); inşaat bölümünde kullanılan nakdi kredi toplamı 341,9 milyar TL olup, birebir devirde takipteki kredi oranı %8,5 olarak kaydedilmiştir. Geçen yılın tıpkı ayında 298,7 milyar TL kredi hacmi bulunan dalın takibe düşen kredi oranı %8,1 olmuştu. Eylül ayında yaptığı bir konuşmada TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu da son periyotta yaptıkları anketlerin, firmaların inşaat bölümü haricinde kalan tüm dallarda faaliyeti kısıtlayan ögeler içinde mali imkânsızlıklar yahut finansal sıkıntıların hissesinin azaldığını gösterdiğini belirterek kesimdeki probleme işaret etmiştir.
YÜKSEK FAİZ, İPOTEKLİ KONUT SATIŞLARINI DÜŞÜRDÜ: Konut kredisi faizlerinin yüksek seviyelerde seyretmesinin tesiriyle toplam satışlar ortasında ipotekli satışlardaki gerileme bilhassa öne çıkmaktadır. İpotekli satışlardaki gerilemede konut kredisi faiz oranı etkiliyken bu hususta “psikolojik sınır” olan %1 düzeyi oldukcatan aşılmıştır. Merkez Bankası ekonomistlerinin geçen aylarda yaptığı bir çalışmaya göre; yıllık faiz oranlarında 1 puanlık düşüş yapan bir kampanya başladığı birinci ayda konut kredisi talebini %6,6 ve ortalama konut fiyatlarını da %2,1 artırmakta; kampanyanın bu tesirleri devam eden aylarda kademeli olarak azalmaktadır. Konut piyasasında ayrıyeten düşen alım gücü, inşaat girdi maliyetlerinde yükseliş, salgın belirsizliğinin tesirleri öne çıkmaktadır. Konut fiyatlarındaki artışlara tedbir olarak, arsa hissesinin konut üretim maliyeti içerisindeki büyük hissesinin azaltılması muhtaçlığı çerçevesinde adım atılması ve bilhassa dar gelirliler için alternatif gayrimenkul finansman modelleri geliştirilmesine yönelik çalışma yapılması gerekmektedir.
KONUT STOKU BÜYÜME SURATINDA YAVAŞLAMA İZLENDİ: Konut alanında yeni inşaatların tamamlanarak kullanıma sunulmasına rağmen stok büyüme suratında bir ölçü yavaşlama izlenmiştir. Türkiye’de şu an yaklaşık 1,5 milyonluk konut stoku bulunduğu hesaplanmaktadır. Lakin faiz oranlarındaki artışla bir arada değişen piyasa koşullarında yapı ruhsatındaki artış yarı yarıya sürat kesmiş, alınan ruhsatlara karşın bölümde bir daha proje arzında temkinli yaklaşım sürmüştür.
Hibya Haber Ajansı
2021 yılı Ağustos ayı prestijiyle 1,8 milyon olmuştur” denildi.
Türkiye’nin en esaslı sivil toplum örgütlerinden Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), iktisat etrafları ve kesim tarafınca ilgiyle takip edilen İnşaat Kesimi Tahlili Raporu’nun Ekim 2021 sayısını yayınladı. “Sert Geçecek Kışa Doğru” başlıklı tahlilde, global ve ulusal iktisat ile inşaat kesimine ait bilgiler kapsamlı halde değerlendirildi.
İktisat içerisinde 200’ün üzerinde alt kesime yarattığı taleple de değerli bir yere sahip olan inşaat dalının, salgın kaynaklı düşük baz tesirine karşın 2021 yılının birinci iki çeyrek periyodunda yıllık bazda sırasıyla %3,3 ile %3,1’lik oranlarda hudutlu büyüme kaydettiği açıklandı. Raporda, yıllık bazda hudutlu büyüme, çeyrek periyotlar prestijiyle da ikinci çeyrekte yaşanan %1,5’lik daralmanın, salgın öncesinde de mevcut olan ve salgınla daha ağırlaşarak süren problemlere işaret ettiği vurgulandı.
‘Sektörün toplam istihdam ortasındaki hissesi yüzde 6,3’
Sürdürülebilir büyüme için inşaat yatırımlarının hızlanmasına ve yatırımlara kâfi ödenek sağlanmasına, dal üzerinde geçen periyotta öngörülemez seviyede artan girdi maliyetlerinin yarattığı baskının ve vergi yükünün azaltılmasına gereksinim duyulduğuna dikkat çekilen raporda, “Bu yılın birinci iki çeyreğinde Türkiye’de toplam yatırımlar, sırasıyla %12,4 ve %20,3 artarken; inşaat yatırımları, yılın birinci çeyreğinde %3,4 gerilemiş, ikinci çeyrek periyotta de yalnızca %12,2 artmıştır. Sürat kazanan aşılama çalışmaları kararında iktisatta kısıtlamaların kalkmaya başlamasıyla, ertelenmiş yatırımların da tekrar gündeme alınmaya başladığı görülmektedir. Yatırımlarda izlenen nazarance güzelleşmenin sürmesi dal için büyük ehemmiyet taşımaktadır. İnşaat bölümünün istidam ortasındaki hissesi yaşanan sıkıntılarla bir arada son senelerda gerileyerek, TÜİK datalarına nazaran 2017’de %7,4, 2018’de %6,9, 2019’da %5,5 olmuştur. Bu oran, geçtiğimiz yıl ise hudutlu da olsa artarak %5,7’ye yükselmiştir. tıpkı vakitte istihdam edilen kişi sayısı 2018 yılında yaklaşık 2 milyon iken 2020 yılında 1,5 milyon ötüründa ve 2021 yılı Ağustos ayı prestijiyle da 1,8 milyondur. ötürüsıyla işgücü potansiyeli açısından da iktisadın geneli için kritik ehemmiyette olan bölümde toparlanma gayretleriyle istihdam oranı son olarak %6,3’tür” tabirlerine yer verildi.
‘Fiyat farkı ve tasfiye hakkı acilen hayata geçmeli’
Salgın ortamında emtia fiyatlarındaki yükseliş ile birlikte girdi maliyetlerinin dünya genelinde arttığına, iç ekonomik gelişmeler paralelinde döviz kurlarında yaşanan artıştan kaynaklı olarak da Türk inşaat bölümü için sorunun ağırlaştığına dikkat çekilen raporda, şu sözlere yer verildi: “Altyapı ve üstyapı inşaatlarında kullanılan çelik, çimento, bakır, cam, alüminyum, PVC, tesisat ve elektrik materyalleri üzere mamüllerin fiyatlarında yaşanan yüksek artışlar yurtarasında müteahhitlik kesitini işlerini sürdüremez hale getirmiştir. TMB’nin bu mevzudaki görüşü; eser fiyatlarının özgür rekabet kuralları/piyasa kaideleri çerçevesinde oluşması gerektiği, buna bağlı olarak da kamu projelerinde patron kamu kurumları tarafınca yüklenici firmalara ek fiyat farkı ödenmesi ve kuralsız tasfiye /devir hakkı tanınması muhtaçlığı bulunduğudur. Bu doğrultuda, TMB tarafınca hazırlanan bir düzenleme taslağı Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kamu İhale Kurumu’na sunulmuş olup, düzenlemenin acilen hayata geçirilmesi için teşebbüsler sürdürülmektedir.”
Türkiye Müteahhitler Birliği’nin 2021 yılının üçüncü çeyreğini değerlendirdiği raporda genel iktisat ve kesime ait özetle şu tespitlere yer verildi:
PETROL FİYATLARI TÜRK MÜTEAHHİTLER İÇİN YURTDIŞINDA AVANTAJ: Ticaret Bakanlığı’nın son bilgilerine bakılırsa; Türk müteahhitlerin yılın birinci 9 ayında üstlendiği 167 yeni projenin toplam meblağı 17,7 milyar ABD Doları olmuştur. ötürüsıyla 2021 yılı sayıları TMB öngörülerini teyit etmekte ve yılsonu için ortaya konan 20 milyar ABD Dolarlık gayeye ulaşılması beklenmektedir. Orta vadede bu sayının 50 milyar ABD Doları düzeyine çekilmesi amaçlanmaktadır. Bu süreçte Türkiye’nin bölgesindeki ülkelerle siyasi bağlantılarda düzgünleşme sağlanması değer taşımaktadır. Jeopolitik gelişmeler emtia ile petrol meblağları üstündeki tesirleriyle de projeleri ve finansman imkanlarını etkilemektedir. Geçen aylarda süratli bir yükseliş içine giren petrol fiyatlarının seyri, bölümün yurtdışı faaliyetlerini etkilemektedir. Son iki yılın en yüksek düzeylerinde olan petrol fiyatları, petrol üreticisi ve ihracatçısı bölge ülkelerinde kuvvetli olan Türk müteahhitler için yeni yatırımlar açısından potansiyel yaratabilecektir.
MİLLETLERARASI PAZARDA RİSKLER SÜRÜYOR: Yaşanan salgın ortaya çıkan mutasyonlar ile hala projelerde belirsizlik ve pürüzler de yaratabilmektedir. Öteki taraftan gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz siyasetlerinde atacağı sıkılaşma adımlarıyla birlikte proje finansmanı konusundaki zorlukların artması beklenmektedir. Bu çerçevede finansman kaynakları konusunda TMB, başta Türk Eximbank olmak üzere memleketler arası kalkınma bankaları ve ihracat kredi kuruluşları ile üçüncü ülkelerle finansman konusunda iştirak için temaslar sürdürmektedir.
YURTDIŞINDA 100 BİN TÜRK PERSONEL İÇİN VERGİ MUAFİYETİ UYGULANMALI: TMB, son devirde yurtdışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk işgücü sayısının artırılmasına yönelik çalışmalarını hızlandırmıştır. Yurtdışı projelerde istihdam edilen ve yaklaşık 35 bin olarak tabir edilen Türk işgücü sayısının salgının akabinde 100 bine çıkarılması öncelikli gayelerden biri olarak belirlenmiştir. Bu doğrultuda, ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlarla başlatılan çalışmaların, bilhassa yurtharicinde istihdam edilen işgücüne yönelik gelir vergisi muafiyeti talebinin acilen karşılanması ehemmiyet taşımaktadır.
TMB, AKREDİTASYON SİSTEMİ KURULMASINA TALİP: TMB son olarak, dünyada bir marka haline gelen “Türk Müteahhitliği” teriminin temsil kabiliyeti en yüksek kuruluşu olarak Ticaret Bakanlığı ile ortak bir akreditasyon sistemi kurulmasına talip olmuştur. Kamu-özel bölüm işbirliğiyle müteahhitlik firmalarını mali, teknik ve performansa dayalı objektif kriterler ve standartlar çerçevesinde sınıflandıracak bir “Akreditasyon Sistemi” önerilmektedir.
BORÇLULUK ORANLARI YÜKSEK SEYREDİYOR: Yurtarasında ise bir müddetdir finansman/nakit akışı problemi içerisinde kalan kesimde borçluluk oranları yüksek seyretmektedir. BDDK’nın datalarına göre (Ağustos 2021 itibarıyla); inşaat bölümünde kullanılan nakdi kredi toplamı 341,9 milyar TL olup, birebir devirde takipteki kredi oranı %8,5 olarak kaydedilmiştir. Geçen yılın tıpkı ayında 298,7 milyar TL kredi hacmi bulunan dalın takibe düşen kredi oranı %8,1 olmuştu. Eylül ayında yaptığı bir konuşmada TCMB Lideri Şahap Kavcıoğlu da son periyotta yaptıkları anketlerin, firmaların inşaat bölümü haricinde kalan tüm dallarda faaliyeti kısıtlayan ögeler içinde mali imkânsızlıklar yahut finansal sıkıntıların hissesinin azaldığını gösterdiğini belirterek kesimdeki probleme işaret etmiştir.
YÜKSEK FAİZ, İPOTEKLİ KONUT SATIŞLARINI DÜŞÜRDÜ: Konut kredisi faizlerinin yüksek seviyelerde seyretmesinin tesiriyle toplam satışlar ortasında ipotekli satışlardaki gerileme bilhassa öne çıkmaktadır. İpotekli satışlardaki gerilemede konut kredisi faiz oranı etkiliyken bu hususta “psikolojik sınır” olan %1 düzeyi oldukcatan aşılmıştır. Merkez Bankası ekonomistlerinin geçen aylarda yaptığı bir çalışmaya göre; yıllık faiz oranlarında 1 puanlık düşüş yapan bir kampanya başladığı birinci ayda konut kredisi talebini %6,6 ve ortalama konut fiyatlarını da %2,1 artırmakta; kampanyanın bu tesirleri devam eden aylarda kademeli olarak azalmaktadır. Konut piyasasında ayrıyeten düşen alım gücü, inşaat girdi maliyetlerinde yükseliş, salgın belirsizliğinin tesirleri öne çıkmaktadır. Konut fiyatlarındaki artışlara tedbir olarak, arsa hissesinin konut üretim maliyeti içerisindeki büyük hissesinin azaltılması muhtaçlığı çerçevesinde adım atılması ve bilhassa dar gelirliler için alternatif gayrimenkul finansman modelleri geliştirilmesine yönelik çalışma yapılması gerekmektedir.
KONUT STOKU BÜYÜME SURATINDA YAVAŞLAMA İZLENDİ: Konut alanında yeni inşaatların tamamlanarak kullanıma sunulmasına rağmen stok büyüme suratında bir ölçü yavaşlama izlenmiştir. Türkiye’de şu an yaklaşık 1,5 milyonluk konut stoku bulunduğu hesaplanmaktadır. Lakin faiz oranlarındaki artışla bir arada değişen piyasa koşullarında yapı ruhsatındaki artış yarı yarıya sürat kesmiş, alınan ruhsatlara karşın bölümde bir daha proje arzında temkinli yaklaşım sürmüştür.
Hibya Haber Ajansı