CHP Parti Sözcüsü Faik Öztrak, yılın birinci sekiz ayındaki kaynağı belirlenemeyen finansman girişiyle ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin yanıtlaması istemiyle TBMM Başkanlığı’na soru önergesi verdi. Öztrak, önergesinde şunları belirtti:
“Ödemeler istikrarı datalarının değişik kaynaklardan elde edilmesi; değerleme, ölçme ve kayıt vakti farklılıkları yaratabilmektedir. Oluşan bu farklar ödemeler istikrarında ‘Net Yanılgı ve Noksan (NHN)’ kalemine ‘kalıntı’ olarak yansımaktadır. Kelam konusu kalıntı ‘Finans hesabından’, ‘Cari İşlemler’ ve ‘Sermaye Hesabı’ bakiyesinin düşülmesiyle bulunmaktadır. Bu çerçevede NHN kaleminin müspet bakiye vermesi; ya ülkeye giren finansmanın bilinen/olağan kaynaklarla ilişkilendirilemediğini ya da cari süreçler açığının olması gerekenden daha yüksek varsayım edildiğini tabir etmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) yaptığı çalışmalar, bu kalıntının büyük ölçüde ‘Finans Hesabı’ kaynaklı olduğuna işaret etmektedir. Bu niçinle NHN kaleminin müspet bakiye vermesi, gelen dış finansmanın bilinen, olağan tekniklerle ilişkilendirilemediği, ötürüsıyla kaynağının bilinmediği halinde yorumlanmaktadır.
“BU BÜYÜKLÜKTE KAYNAĞI BELGİSİZ FİNANSMAN GİRİŞİ DAHA EVVEL HİÇ YAŞANMAMIŞTIR”
2022’nin Ocak-Ağustos periyodunda, NHN kaleminin bakiyesi 28,3 milyar dolarla tarihi bir rekor kırmıştır. Bu büyüklükte kaynağı meçhul finansman girişi daha evvel hiç yaşanmamıştır ve mutlak surette izaha muhtaçtır. NHN bakiyesi birinci belirtildiğında yüksek bedeller alabilmekte lakin çabucak sonrasındaki aylarda yapılan güncellemeler kararında kelam konusu bakiye vakit içinde azalmaktadır. TCMB’nin çalışmaları, NHN bakiyesinin iki yıl ortasında ortalama yüzde 45, dört yıl içerisinde ise yüzde 80 oranında azaldığını tabir etmektedir (a.g.e.). Lakin 2022’nin birinci sekiz aylık devrinde yapılan güncellemeler NHN bakiyesini azaltmak bir yana 8,3 milyar dolar daha da artırmıştır. Bu durum, NHN kalemine ait soru işaretlerini daha da güçlendirmektedir.
“NORMAL BİR DURUM DEĞİLDİR VE MUTLAKA İZAHA MUHTAÇTIR”
NHN bilgilerinin birikimli seyrine bakıldığında da 1991 sonundan 2011’e kadar bu hesap bakiyesinin sıfır etrafında dalgalandığı dikkati çekmektedir. Lakin 2011 yılından itibaren yapılan tüm güncellemelere karşın, NHN bakiyesinin sistematik biçimde arttığı gözlenmektedir. Bu da olağan bir durum değildir ve katiyetle izaha muhtaçtır.”
“RUSYA’NIN UKRAYNA’YI İŞGALİNİN AKABİNDE BU ÜLKELERDEN TÜRKİYE’YE GELEN VE OLAĞAN FORMÜLLERLE İLİŞKİLENDİRİLEMEYEN FİNANSMAN GİRİŞİNDE ARTIŞ OLMUŞ MUDUR?”
Öztrak, Bakan Nebati’ye şu soruları yöneltti:
“-2022’nin birinci sekiz ayında kaynağı belirlenemeyen finansman girişinin 28,3 milyar dolarla rekor kırmasının sebepleri nelerdir?
-Güncellemelerle azalması beklenen NHN’nin güncellemelerin akabinde, 2022’nin birinci sekiz ayında 8,3 milyar dolar artmasının niçini nedir?
-1992 sonu ile 2011 yılları içinde sıfır etrafında dalgalanan NHN, 2011’den daha sonra ne olmuştur da sistemli olarak artış göstermektedir?
-Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde bu ülkelerden Türkiye’ye gelen ve olağan prosedürlerle ilişkilendirilemeyen finansman girişinde artış olmuş mudur?
-2022’de Rusya’dan ithal edilen doğal gaz karşılığı ödemelerde gecikme kelam konusu mudur?
-Rusya’dan ithal edilen doğal gaz için alternatif bir ödeme sistemi oluşturulmuş mudur? Oluşturulduysa bunun NHN üstündeki tesiri nedir?
-Varlık Barışı olarak da bilinen ve Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarına ilişkin yurtharicindeki kaynakların ülkeye çekilmesini amaçlayan, sayısı ve sıklığı son senelerda giderek artan yasal düzenlemelerin kaynağı belirlenemeyen finans girişinde tesiri olmuş mudur?
-Son senelerda NHN kalemindeki sistematik artışın mümkün niçinlerini araştırmak üzere Bakanlığınızda rastgele bir teşebbüs yahut çalışma başlatılmış mıdır?”
“Ödemeler istikrarı datalarının değişik kaynaklardan elde edilmesi; değerleme, ölçme ve kayıt vakti farklılıkları yaratabilmektedir. Oluşan bu farklar ödemeler istikrarında ‘Net Yanılgı ve Noksan (NHN)’ kalemine ‘kalıntı’ olarak yansımaktadır. Kelam konusu kalıntı ‘Finans hesabından’, ‘Cari İşlemler’ ve ‘Sermaye Hesabı’ bakiyesinin düşülmesiyle bulunmaktadır. Bu çerçevede NHN kaleminin müspet bakiye vermesi; ya ülkeye giren finansmanın bilinen/olağan kaynaklarla ilişkilendirilemediğini ya da cari süreçler açığının olması gerekenden daha yüksek varsayım edildiğini tabir etmektedir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) yaptığı çalışmalar, bu kalıntının büyük ölçüde ‘Finans Hesabı’ kaynaklı olduğuna işaret etmektedir. Bu niçinle NHN kaleminin müspet bakiye vermesi, gelen dış finansmanın bilinen, olağan tekniklerle ilişkilendirilemediği, ötürüsıyla kaynağının bilinmediği halinde yorumlanmaktadır.
“BU BÜYÜKLÜKTE KAYNAĞI BELGİSİZ FİNANSMAN GİRİŞİ DAHA EVVEL HİÇ YAŞANMAMIŞTIR”
2022’nin Ocak-Ağustos periyodunda, NHN kaleminin bakiyesi 28,3 milyar dolarla tarihi bir rekor kırmıştır. Bu büyüklükte kaynağı meçhul finansman girişi daha evvel hiç yaşanmamıştır ve mutlak surette izaha muhtaçtır. NHN bakiyesi birinci belirtildiğında yüksek bedeller alabilmekte lakin çabucak sonrasındaki aylarda yapılan güncellemeler kararında kelam konusu bakiye vakit içinde azalmaktadır. TCMB’nin çalışmaları, NHN bakiyesinin iki yıl ortasında ortalama yüzde 45, dört yıl içerisinde ise yüzde 80 oranında azaldığını tabir etmektedir (a.g.e.). Lakin 2022’nin birinci sekiz aylık devrinde yapılan güncellemeler NHN bakiyesini azaltmak bir yana 8,3 milyar dolar daha da artırmıştır. Bu durum, NHN kalemine ait soru işaretlerini daha da güçlendirmektedir.
“NORMAL BİR DURUM DEĞİLDİR VE MUTLAKA İZAHA MUHTAÇTIR”
NHN bilgilerinin birikimli seyrine bakıldığında da 1991 sonundan 2011’e kadar bu hesap bakiyesinin sıfır etrafında dalgalandığı dikkati çekmektedir. Lakin 2011 yılından itibaren yapılan tüm güncellemelere karşın, NHN bakiyesinin sistematik biçimde arttığı gözlenmektedir. Bu da olağan bir durum değildir ve katiyetle izaha muhtaçtır.”
“RUSYA’NIN UKRAYNA’YI İŞGALİNİN AKABİNDE BU ÜLKELERDEN TÜRKİYE’YE GELEN VE OLAĞAN FORMÜLLERLE İLİŞKİLENDİRİLEMEYEN FİNANSMAN GİRİŞİNDE ARTIŞ OLMUŞ MUDUR?”
Öztrak, Bakan Nebati’ye şu soruları yöneltti:
“-2022’nin birinci sekiz ayında kaynağı belirlenemeyen finansman girişinin 28,3 milyar dolarla rekor kırmasının sebepleri nelerdir?
-Güncellemelerle azalması beklenen NHN’nin güncellemelerin akabinde, 2022’nin birinci sekiz ayında 8,3 milyar dolar artmasının niçini nedir?
-1992 sonu ile 2011 yılları içinde sıfır etrafında dalgalanan NHN, 2011’den daha sonra ne olmuştur da sistemli olarak artış göstermektedir?
-Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin akabinde bu ülkelerden Türkiye’ye gelen ve olağan prosedürlerle ilişkilendirilemeyen finansman girişinde artış olmuş mudur?
-2022’de Rusya’dan ithal edilen doğal gaz karşılığı ödemelerde gecikme kelam konusu mudur?
-Rusya’dan ithal edilen doğal gaz için alternatif bir ödeme sistemi oluşturulmuş mudur? Oluşturulduysa bunun NHN üstündeki tesiri nedir?
-Varlık Barışı olarak da bilinen ve Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarına ilişkin yurtharicindeki kaynakların ülkeye çekilmesini amaçlayan, sayısı ve sıklığı son senelerda giderek artan yasal düzenlemelerin kaynağı belirlenemeyen finans girişinde tesiri olmuş mudur?
-Son senelerda NHN kalemindeki sistematik artışın mümkün niçinlerini araştırmak üzere Bakanlığınızda rastgele bir teşebbüs yahut çalışma başlatılmış mıdır?”