Mardin’in Kızıltepe ilçesine bağlı Keyifli köyünde doğan, çocuk yaşta başlayan fotoğraf ilgisini ilerilere taşıyarak sürrealist biyografilere hayat veren Vahap Aydoğan, kişi ile tablo içinde bir köprü nazaranvi gördüğünü söylüyor. Atatürk Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi’ni bitirdikten daha sonra Şanlıurfa’daki atölyesinde çizdiği fotoğraflarla Türkiye’nin biroldukca yerinde stantlar açan Aydoğan, çalışmalarında sıklıkla çatlamış duvarlar, küçük minimal gölge beşerler ve iskambil kâğıdı üzere alışılmamış ve öznel araçları tercih ediyor.
Tablolarında Göbeklitepe’yi de resmeden Aydoğan’ın en büyük gayesi kendi dijital standını açmak. Genç ressam ile geçmişten bugüne süren sanat seyahati üzerinde konuştuk.
Resme ne vakit ve nasıl başladınız ?
Fotoğraf sanatıyla Diyarbakır’da bir stantta tanıştım. İnsanın algısının, düş dünyasının, hayatından kesitlerin geleceğe dair birer adım, birer basamak olduğu elbet bir gerçektir. Benim de hayatımdan kesitler fotoğraf sanatıyla tanışmama vesile oldu.
Hem kavramsal birebir vakitte gerçek manada fotoğraf sanatıyla ilgimi stant yardımıyla edindiğimi söyleyebilirim. Atatürk Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi’ni bitirdikten daha sonra Türkiye’nin biroldukça yerinde stantlar açtım.
‘KİŞİ İLE TABLO ORTASINDA BİR KÖPRÜ VAZİFESİ GÖRÜRÜM’
Sürrealist ressam olarak biyografi çiziyorsunuz. İnsanların kendisini anlatması sizin psikolojiniz üzerinde olumlu ya da olumsuz bir tesir bırakıyor mu?
hayatın her kesitinden, statüsünden müzik, sinema, haber, sıhhat, eğitim, finans üzere biroldukca meslek kolundan insan ile çalıştım. Her insan bir dünya olağan olarak. İnsanların ömürlerini dinlerken kimi bazı hafifçeledim kimi bazı ağır bir ruhsal ruh haline büründüm. Ben bir kişinin tablosunu çizerken aslında onun ruhuna özdeş oluyor, onun üzere düşünüp onun yansıması oluyorum. Bir ayna, bir köprü vazifesi görüyorum. kimi vakit bir otobiyografinin kahramanı oluyor, kimi vakit de en tabanda hayat ile bocalayan bir karakter oluyorum. Lakin sonuçta olumlu ya da olumsuz, psikoloji ağır bir kavram. kimi vakit dorukta, kimi vakit tabanda fakat her vakit deryada sürüklenen bir hayat…
.
Takip ettiğim kadarıyla fotoğraf sanatına farklı bir bakış açınız var. Tanıdık bildik çalışmalardan daha muhalif ve öznel. Bilhassa çalışmalarınızın birçoklarını insanın ömrüne dair biyografileri tasvir ederek sürdürüyorsunuz. Bu alanda yoğunlaşmanızın özel bir manası var mı ?
Benim beslendiğim kaynak insanın biyografisi, evet. İnsanın hayat öyküsünü dinlemeden, yansımasını görmeden eserler ortaya koymak benim açımdan epey güç. Ağırlaşma noktasında şunu açıkça söz edebilirim: Bu, vakit ortasında, tecrübelerin kararında ortaya çıkan bir yol. Bu yolu seçme konusunda bir tercihim olmadı. Süreç sürreal üslupta biyografi çizmeme vesile oldu.
Her ressamın bir üslubu vardır. Yani ben bu üslup çalışmaları bilhassa seçmedim diyebilirim. 22 yılın sonunda geldiğim noktadır biyografi çizimi. Süreç ve vakit ortasında bir keşif, kendini tanımlama, tanıma olarak nazaranbiliriz.
Biyografileri çizerken nasıl bir yol izliyorsunuz, insanların size kendisini anlatması için kullandığınız irtibat kanalı nedir?
Kişiyi merkeze alan, insan hayatını çizen bir ressam olarak en değerli kavram katiyetle itimat duygusudur. Bir insanın size güvenmeden hayatını anlatması, sorduğunuz sorulara karşılık vermesi imkansızdır. birinci vakit içinderda, toplumsal medyadan @san_artt hesaplarımdan bağlantı kurarlar. İkinci olarak ise soru yanıt yoluyla kişiyi merkeze alır, çocukluğundan bugüne kadar neler yaşadığına, yarınlardaki amaçlarına kadar soru karşılık formunda ilerlerim. İnsanın düş dünyasını dinler, öteki hayattaki yansımasını görmeye çalışır, kişi ile tablo içinde bir köprü bakılırsavi görürüm. özetlemek gerekirsesı kişinin aynası olurum. En derin imgeler ile stilize etmeye çalışırım. Çatlamış duvarlar, küçük minimal gölge beşerler ve sarılmış ipler ile özdeşleşmiş iskambil kâğıdı her tabloda şayet olmazsa olmazlarımdandır. Adeta bir imzadır onlar.
.
‘GÖBEKLİTEPE’DEKİ İNSAN ÖMRÜ VE HAYVAN MOTİFLERİ TÜM DÜNYAYA IŞIK TUTTU’
Çalışmalarınızda arkeoloji de dikkat çekiyor. Bilhassa Göbeklitepe çalışmalarınız ilgi uyandırdı. Arkeolojiye de merakınız var mı?
Sanat, tarihî süreç ortasında yazının icadından evvel gelir. Beşerler, lisanını, ömür biçimini, inançlarını çizerek, yontarak tabir etmiştir. Elbet bu kadar olguyu ve sunumu gözler önüne seren arkeolojik yapıtlara kayıtsız kalmak mümkün olmayacaktır. Hem Türkiye’de yaşamanın verdiği hayli lisanlı, epey kültürlü coğrafyanın tesiri tıpkı vakitte Mezopotamya ve Anadolu medeniyetinin kalıntılarının verdiği sanatsal haz bende fazlaca büyük tesir etmiştir.
Buna ek olarak Göbeklitepe’deki insan hayatı ve hayvan motifleri tüm dünyaya ışık tutmuştur. Yüzseneler öncesine dayanan bir kültürün inancını (kimi arkeologlara bakılırsa birinci insan laboratuvarı kimisine nazaran tapınak olarak adlandırılan), gizem dolu bir yapıtı yerinde görmek, bunları tablolara aktarmak inanılmaz bir his yoğunluğuna niye olmuştur. Bu niçinle yaptığım tablolarda tarihî süreçleri anlatırken Göbeklitepe büyük bir imge haline gelmiştir.
‘NE STANT SALONLARINDAN NE DE TOPLUMSAL MECRADAN KOPMAMAK GEREK’
Dijital çağda yaşadığımız bu vakitte siz de çalışmalarınızı toplumsal medya hesabınızdan paylaşıyorsunuz ve kullanıcılar ile fikir alışverişi de yapıyorsunuz. Evvelden fotoğraf stantları vardı, pandemi niçiniyle stantlardan uzaklaştık. Bugün dijital dönüşümün de tesiriyle toplumsal mecralar stantların yerini mi aldı?
Bunu olağan olarak farklı yorumlarla çeşitleyebiliriz. Fotoğraf stantlarında sergiler birkaç hafta ile sonluydu, daha sonrasında stant bitince tabloları görme bahtınız azdı. Hitap ettiğiniz, ziyaret eden insan sayısı sonluydu. Lakin artık sonsuz kavramını sanat ortasında bilhassa fotoğraf sanatıyla özdeş tutabiliyoruz.
Stantlar, isteyen, arzulayan her insanın bir telefonu kadar yakın artık. Bir bakıma inceleme, yorum yapma, eleştirel bakma olarak çeşitleyebiliriz. Bu hem sanatçı tıpkı vakitte sanatseverler için inanılmaz bir pencere aslında. Sanatçı kendisine gelen dönütler ile yaptığı eser içinde bir köprü oluşturmuştur. Pandeminin de tesiriyle düzgünce toplumsal mecralardan sesini yükselten sanatkarların bu mecradan geri adım atacaklarını düşünmek de güç olsa gerek. Benim için sanatın, dört duvarda ya da bir kentin, bir metropolün ortasındaki insanların gezip nazarancekleri yerlerden hayli dijitalleşmiş mecralarda yayınlanması, daha hayli beşere ulaşılması bakımından daha kıymetlidir. Dijital stant açmak da epey istiyorum. Lakin sonuç olarak yüz yüze eğitim kalitesi bağlantı açısından ne kadar kuvvetliyse, bir konserin, bir tiyatronun bir sergiyi de yerinden canlı olarak görme her manada daha tesirli ve daha güzel eleştirel bakma talihi vermektedir. Ne stant salonlarından ne de toplumsal mecralardan kopmamak gerektiğine inanıyorum.
.
‘TÜRKİYE SANAT MANASINDA ÇOK GERİ PLANA BIRAKILMIŞ’
Türkiye’deki eğitim sisteminde biroldukca disiplin alanı ile ilgili verilen dersler var. Fotoğraf dersi geri planda kalmakta ya da onun yerine öteki derslere daha epeyce ehemmiyet verilmekte güya. Hepimiz hayatışızdır genelde fotoğraf dersinde hocalar matematik dersi yapardı. Sizce fotoğraf sanatına gereken değer veriliyor mu?
Bu hususta Türkiye’deki sanat anlayışı, coğrafik şartlara, coğrafik bölgelere, okulların idari takımlarına dahi sirayet etmekte ve farklılık göstermektedir. Gelişmiş ülke ve toplumlarda sosyo-ekonomik refah düzeyi ileride olduğundan sanata, kültüre, tarihe daha fazlaca eğilim gösterilmektedir. Gelişmemiş ve sosyo-ekonomisi düşük düzeyde olan ülkelerde bunun tam karşıtını görmekteyiz. İnsanların hayat kaliteleri ekonomik ve sosyolojik temellere dayanıyor. Bu yüzden bizim jenerasyonda sanat bundan öncelik olmadı birçok vakit. Maalesef Türkiye, toplum olarak sanat manasında ve farkındalık yaratma konusunda hayli geri plana bırakılmış. En zirveden en aşağıya kadar bir zincirin halkası üzere dünya ile entegre olduğumuzu söyleyemeyiz.
.
Tablolarında Göbeklitepe’yi de resmeden Aydoğan’ın en büyük gayesi kendi dijital standını açmak. Genç ressam ile geçmişten bugüne süren sanat seyahati üzerinde konuştuk.
Resme ne vakit ve nasıl başladınız ?
Fotoğraf sanatıyla Diyarbakır’da bir stantta tanıştım. İnsanın algısının, düş dünyasının, hayatından kesitlerin geleceğe dair birer adım, birer basamak olduğu elbet bir gerçektir. Benim de hayatımdan kesitler fotoğraf sanatıyla tanışmama vesile oldu.
Hem kavramsal birebir vakitte gerçek manada fotoğraf sanatıyla ilgimi stant yardımıyla edindiğimi söyleyebilirim. Atatürk Üniversitesi Hoş Sanatlar Fakültesi’ni bitirdikten daha sonra Türkiye’nin biroldukça yerinde stantlar açtım.
‘KİŞİ İLE TABLO ORTASINDA BİR KÖPRÜ VAZİFESİ GÖRÜRÜM’
Sürrealist ressam olarak biyografi çiziyorsunuz. İnsanların kendisini anlatması sizin psikolojiniz üzerinde olumlu ya da olumsuz bir tesir bırakıyor mu?
hayatın her kesitinden, statüsünden müzik, sinema, haber, sıhhat, eğitim, finans üzere biroldukca meslek kolundan insan ile çalıştım. Her insan bir dünya olağan olarak. İnsanların ömürlerini dinlerken kimi bazı hafifçeledim kimi bazı ağır bir ruhsal ruh haline büründüm. Ben bir kişinin tablosunu çizerken aslında onun ruhuna özdeş oluyor, onun üzere düşünüp onun yansıması oluyorum. Bir ayna, bir köprü vazifesi görüyorum. kimi vakit bir otobiyografinin kahramanı oluyor, kimi vakit de en tabanda hayat ile bocalayan bir karakter oluyorum. Lakin sonuçta olumlu ya da olumsuz, psikoloji ağır bir kavram. kimi vakit dorukta, kimi vakit tabanda fakat her vakit deryada sürüklenen bir hayat…
.
Takip ettiğim kadarıyla fotoğraf sanatına farklı bir bakış açınız var. Tanıdık bildik çalışmalardan daha muhalif ve öznel. Bilhassa çalışmalarınızın birçoklarını insanın ömrüne dair biyografileri tasvir ederek sürdürüyorsunuz. Bu alanda yoğunlaşmanızın özel bir manası var mı ?
Benim beslendiğim kaynak insanın biyografisi, evet. İnsanın hayat öyküsünü dinlemeden, yansımasını görmeden eserler ortaya koymak benim açımdan epey güç. Ağırlaşma noktasında şunu açıkça söz edebilirim: Bu, vakit ortasında, tecrübelerin kararında ortaya çıkan bir yol. Bu yolu seçme konusunda bir tercihim olmadı. Süreç sürreal üslupta biyografi çizmeme vesile oldu.
Her ressamın bir üslubu vardır. Yani ben bu üslup çalışmaları bilhassa seçmedim diyebilirim. 22 yılın sonunda geldiğim noktadır biyografi çizimi. Süreç ve vakit ortasında bir keşif, kendini tanımlama, tanıma olarak nazaranbiliriz.
Biyografileri çizerken nasıl bir yol izliyorsunuz, insanların size kendisini anlatması için kullandığınız irtibat kanalı nedir?
Kişiyi merkeze alan, insan hayatını çizen bir ressam olarak en değerli kavram katiyetle itimat duygusudur. Bir insanın size güvenmeden hayatını anlatması, sorduğunuz sorulara karşılık vermesi imkansızdır. birinci vakit içinderda, toplumsal medyadan @san_artt hesaplarımdan bağlantı kurarlar. İkinci olarak ise soru yanıt yoluyla kişiyi merkeze alır, çocukluğundan bugüne kadar neler yaşadığına, yarınlardaki amaçlarına kadar soru karşılık formunda ilerlerim. İnsanın düş dünyasını dinler, öteki hayattaki yansımasını görmeye çalışır, kişi ile tablo içinde bir köprü bakılırsavi görürüm. özetlemek gerekirsesı kişinin aynası olurum. En derin imgeler ile stilize etmeye çalışırım. Çatlamış duvarlar, küçük minimal gölge beşerler ve sarılmış ipler ile özdeşleşmiş iskambil kâğıdı her tabloda şayet olmazsa olmazlarımdandır. Adeta bir imzadır onlar.
.
‘GÖBEKLİTEPE’DEKİ İNSAN ÖMRÜ VE HAYVAN MOTİFLERİ TÜM DÜNYAYA IŞIK TUTTU’
Çalışmalarınızda arkeoloji de dikkat çekiyor. Bilhassa Göbeklitepe çalışmalarınız ilgi uyandırdı. Arkeolojiye de merakınız var mı?
Sanat, tarihî süreç ortasında yazının icadından evvel gelir. Beşerler, lisanını, ömür biçimini, inançlarını çizerek, yontarak tabir etmiştir. Elbet bu kadar olguyu ve sunumu gözler önüne seren arkeolojik yapıtlara kayıtsız kalmak mümkün olmayacaktır. Hem Türkiye’de yaşamanın verdiği hayli lisanlı, epey kültürlü coğrafyanın tesiri tıpkı vakitte Mezopotamya ve Anadolu medeniyetinin kalıntılarının verdiği sanatsal haz bende fazlaca büyük tesir etmiştir.
Buna ek olarak Göbeklitepe’deki insan hayatı ve hayvan motifleri tüm dünyaya ışık tutmuştur. Yüzseneler öncesine dayanan bir kültürün inancını (kimi arkeologlara bakılırsa birinci insan laboratuvarı kimisine nazaran tapınak olarak adlandırılan), gizem dolu bir yapıtı yerinde görmek, bunları tablolara aktarmak inanılmaz bir his yoğunluğuna niye olmuştur. Bu niçinle yaptığım tablolarda tarihî süreçleri anlatırken Göbeklitepe büyük bir imge haline gelmiştir.
‘NE STANT SALONLARINDAN NE DE TOPLUMSAL MECRADAN KOPMAMAK GEREK’
Dijital çağda yaşadığımız bu vakitte siz de çalışmalarınızı toplumsal medya hesabınızdan paylaşıyorsunuz ve kullanıcılar ile fikir alışverişi de yapıyorsunuz. Evvelden fotoğraf stantları vardı, pandemi niçiniyle stantlardan uzaklaştık. Bugün dijital dönüşümün de tesiriyle toplumsal mecralar stantların yerini mi aldı?
Bunu olağan olarak farklı yorumlarla çeşitleyebiliriz. Fotoğraf stantlarında sergiler birkaç hafta ile sonluydu, daha sonrasında stant bitince tabloları görme bahtınız azdı. Hitap ettiğiniz, ziyaret eden insan sayısı sonluydu. Lakin artık sonsuz kavramını sanat ortasında bilhassa fotoğraf sanatıyla özdeş tutabiliyoruz.
Stantlar, isteyen, arzulayan her insanın bir telefonu kadar yakın artık. Bir bakıma inceleme, yorum yapma, eleştirel bakma olarak çeşitleyebiliriz. Bu hem sanatçı tıpkı vakitte sanatseverler için inanılmaz bir pencere aslında. Sanatçı kendisine gelen dönütler ile yaptığı eser içinde bir köprü oluşturmuştur. Pandeminin de tesiriyle düzgünce toplumsal mecralardan sesini yükselten sanatkarların bu mecradan geri adım atacaklarını düşünmek de güç olsa gerek. Benim için sanatın, dört duvarda ya da bir kentin, bir metropolün ortasındaki insanların gezip nazarancekleri yerlerden hayli dijitalleşmiş mecralarda yayınlanması, daha hayli beşere ulaşılması bakımından daha kıymetlidir. Dijital stant açmak da epey istiyorum. Lakin sonuç olarak yüz yüze eğitim kalitesi bağlantı açısından ne kadar kuvvetliyse, bir konserin, bir tiyatronun bir sergiyi de yerinden canlı olarak görme her manada daha tesirli ve daha güzel eleştirel bakma talihi vermektedir. Ne stant salonlarından ne de toplumsal mecralardan kopmamak gerektiğine inanıyorum.
.
‘TÜRKİYE SANAT MANASINDA ÇOK GERİ PLANA BIRAKILMIŞ’
Türkiye’deki eğitim sisteminde biroldukca disiplin alanı ile ilgili verilen dersler var. Fotoğraf dersi geri planda kalmakta ya da onun yerine öteki derslere daha epeyce ehemmiyet verilmekte güya. Hepimiz hayatışızdır genelde fotoğraf dersinde hocalar matematik dersi yapardı. Sizce fotoğraf sanatına gereken değer veriliyor mu?
Bu hususta Türkiye’deki sanat anlayışı, coğrafik şartlara, coğrafik bölgelere, okulların idari takımlarına dahi sirayet etmekte ve farklılık göstermektedir. Gelişmiş ülke ve toplumlarda sosyo-ekonomik refah düzeyi ileride olduğundan sanata, kültüre, tarihe daha fazlaca eğilim gösterilmektedir. Gelişmemiş ve sosyo-ekonomisi düşük düzeyde olan ülkelerde bunun tam karşıtını görmekteyiz. İnsanların hayat kaliteleri ekonomik ve sosyolojik temellere dayanıyor. Bu yüzden bizim jenerasyonda sanat bundan öncelik olmadı birçok vakit. Maalesef Türkiye, toplum olarak sanat manasında ve farkındalık yaratma konusunda hayli geri plana bırakılmış. En zirveden en aşağıya kadar bir zincirin halkası üzere dünya ile entegre olduğumuzu söyleyemeyiz.
.