Geçen haftayı yüzde 9 ekside kapatan Borsa İstanbul’da sabah saatlerinde toparlanma görülürken öğlenden daha sonra yeniden satışlar başladı. Satışlar ile endekste kayıp yüzde 5.3’ü buldu. bir müddetdir bankacılık paylarında yapılan olağanüstü süreçlerle 1.5 ayda yüzde 59 yükselen borsada günlerce tavan olan kamu bankaları ve bir kaç payda bu sefer sürecin bilakis dönmüş olması ve taban satışlarının bugün de sürmesi niçiniyle acil tepe toplandı. Gece yarısı Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği’nde yapılan tepe ile duruma deva aranıyor.
Bir kaç büyük borsa oyuncusunun kamu ve özel bankalar ile birkaç gerçek kesim payında 1.5 ay evvel başlatmış olduğu süreçler ile evvel olağanüstü yükselen akabinde son 1 hafta bugünkü kıymet kaybı ile yüzde 14 düşen Borsa İstanbul’da durum sistemi tehdit etmeye başlayınca acil toplantı sonucu alındı. Aracı kurumlar ve devlet kurumları şu sıralar Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği’nde tepe gerçekleştiriyor.
Geçen haftayı yüzde 9 ekside kapatan Borsa İstanbul’da sabah saatlerinde toparlanma görülürken öğlenden daha sonra tekrar satışlar başladı. Günlük kaybın yüzde 5.3’ü bulduğu ve Borsa İstanbul’un devre kesicilerinin çalışmasını zarurî kılan gelişmelerde İş Bankası’nın MIR sistemini askıya almasının da tesirli olduğu açıklandı.
bir müddetdir bankacılık paylarında yapılan olağanüstü süreçlerle 1.5 ayda yüzde 59 yükselen borsada günlerce tavan olan kamu bankaları ve bir kaç payda bu sefer sürecin bilakis dönmüş olması ve taban satışlarının bugün de sürmesi niçiniyle acil tepe toplanıyor.
BORSADA NE OLDU?
1-Pandeminin tüm dünyaya ikramı yüksek enflasyon Türkiye’de kendini öbür ülkelere bakılırsa epeyce daha fazla hissettirirken iktisat idaresi faizleri yükseltme yerine düşürme yoluna gitti. Bu durum Türk Lirası mevduat tutanları paralarını enflasyon karşısında eriterek cezalandırırken dövizde de yüksek oynaklığı birlikteinde getirdi. Lakin başta Kur Muhafazalı Mevduat olmak üzere iktisat idaresi ve Merkez Bankası’nın aldığı pek hayli tedbir iktisatta kriz manasına gelebilecek kurdaki yükselişi 18 lira seviyesinde tutmayı şimdilik başarmış durumda. Başta Rusya olmak üzere çeşitli ülkelerden yapılan rezervleri artırıcı istikametteki mutabakatlar da bu seti güçlendiriyor. Öteki yandan iktisat idaresinin seçim de yaklaşırken kurdaki yükselişi frenleyemez ise enflasyonun daha büyük meseleler yaratmaması için elinden geleni yapacağını kestirim etmek de çok kolay. Faiz yoksa dövizden de kazanılmayacaksa geriye tek seçenek kalıyor: Borsa. Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati de bu durumu lisana getirdi. Vatandaşın borsaya yatırım yaparak kazanacağına dair açıklama yaptı.
KENDİNİ BESLEYEN SİSTEM KURULMAYA BAŞLIYOR
2- Üstteki gerçeklerden yola çıkan borsanın büyük oyuncuları ise ellerinde büyük paralar olmasa bile kendi kendini besleyen bir sistem kurdular. Bu sistemi kurarken başta Varlık Fonu olmak üzere devletten takviye aldıkları da söyleniyor lakin çabucak belirtelim bu bilgi yalnızca dedikodu olarak ortalıkta dolaşıyor. Dal olarak da yabancı yatırımcıların Borsa İstanbul’dan çıkmaları niçiniyle meblağları çok düşük olan (bazı bankalarda defter kıymetinin üçte biri kadar) bankacılık seçildi. Yani aslında alınan paylar de değerli değil ucuzdu. Pekala sistem nasıl kuruldu? Onu da hususlar halinde anlatalım.
a-İsim olarak borsanın en eski oyuncularının da ortalarında bulunduğu yatırımcılar kamu bankaları ve özel bankalar ile bir kaç gerçek kesim şirketinin paylarında Vadeli Süreçler Piyasası’nda (VİOP) süreç yapmaya başladı. Bu piyasada vadeli olarak aldığınız payın tüm karşılığını değil pay senedine nazaran yüzde 10 ile 15 lira içindeki meblağı nakit teminat olarak yatırıyorsunuz. Borsada pay fiyatı düşerse teminat tamamlanıyor pay fiyatı yükselirse teminat fazlası oluşuyor. Borsada pay senedi 1 arttığında VİOP’da 10 lira kazanıyorsunuz.
b-Buna rağmen oyuncular ellerindeki para ile Borsa İstanbul’da (spot piyasa) tıpkı payları satın alıyor. Natürel bununla da yetinilmiyor eşe dosta da pay aldırılıyor. bu biçimdece spot piyasada payların fiyatı yükseliyor. Pay fiyatı yükseldikçe öteki yatırımcılar da bu harekete katılıyor.
c-Hisse meblağları Borsa İstanbul’da yükseldikçe VİOP’ta teğe 10 kazanılıyor ve yatırılan teminat fazla geliyor. Yani teminat fazlası meydana geliyor. Artan bu teminatı olan yatırımcılar bu meblağı bir daha borsada spot piyasada birebir paylara yatırıyor. Bu süreç kararı aracı kurumların bu yatırımcıya verdiği kredi hacmi de artıyor. Daha fazla kredi de bir daha daha fazla pay almak ve pay senedi fiyatının daha fazla yükselmesi manasına geliyor. Yükseliş bu biçimde birbirini besleyen sistem ortasında sürüyor.
13 TAVAN YAPAN PAY OLUR MU?
Son operasyon ile bir kamu bankasının payı bu sistem ile 13 tavan yaptı. Öteki paylarda de emsal tırmanışlar oldu. Bu durum bankacılık endekisini yüzde 150 ve borsayı da yüzde 59 üst taşıdı. Pekala son hafta ne oldu?
3-Oyuncuların en büyük desteği bu sistem ile payların piyasada alınıp satılan kısmının büyük kısmını ele geçirmiş olmalarıydı. Yani yükselen paylar karşısında satıcı artık kalmamıştı. Bu niçinle pay fiyatı yükseldikçe VİOP’tan elde edilen teminat fazlası ile el atılan paylarda tavanlar sürdürülüyordu.
OYUN BOZULUYOR MU? BUNDAN daha sonra NE OLACAK?
Kurulan sistemi bozan ise Akbank çalışanları sandığının yaptığı yaklaşık 150 milyon lira fiyatındaki Akbank payı satışı oldu. Bu kurumsal satışı nazarann yatırımcılar esasen süratli yükseliş niçiniyle her an geri dönüş beklerken paniğe kapıldı ve satışlar başladı. Daha evvel pay almak için sıraya giren yatırımcılar bu kere birebir paylarda satış için sıralandı.
4-Bu durum makinenin bu sefer bilakis işlemesini sağladı. Yani öncesinden pay fiyatı yükselirken oluşan fazla teminat bu defa açığa dönüştü. Aracı kurumlar yatırımcılardan VİOP’ta teminat açığını tamamlamalarını istedi. VİOP’tan kazandığını spot piyasada pay senedine yatıran yani elinde kâfi nakdi olmayan yatırımcılar da borsada paylarını satmak zorunda kaldı. Yahut aracı kurumlar bu yatırımcıların paylarını satarak teminat açıklarını tamamlamaya başladılar. Bundan daha sonraki süreçte de teminatların günü ve vaktine nazaran ya yatırımcılar nakit bulacak yahut payları satılacak.
TEK YOL BORSA SİYASETİNDEN VAZGEÇİLİR Mİ?
Peki bundan daha sonra ne olması bekleniyor? Habertürk’ten Rahim Ak’ın haberine bakılırsa en büyük kaygı başta bankacılık olmak üzere sonlu sayıda payda olan hareketin tamama yayılması. Yani bu düşüşlerden başka yatırımcıların panik olması yahut nakit gereksinimi doğan büyük yatırımcıların öteki paylarda de satış yapması. Başka kıymetli mevzu ise banka paylarında alınan bu teminatların 30 Eylül’de tamamlanmasının zaruriliği. 30 Eylül’e kadar yatırımcılar ya nakit para bulup bu payları alıp yerine koyacak yahut ellerindeki payları satıp süreci kapatacak. Üçüncü mümkünlük aracı kurumların ziyan etmemek için ve verdikleri kredileri de geri alabilmek için yatırımcıların bu paylarını satışa koymaları. Bu süreçte ise hem şahıslar tıpkı vakitte aracı kurumların güç durumda kalmasından korkuluyor. Daha açık bir söz ile bu hareketler niçiniyle kimi yatırımcıların batması ve kimi aracı kurumların da büyük ziyanlara uğraması ihtimali lisan getiriliyor.
Ancak durumun borsada öbür paylara nasıl yansıyacağı kıymetli. Üstte yazdığımız üzere kimi paylarda taban hareketinin sürmesi niçiniyle yatırımcıların panik olması ve nakde muhtaçlık duyan büyük yatırımcıların ellerindeki öbür pay senetlerini satmak zorunda kalmaları riskleri önümüzdeki en büyük sorun olarak duruyor. Lakin iktisat idaresinin düşük faiz ve döviz kurunu stabil tutma siyaseti ve borsa şirketlerinin de ucuz olması niçiniyle borsada bundan daha sonraki durumun güzel olmasını bekleyenlerin sayısı fazla. Öteki yandan Bakan Nebati’nin açıklamalarından yola çıkılarak faiz ve dövizde kaybeden yatırımcıya bir yol gösterilmesi gereksiniminin göz önüne alınması gerekiyor. Tabir yerindeyse iktisat idaresinin enflasyona karşı tek korunma aracı olarak gösterilen borsadan kolay vazgeçip geçmeyeceği sorusu bundan daha sonraki süreci belirleyecek.
Son olarak olup bitene Sermaye Piyasası Şurası’nın (SPK) seyirci kalması büyük reaksiyon topluyor. Birtakım paylarda yüzde 2-3 yükselişlerde şirketten açıklama isteyen SPK bu hareketler olurken bankalardan rastgele bir bilgi istemedi.
Bir kaç büyük borsa oyuncusunun kamu ve özel bankalar ile birkaç gerçek kesim payında 1.5 ay evvel başlatmış olduğu süreçler ile evvel olağanüstü yükselen akabinde son 1 hafta bugünkü kıymet kaybı ile yüzde 14 düşen Borsa İstanbul’da durum sistemi tehdit etmeye başlayınca acil toplantı sonucu alındı. Aracı kurumlar ve devlet kurumları şu sıralar Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği’nde tepe gerçekleştiriyor.
Geçen haftayı yüzde 9 ekside kapatan Borsa İstanbul’da sabah saatlerinde toparlanma görülürken öğlenden daha sonra tekrar satışlar başladı. Günlük kaybın yüzde 5.3’ü bulduğu ve Borsa İstanbul’un devre kesicilerinin çalışmasını zarurî kılan gelişmelerde İş Bankası’nın MIR sistemini askıya almasının da tesirli olduğu açıklandı.
bir müddetdir bankacılık paylarında yapılan olağanüstü süreçlerle 1.5 ayda yüzde 59 yükselen borsada günlerce tavan olan kamu bankaları ve bir kaç payda bu sefer sürecin bilakis dönmüş olması ve taban satışlarının bugün de sürmesi niçiniyle acil tepe toplanıyor.
BORSADA NE OLDU?
1-Pandeminin tüm dünyaya ikramı yüksek enflasyon Türkiye’de kendini öbür ülkelere bakılırsa epeyce daha fazla hissettirirken iktisat idaresi faizleri yükseltme yerine düşürme yoluna gitti. Bu durum Türk Lirası mevduat tutanları paralarını enflasyon karşısında eriterek cezalandırırken dövizde de yüksek oynaklığı birlikteinde getirdi. Lakin başta Kur Muhafazalı Mevduat olmak üzere iktisat idaresi ve Merkez Bankası’nın aldığı pek hayli tedbir iktisatta kriz manasına gelebilecek kurdaki yükselişi 18 lira seviyesinde tutmayı şimdilik başarmış durumda. Başta Rusya olmak üzere çeşitli ülkelerden yapılan rezervleri artırıcı istikametteki mutabakatlar da bu seti güçlendiriyor. Öteki yandan iktisat idaresinin seçim de yaklaşırken kurdaki yükselişi frenleyemez ise enflasyonun daha büyük meseleler yaratmaması için elinden geleni yapacağını kestirim etmek de çok kolay. Faiz yoksa dövizden de kazanılmayacaksa geriye tek seçenek kalıyor: Borsa. Hazine ve Maliye Bakanı Nurettin Nebati de bu durumu lisana getirdi. Vatandaşın borsaya yatırım yaparak kazanacağına dair açıklama yaptı.
KENDİNİ BESLEYEN SİSTEM KURULMAYA BAŞLIYOR
2- Üstteki gerçeklerden yola çıkan borsanın büyük oyuncuları ise ellerinde büyük paralar olmasa bile kendi kendini besleyen bir sistem kurdular. Bu sistemi kurarken başta Varlık Fonu olmak üzere devletten takviye aldıkları da söyleniyor lakin çabucak belirtelim bu bilgi yalnızca dedikodu olarak ortalıkta dolaşıyor. Dal olarak da yabancı yatırımcıların Borsa İstanbul’dan çıkmaları niçiniyle meblağları çok düşük olan (bazı bankalarda defter kıymetinin üçte biri kadar) bankacılık seçildi. Yani aslında alınan paylar de değerli değil ucuzdu. Pekala sistem nasıl kuruldu? Onu da hususlar halinde anlatalım.
a-İsim olarak borsanın en eski oyuncularının da ortalarında bulunduğu yatırımcılar kamu bankaları ve özel bankalar ile bir kaç gerçek kesim şirketinin paylarında Vadeli Süreçler Piyasası’nda (VİOP) süreç yapmaya başladı. Bu piyasada vadeli olarak aldığınız payın tüm karşılığını değil pay senedine nazaran yüzde 10 ile 15 lira içindeki meblağı nakit teminat olarak yatırıyorsunuz. Borsada pay fiyatı düşerse teminat tamamlanıyor pay fiyatı yükselirse teminat fazlası oluşuyor. Borsada pay senedi 1 arttığında VİOP’da 10 lira kazanıyorsunuz.
b-Buna rağmen oyuncular ellerindeki para ile Borsa İstanbul’da (spot piyasa) tıpkı payları satın alıyor. Natürel bununla da yetinilmiyor eşe dosta da pay aldırılıyor. bu biçimdece spot piyasada payların fiyatı yükseliyor. Pay fiyatı yükseldikçe öteki yatırımcılar da bu harekete katılıyor.
c-Hisse meblağları Borsa İstanbul’da yükseldikçe VİOP’ta teğe 10 kazanılıyor ve yatırılan teminat fazla geliyor. Yani teminat fazlası meydana geliyor. Artan bu teminatı olan yatırımcılar bu meblağı bir daha borsada spot piyasada birebir paylara yatırıyor. Bu süreç kararı aracı kurumların bu yatırımcıya verdiği kredi hacmi de artıyor. Daha fazla kredi de bir daha daha fazla pay almak ve pay senedi fiyatının daha fazla yükselmesi manasına geliyor. Yükseliş bu biçimde birbirini besleyen sistem ortasında sürüyor.
13 TAVAN YAPAN PAY OLUR MU?
Son operasyon ile bir kamu bankasının payı bu sistem ile 13 tavan yaptı. Öteki paylarda de emsal tırmanışlar oldu. Bu durum bankacılık endekisini yüzde 150 ve borsayı da yüzde 59 üst taşıdı. Pekala son hafta ne oldu?
3-Oyuncuların en büyük desteği bu sistem ile payların piyasada alınıp satılan kısmının büyük kısmını ele geçirmiş olmalarıydı. Yani yükselen paylar karşısında satıcı artık kalmamıştı. Bu niçinle pay fiyatı yükseldikçe VİOP’tan elde edilen teminat fazlası ile el atılan paylarda tavanlar sürdürülüyordu.
OYUN BOZULUYOR MU? BUNDAN daha sonra NE OLACAK?
Kurulan sistemi bozan ise Akbank çalışanları sandığının yaptığı yaklaşık 150 milyon lira fiyatındaki Akbank payı satışı oldu. Bu kurumsal satışı nazarann yatırımcılar esasen süratli yükseliş niçiniyle her an geri dönüş beklerken paniğe kapıldı ve satışlar başladı. Daha evvel pay almak için sıraya giren yatırımcılar bu kere birebir paylarda satış için sıralandı.
4-Bu durum makinenin bu sefer bilakis işlemesini sağladı. Yani öncesinden pay fiyatı yükselirken oluşan fazla teminat bu defa açığa dönüştü. Aracı kurumlar yatırımcılardan VİOP’ta teminat açığını tamamlamalarını istedi. VİOP’tan kazandığını spot piyasada pay senedine yatıran yani elinde kâfi nakdi olmayan yatırımcılar da borsada paylarını satmak zorunda kaldı. Yahut aracı kurumlar bu yatırımcıların paylarını satarak teminat açıklarını tamamlamaya başladılar. Bundan daha sonraki süreçte de teminatların günü ve vaktine nazaran ya yatırımcılar nakit bulacak yahut payları satılacak.
TEK YOL BORSA SİYASETİNDEN VAZGEÇİLİR Mİ?
Peki bundan daha sonra ne olması bekleniyor? Habertürk’ten Rahim Ak’ın haberine bakılırsa en büyük kaygı başta bankacılık olmak üzere sonlu sayıda payda olan hareketin tamama yayılması. Yani bu düşüşlerden başka yatırımcıların panik olması yahut nakit gereksinimi doğan büyük yatırımcıların öteki paylarda de satış yapması. Başka kıymetli mevzu ise banka paylarında alınan bu teminatların 30 Eylül’de tamamlanmasının zaruriliği. 30 Eylül’e kadar yatırımcılar ya nakit para bulup bu payları alıp yerine koyacak yahut ellerindeki payları satıp süreci kapatacak. Üçüncü mümkünlük aracı kurumların ziyan etmemek için ve verdikleri kredileri de geri alabilmek için yatırımcıların bu paylarını satışa koymaları. Bu süreçte ise hem şahıslar tıpkı vakitte aracı kurumların güç durumda kalmasından korkuluyor. Daha açık bir söz ile bu hareketler niçiniyle kimi yatırımcıların batması ve kimi aracı kurumların da büyük ziyanlara uğraması ihtimali lisan getiriliyor.
Ancak durumun borsada öbür paylara nasıl yansıyacağı kıymetli. Üstte yazdığımız üzere kimi paylarda taban hareketinin sürmesi niçiniyle yatırımcıların panik olması ve nakde muhtaçlık duyan büyük yatırımcıların ellerindeki öbür pay senetlerini satmak zorunda kalmaları riskleri önümüzdeki en büyük sorun olarak duruyor. Lakin iktisat idaresinin düşük faiz ve döviz kurunu stabil tutma siyaseti ve borsa şirketlerinin de ucuz olması niçiniyle borsada bundan daha sonraki durumun güzel olmasını bekleyenlerin sayısı fazla. Öteki yandan Bakan Nebati’nin açıklamalarından yola çıkılarak faiz ve dövizde kaybeden yatırımcıya bir yol gösterilmesi gereksiniminin göz önüne alınması gerekiyor. Tabir yerindeyse iktisat idaresinin enflasyona karşı tek korunma aracı olarak gösterilen borsadan kolay vazgeçip geçmeyeceği sorusu bundan daha sonraki süreci belirleyecek.
Son olarak olup bitene Sermaye Piyasası Şurası’nın (SPK) seyirci kalması büyük reaksiyon topluyor. Birtakım paylarda yüzde 2-3 yükselişlerde şirketten açıklama isteyen SPK bu hareketler olurken bankalardan rastgele bir bilgi istemedi.