Yereli Takip Et’in birinci durağı: Muhafazanın başşehri Safranbolu UNESCO Dünya Miras Listesi’nde yer alan ve “En âlâ korunan 20 kent” içinde bulunan Safranbolu’ya, Safranbolu Belediye Lideri Mimar Elif Köse konut sahipliğinde düzenlenen seyahat renkli anlara sahne oldu. İki bayan teşebbüsçü Nurhayat Coşkun ve Ece Basmacı Karalar’ın kurduğu ‘Yereli Takip Et’ tertibiyle planlanan seyahatin birinci durağı ‘Şehir’ bölgesi olarak bilinen Safranbolu Çarşısı’ydı. Tarihi Belediye Binası önünde Safranbolu Belediye Lideri Mimar Elif Köse ile buluşan Saffet Emre Tonguç ve Serda Büyükkoyuncu, Araştırmacı, Müellif ve Profesyonel Rehber Aytekin Aytekin mihmandarlığında konutlarıyla ve konaklarıyla ün kazanmış Safranbolu’nun tarihe tanıklık etmiş sokaklarında retrospektif bir tarih ve kültür çeşidi gerçekleştirdiler. Cinci Han, Kahve Müzesi, Demirciler Çarşısı, Yemeniciler Arastası ve Hıdırlık ziyaretinin akabinde İmren Lokum Konak’a hareket edildi.
Somut mirasın yanında soyut mirasların da yöre halkı tarafınca korunarak yaşatıldığı Safranbolu’nun folklor geleneklerinin günümüze taşınan yegâne örneklerinden ‘Kına Gecesi’, İmren Lokum Konak’ta Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı tarafınca temsil edildi. Temsilin açılışı Safranbolu Belediyesi Eski Liderlerinden Kızıltan Ulukavak tarafınca yapıldı. Ulukavak şu biçimde konuştu: “Safranbolu, ismini safran bitkisinden almış bulunmasına rağmen, safran kenti olarak değil, tarihi bir kent olarak ünlenmiştir. Anadolu’da tarih ortasında Safranbolu’dan hayli daha değerli büyük kentler varken, onların değil de Safranbolu’nun öne çıkması, öteki kentlerde eski meskenlerin yerini büyük beton bloklar halinde yüksek apartmanların almasına rağmen, Safranbolu’da eski Türk-Osmanlı ömür biçimini simgeleyen 1.000’den çok konutun sokaklar boyunca, mahalleler halinde dimdik ayakta olmasındandır. Safranbolu’da cet yadigârı, baba mirası meskenleri korumak ve baba ocağını söndürmemek geleneği toplumsal bir kural olarak benimsendiğinden tıpkı ailenin tüm jenerasyonları dedeler, nineler, babalar, evlatlar ve torunlardan oluşan ‘Ataerkil’ aile olarak uzun yıllar uzunluğu daima birebir meskende hayatlarını sürdürmüşlerdir. Bu yüzden Safranbolu ‘Kendini koruyan kent’ ve ‘Açık hava müze’olarak tanımlanır. Ataerkil aile hayatının gereklerine uygun olarak en az iki, üç katlı fazlaca odalı olarak yapılan Safranbolu konutları, ‘çekirdek aile’ ismi verilen anne baba ve çocuklardan oluşan aile biçimine dönüldüğü 1900’lü yılların ortalarından itibaren el değiştirmeye başlayınca ve yeni maliklerin bu biçimde meskenlerde oturma gelenek ve nazarannekleri olmayınca artık Safranbolu yasal ve yönetimsel tedbirlerle ‘Korunması gerekli kent’ pozisyonuna girmiştir. bu biçimdece tarihi etrafın korunmasında da doğal etraf üzere hassaslık gösterilmesi olgusuna 1975’te belediyenin teşebbüsleriyle Safranbolu öncü olmuş ve ileriki senelerda öbür kentlere de öncülük etmiştir. Kentin korunması yolunda gösterilen ağır gayretler kararı Safranbolu 1994’te UNESCO tarafınca Dünya Miras Listesi’ne alınmaya layık bulunmuştur. Son yarım yüzyıla yakın müddettir Safranbolu kent idaresinde hangi toplumsal ya da siyasal anlayıştan kişi ve kümeler nazaranv almış olsalar da Safranbolu’yu müdafaa olgusundan hiç ödün verilmemiştir. Pahalı Belediye Liderimiz Elif Köse, Safranbolu’yu muhafaza ve tanıtma konusundaki çalışmaları ve teşebbüsleri büyük bir muvaffakiyet ile gerçekleştirmektedir.”
Yereli Takip Et kurucu ortağı Nurhayat Coşkun: “Biz “Yereli Takip Et” olarak kentleri birer kültür elçisi ve yaşanmışlıkların canlı belleği olarak ele alıyoruz. Tam da bu niçinle yaşamsal köklerin, mahallî bedellerin ve kent öykülerinin peşindeyiz.” dedi.
Yereli Takip Et kurucu ortağı Ece Basmacı Karalar ise şunları söylemiş oldu: “1994 yılında UNESCO tarafınca, ihtiva ettiği istisnai ve üniversal kültürel varlıkları bakımından Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilen Safranbolu’nun birinci durağımız olması şüphesiz tesadüf değil. Safranbolu konutlarındaki en temel mimari ögelerden biri, konutların birbirinin günışığını ve görüntüsünü kapatmayacak biçimde inşa edilmeleri. Birbirine hürmet ögesi üzerine temellenen bir kent dünya mirası olmayı ziyadesiyle hak ediyor.”
Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı’nın temsil ettiği kına gecesinde, İmren Lokumları konuklara Safranbolu’nun yöresel lezzetlerinden safranlı zerde ikram etti.
Birinci günün akşamında Bağlar’da yer alan Havuzlu Köşk’te İmren Lokumları mesken sahipliğinde düzenlenen akşam yemeği, Safranbolu Belediye Lideri Mimar Elif Köse iştiraki ile gerçekleşti. Safranbolu Düğün Menüsü’nün servis edildiği akşam yemeğinde Lider Elif Köse şu biçimde konuştu: “Yereli Takip Et grubuna teşekkür ederek konuşmama başlamak istiyorum. Pandemi sürecinde İnstagram aracılığı ile Safranbolu’yu tanıtmak için, Safranbolu’ya daha evvel hiç gelmemiş değerli konukları, hususlarında uzman şahısları bularak cumartesi akşamları programlar yapıyorduk. daha sonra Ece Basmacı Karalar ile konuştuk ve bu biçimde bir tertibe karar verdik. Safranbolu kıymetli kültürel mirasa sahip bir kent. bu biçimdesine hoş bir seyahat ile Safranbolu’yu konuklarımıza tanıtmaya çalıştık. Umarım emelimize ulaşmışızdır. Zira uzman ve kaliteli programlar yapan bireylerin Safranbolu’ya dikkat çekmesi bizim için epey kıymetli. Safranbolu’da Belediye Lideri olarak vazifeye başladığımda şunu fark ettim; birbirini besleyen biçimde hem hizmet kalitesi, tıpkı vakitte buraya gelen turistin alım gücü düşük. Bu bağlamda bu düşüncelerin giderilmesi için çalışmalar yaptık. İşte bu çalışma da bunun bir parçası… Safranbolu’yu yarım günde gezilecek bir yer olarak düşünmek yanlış. Derdimiz Safranbolu’daki kültürel bedelleri bilmeyenlerin gelmesi. Gayemiz burayı konut ev, sokak sokak ziyaret edecek insanları buraya getirebilmek. Bu kapsamda Safranbolu Turizm İşletmecileri Derneği ile de çalışmalar yapıyoruz.”
Saffet Emre Tonguç: “Osmanlı’nın o naif geleneklerinin bir fazlaca hoş yansımalarını gördük Safranbolu’da. En hoşlarından birini de ‘Kına Gecesi’ seremonisi olarak deneyimledik. Safranbolu’da terzilerin yanına çırak verilen kız çocuklarının evlenme çağına dek hem zarafet birebir vakitte usta terzilik öğrenmelerinin en hoş arz-ı endam yeri elbetki günler süren düğünler ve kına geceleri olmuş. Annelerin oğullarına kız beğenme yarışı için bundan güzel fırsat olmaz diye düşünülmüş olsa gerek ki Safranbolu düğünleri 5 gün sürmekteymiş. Pazartesi çeyiz yerleştirme yapılır, hem resmi hem imam nikâhı kıyılırmış. Salı gelin hamamı günüymüş. Akşamında sağdıç gecesi yapılırmış. Çarşamba fazlaca kıymetli zira oğlan meskeninde ev yerleştirme, kız konutunda kına gecesi yapılırmış.1 altın karşılığı avucunu zorla açan gelinin avuçlarına kına yakılır, öğütler verilir kah hüzünle, kah keyifle çalgılar çalınır danslar edilirmiş. Perşembe erkekler hamamı günü, akabinde hoca ve dört aminci çocukla gelin alınır, dualarla yeni meskenine uğurlanırmış. Cuma semetinde sağdıçlar, gelin ve dileyen davetliler çokça oynar, ikramlar daha sonrasında da herkes meskenlerine yolculanırmış. Bize bu olağanüstü kına gecesini hazırlayıp sunan Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı gönüllülerine ben ve ortağım Serda Büyükkoyuncu ile tüm grubumuz ismine epeyce teşekkür ederiz.” sözlerini kullandı.
Serda Büyükkoyuncu: “Neredeyse Osmanlı topraklarına geçtiği halini muhafazayı başarmış az ve nadide bir kent, bir mimari sanat şaheseri Safranbolu. Bembeyaz meskenleri yanyana dizilmiş inciler üzere, yer altındaki maden cevherlerine nazire yapan yapılar, çizilmiş mücevherler üzere… Safranbolu’ya gelmek için sayısız sebep Safranbolu’yu gezmek için sayısız mürettep hoşluk var. Şayet gelirseniz de Tarihi Belediye Binası, Cinci Han, Kahve Müzesi, Demirciler Çarşısı, Yemeniciler Arastası, Hıdırlık, İmren Lokum Konak, Dereköy Saklı Cennet, Kent Müzesi ve daha kacı var.” diye konuştu.
Safranbolu’yu Safranbolu yapan; meskenleri, konakları ve kentin mirasına sahip çıkan yerlileridir…
‘Bir Safranbolulu’nun Penceresinden’ kitabında şu biçimde der Kızıltan Ulukavak; “İnsandan arınmış bir kent, makul bir süre daha sonra ören yeri pozisyonuna girer. Beşerler fanidir, lakin onların kurduğu, geliştirdiği kentler, daha sonraki nesiller tarafınca sahiplenilirse, işte lakin bu biçimde eski bir yerleşim yeri ölümsüzleşebilir ve uzun bir vakit dilimi sonunda tarihî bir kent olma özelliği kazanır.” Safranbolu’da da konutları, konakları ve kültürü yaşatan, kentin ihtiva ettiği mirasa sahip çıkan yerlileridir…
Safranbolulu Paçacıoğlu Ailesi’nin Bağlar bölgesinde bulunan, aslına uygun ve her ayrıntısı ince ince düşünülerek restore edilmiş Paçacıoğlu Bağ Evi’nde konaklayan Saffet Emre Tonguç ve Serda Büyükkoyuncu, tertibin ikinci gününe Safranbolulu İlhan-Yılmaz Kavuşturucu çiftinin sahibi olduğu Kavuşturucu Konak’ta sabah kahvesi içerek başladı. Kavuşturucu Ailesi, sımsıcak Anadolu beşerinin samimiyeti ile konukları karşıladılar.
Yeşil Çizme Tabiat Evi’ni ziyaret etmek için Kavuşturucu Konak’tan hareket edildi ve akabinde Safranbolu’nun ününe vesile lokumlarının pakete ulaşan seyahatine tanıklık etmek için İmren Lokum İmalat Atölyesi gezildi. Öğlen yemeği için Safranbolu Dizdar Taş Değirmen’de Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı Lideri Şefik Dizdar ile bir ortaya gelen grup, son olarak Eski Hükümet Konağı’nı ziyaret ederek günü tamamladı.
Safranbolu sokak ortalarında, Safranbolu insanını, tarihi, gelenekleri, sanatı, yaşanmışlıkları, kültürü, lokal lezzetleri, folkloru yâd ederek, yerinde deneyimleyerek dolu dolu geçen iki gün, damaklarda doyumsuz bir tat bıraktı.
Hibya Haber Ajansı
Somut mirasın yanında soyut mirasların da yöre halkı tarafınca korunarak yaşatıldığı Safranbolu’nun folklor geleneklerinin günümüze taşınan yegâne örneklerinden ‘Kına Gecesi’, İmren Lokum Konak’ta Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı tarafınca temsil edildi. Temsilin açılışı Safranbolu Belediyesi Eski Liderlerinden Kızıltan Ulukavak tarafınca yapıldı. Ulukavak şu biçimde konuştu: “Safranbolu, ismini safran bitkisinden almış bulunmasına rağmen, safran kenti olarak değil, tarihi bir kent olarak ünlenmiştir. Anadolu’da tarih ortasında Safranbolu’dan hayli daha değerli büyük kentler varken, onların değil de Safranbolu’nun öne çıkması, öteki kentlerde eski meskenlerin yerini büyük beton bloklar halinde yüksek apartmanların almasına rağmen, Safranbolu’da eski Türk-Osmanlı ömür biçimini simgeleyen 1.000’den çok konutun sokaklar boyunca, mahalleler halinde dimdik ayakta olmasındandır. Safranbolu’da cet yadigârı, baba mirası meskenleri korumak ve baba ocağını söndürmemek geleneği toplumsal bir kural olarak benimsendiğinden tıpkı ailenin tüm jenerasyonları dedeler, nineler, babalar, evlatlar ve torunlardan oluşan ‘Ataerkil’ aile olarak uzun yıllar uzunluğu daima birebir meskende hayatlarını sürdürmüşlerdir. Bu yüzden Safranbolu ‘Kendini koruyan kent’ ve ‘Açık hava müze’olarak tanımlanır. Ataerkil aile hayatının gereklerine uygun olarak en az iki, üç katlı fazlaca odalı olarak yapılan Safranbolu konutları, ‘çekirdek aile’ ismi verilen anne baba ve çocuklardan oluşan aile biçimine dönüldüğü 1900’lü yılların ortalarından itibaren el değiştirmeye başlayınca ve yeni maliklerin bu biçimde meskenlerde oturma gelenek ve nazarannekleri olmayınca artık Safranbolu yasal ve yönetimsel tedbirlerle ‘Korunması gerekli kent’ pozisyonuna girmiştir. bu biçimdece tarihi etrafın korunmasında da doğal etraf üzere hassaslık gösterilmesi olgusuna 1975’te belediyenin teşebbüsleriyle Safranbolu öncü olmuş ve ileriki senelerda öbür kentlere de öncülük etmiştir. Kentin korunması yolunda gösterilen ağır gayretler kararı Safranbolu 1994’te UNESCO tarafınca Dünya Miras Listesi’ne alınmaya layık bulunmuştur. Son yarım yüzyıla yakın müddettir Safranbolu kent idaresinde hangi toplumsal ya da siyasal anlayıştan kişi ve kümeler nazaranv almış olsalar da Safranbolu’yu müdafaa olgusundan hiç ödün verilmemiştir. Pahalı Belediye Liderimiz Elif Köse, Safranbolu’yu muhafaza ve tanıtma konusundaki çalışmaları ve teşebbüsleri büyük bir muvaffakiyet ile gerçekleştirmektedir.”
Yereli Takip Et kurucu ortağı Nurhayat Coşkun: “Biz “Yereli Takip Et” olarak kentleri birer kültür elçisi ve yaşanmışlıkların canlı belleği olarak ele alıyoruz. Tam da bu niçinle yaşamsal köklerin, mahallî bedellerin ve kent öykülerinin peşindeyiz.” dedi.
Yereli Takip Et kurucu ortağı Ece Basmacı Karalar ise şunları söylemiş oldu: “1994 yılında UNESCO tarafınca, ihtiva ettiği istisnai ve üniversal kültürel varlıkları bakımından Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilen Safranbolu’nun birinci durağımız olması şüphesiz tesadüf değil. Safranbolu konutlarındaki en temel mimari ögelerden biri, konutların birbirinin günışığını ve görüntüsünü kapatmayacak biçimde inşa edilmeleri. Birbirine hürmet ögesi üzerine temellenen bir kent dünya mirası olmayı ziyadesiyle hak ediyor.”
Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı’nın temsil ettiği kına gecesinde, İmren Lokumları konuklara Safranbolu’nun yöresel lezzetlerinden safranlı zerde ikram etti.
Birinci günün akşamında Bağlar’da yer alan Havuzlu Köşk’te İmren Lokumları mesken sahipliğinde düzenlenen akşam yemeği, Safranbolu Belediye Lideri Mimar Elif Köse iştiraki ile gerçekleşti. Safranbolu Düğün Menüsü’nün servis edildiği akşam yemeğinde Lider Elif Köse şu biçimde konuştu: “Yereli Takip Et grubuna teşekkür ederek konuşmama başlamak istiyorum. Pandemi sürecinde İnstagram aracılığı ile Safranbolu’yu tanıtmak için, Safranbolu’ya daha evvel hiç gelmemiş değerli konukları, hususlarında uzman şahısları bularak cumartesi akşamları programlar yapıyorduk. daha sonra Ece Basmacı Karalar ile konuştuk ve bu biçimde bir tertibe karar verdik. Safranbolu kıymetli kültürel mirasa sahip bir kent. bu biçimdesine hoş bir seyahat ile Safranbolu’yu konuklarımıza tanıtmaya çalıştık. Umarım emelimize ulaşmışızdır. Zira uzman ve kaliteli programlar yapan bireylerin Safranbolu’ya dikkat çekmesi bizim için epey kıymetli. Safranbolu’da Belediye Lideri olarak vazifeye başladığımda şunu fark ettim; birbirini besleyen biçimde hem hizmet kalitesi, tıpkı vakitte buraya gelen turistin alım gücü düşük. Bu bağlamda bu düşüncelerin giderilmesi için çalışmalar yaptık. İşte bu çalışma da bunun bir parçası… Safranbolu’yu yarım günde gezilecek bir yer olarak düşünmek yanlış. Derdimiz Safranbolu’daki kültürel bedelleri bilmeyenlerin gelmesi. Gayemiz burayı konut ev, sokak sokak ziyaret edecek insanları buraya getirebilmek. Bu kapsamda Safranbolu Turizm İşletmecileri Derneği ile de çalışmalar yapıyoruz.”
Saffet Emre Tonguç: “Osmanlı’nın o naif geleneklerinin bir fazlaca hoş yansımalarını gördük Safranbolu’da. En hoşlarından birini de ‘Kına Gecesi’ seremonisi olarak deneyimledik. Safranbolu’da terzilerin yanına çırak verilen kız çocuklarının evlenme çağına dek hem zarafet birebir vakitte usta terzilik öğrenmelerinin en hoş arz-ı endam yeri elbetki günler süren düğünler ve kına geceleri olmuş. Annelerin oğullarına kız beğenme yarışı için bundan güzel fırsat olmaz diye düşünülmüş olsa gerek ki Safranbolu düğünleri 5 gün sürmekteymiş. Pazartesi çeyiz yerleştirme yapılır, hem resmi hem imam nikâhı kıyılırmış. Salı gelin hamamı günüymüş. Akşamında sağdıç gecesi yapılırmış. Çarşamba fazlaca kıymetli zira oğlan meskeninde ev yerleştirme, kız konutunda kına gecesi yapılırmış.1 altın karşılığı avucunu zorla açan gelinin avuçlarına kına yakılır, öğütler verilir kah hüzünle, kah keyifle çalgılar çalınır danslar edilirmiş. Perşembe erkekler hamamı günü, akabinde hoca ve dört aminci çocukla gelin alınır, dualarla yeni meskenine uğurlanırmış. Cuma semetinde sağdıçlar, gelin ve dileyen davetliler çokça oynar, ikramlar daha sonrasında da herkes meskenlerine yolculanırmış. Bize bu olağanüstü kına gecesini hazırlayıp sunan Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı gönüllülerine ben ve ortağım Serda Büyükkoyuncu ile tüm grubumuz ismine epeyce teşekkür ederiz.” sözlerini kullandı.
Serda Büyükkoyuncu: “Neredeyse Osmanlı topraklarına geçtiği halini muhafazayı başarmış az ve nadide bir kent, bir mimari sanat şaheseri Safranbolu. Bembeyaz meskenleri yanyana dizilmiş inciler üzere, yer altındaki maden cevherlerine nazire yapan yapılar, çizilmiş mücevherler üzere… Safranbolu’ya gelmek için sayısız sebep Safranbolu’yu gezmek için sayısız mürettep hoşluk var. Şayet gelirseniz de Tarihi Belediye Binası, Cinci Han, Kahve Müzesi, Demirciler Çarşısı, Yemeniciler Arastası, Hıdırlık, İmren Lokum Konak, Dereköy Saklı Cennet, Kent Müzesi ve daha kacı var.” diye konuştu.
Safranbolu’yu Safranbolu yapan; meskenleri, konakları ve kentin mirasına sahip çıkan yerlileridir…
‘Bir Safranbolulu’nun Penceresinden’ kitabında şu biçimde der Kızıltan Ulukavak; “İnsandan arınmış bir kent, makul bir süre daha sonra ören yeri pozisyonuna girer. Beşerler fanidir, lakin onların kurduğu, geliştirdiği kentler, daha sonraki nesiller tarafınca sahiplenilirse, işte lakin bu biçimde eski bir yerleşim yeri ölümsüzleşebilir ve uzun bir vakit dilimi sonunda tarihî bir kent olma özelliği kazanır.” Safranbolu’da da konutları, konakları ve kültürü yaşatan, kentin ihtiva ettiği mirasa sahip çıkan yerlileridir…
Safranbolulu Paçacıoğlu Ailesi’nin Bağlar bölgesinde bulunan, aslına uygun ve her ayrıntısı ince ince düşünülerek restore edilmiş Paçacıoğlu Bağ Evi’nde konaklayan Saffet Emre Tonguç ve Serda Büyükkoyuncu, tertibin ikinci gününe Safranbolulu İlhan-Yılmaz Kavuşturucu çiftinin sahibi olduğu Kavuşturucu Konak’ta sabah kahvesi içerek başladı. Kavuşturucu Ailesi, sımsıcak Anadolu beşerinin samimiyeti ile konukları karşıladılar.
Yeşil Çizme Tabiat Evi’ni ziyaret etmek için Kavuşturucu Konak’tan hareket edildi ve akabinde Safranbolu’nun ününe vesile lokumlarının pakete ulaşan seyahatine tanıklık etmek için İmren Lokum İmalat Atölyesi gezildi. Öğlen yemeği için Safranbolu Dizdar Taş Değirmen’de Safranbolu Kültür ve Turizm Vakfı Lideri Şefik Dizdar ile bir ortaya gelen grup, son olarak Eski Hükümet Konağı’nı ziyaret ederek günü tamamladı.
Safranbolu sokak ortalarında, Safranbolu insanını, tarihi, gelenekleri, sanatı, yaşanmışlıkları, kültürü, lokal lezzetleri, folkloru yâd ederek, yerinde deneyimleyerek dolu dolu geçen iki gün, damaklarda doyumsuz bir tat bıraktı.
Hibya Haber Ajansı