‘Saygı albümü’ sıkıntısı ve Yeni Türkü için ‘Zamansız’

Captain123

Global Mod
Global Mod
Türkiyede ‘tribute’ yani hürmet albümü sıkıntısı biraz geç başlamış olsa da aşikâr ki müzik kesimi bu işi sevdi. Herbiçimde dünyada en sık hürmet albümü yayınlanan ülkelerden biriyizdir. Doğal bunun sebebi dünyanın en saygılı müzisyenlerinin bizde olması, ötürüsıyla durmadan ustalara hürmetimizi gösterme isteğimiz değil. Bir defa eskiye olan hasret üzere sosyolojik bir gerçeğimiz var. Nostalji, Türkiye toplumunda her periyotta kuvvetli bir histir fakat malum niçinlerle bu hissin “tavan yaptığı” bir vakit yaşıyoruz. Benim de hakkında haberler, araştırmalar yaptığım 90’lara olan ilgi bunun en besbelli göstergelerinden biri. Geçmişin hoş müziklerine bir sefer daha yağan ışığın bir öteki sebebi ise müziğin ortasında kapalı. Pop müzikte bir üretme krizi yaşıyoruz. Yayınlanan müzik, lanse olan müzikçi, küme sayısı ne kadar fazlaca olursa olsun, müzikte bir cins “maniyerizm”, bir çeşit geçiş devri yaşadığımızı düşünüyorum. Stiller ve üsluplar, dijitalin de tesiriyle süratle değişen dünyayla tıpkı süratte değişmeye çalıştıkça janralar bulanıklaşıyor, müzik muharrirleri kaçınılmaz olarak oradan oraya savruluyor. Bu da, oturmuş üslupların, sağlaması yapılmış müziklerin değerini arttırıyor.

‘Tribute’, övgü manasına geliyor, bir nevi hürmet göstergesi. en çok müzik alanında karşımıza çıkıyor lakin sanat dünyasında, edebiyatta da sıkça yapılan bir şey bu övgü. Usta sanatkarların yapıtları, o sanatkara olan hürmetini göstermek isteyen başka sanatkarlar tarafınca bir daha yorumlanıyor ve ortaya çıkan çalışma, sanatkara bir ikram olarak kamuoyuna ve natürel sanatkarın kendisine sunulmuş oluyor. ötürüsıyla bu yazıda bu tıp albümler için birtakım kimi ‘tribute’, birtakım kimi ‘hediye’, kimi bazı ‘saygı albümü’ diyebilirim, affola.

HEDEF HÜRMET MI PARA MI?



Geçtiğimiz günlerde, kendisi de vakit zaman hürmet albümlerinde yer alan bir pop müzik sanatkarı radyoda katıldığı canlı yayında, “Bu ‘tribute’ albüm problemi biraz enteresan. Albüm hangi imal şirketinden çıkarsa albümde yer alan sanatkarlar o şirketin sanatkarları oluyor. En âlâ ihtimalle kardeş şirketlerden sanatkarlar yer alıyor albümde” diyordu. Son 10 yılda çıkan ‘tribute’ albümlere şöyleki bir bakınca sanatkarın haklı olduğunu anlıyoruz. Müziğin, müzik albümünün proje olarak görüldüğü bu yeni vakitte, hürmet albümleri birçok vakit kendisi için hürmet albümü yapılan sanatkarın -tabii şayet hayatta ve aktifse- dingin bir devrinde bir orta atılım olarak ve ticari motivasyonla ortaya çıkıyor.

Bu albümlerde yer alan kimi sanatkarların, kendisine hürmet albümü yapılan sanatçı ya da kümesi bilip dinlediği bile kuşkulu kimi vakit. Üretim şirketlerinin “ustaların müziklerini şöhretler söylesin” niyeti, kimi albümlerde apaçık okunabiliyor. Müziğin, müzik müellifinin, kümenin ruhu, geçmişi, şartları, tarihi duruşu biroldukça albümde hak getire. Bu ayrıntılara dikkat eden müzik ilgilileri için Türkiye’de yayınlanmış en düzgün ikram albüm hâlâ 2000 tarihindeki ‘Şarkılar Bir Oyundur – Bülent Ortaçgil İçin Söylenmiş Bülent Ortaçgil Şarkıları’dır. Hakikaten aslında bu albüm çeşidinin derli toplu birinci örneği de budur bizde.

her neyse, yazıya bu biçimde olumsuz sözlerle giriştiğime bakmayın, 11 Mart’ta yayınlanan ‘Zamansız’, birfazlaca açıdan üstteki tenkitlerden muaf tutulabilir. Türkiye müziğinin köşe taşlarından, 45 yıllık ulu tarihiyle Yeni Türkü’nün 22 müziği, 22 sanatçı/grup tarafınca yorumlanmış. Albüm CD veya plak olarak piyasaya sürülecek mi bilmiyorum lakin dijital müzik platformlarında Pasaj Müzik etiketiyle “2 CD” formatında yayınlandı.

EDİS’TEN KENAN DOĞULU’YA, KALBEN’DEN MELEK MOSSO’YA…

Bu yazıda her müzikten tek tek kelam etmek sıkıntı, bu niçinle dikkatimi çeken kimi yorumlara değineceğim.

2004’te yayınlanan ‘Söz Vermiş Şarkılar’, şair ve müellif Murathan Mungan’ın kelam yazdığı ya da onun şiirlerinden bestelenmiş müziklerden oluşuyordu. Doğal olarak albümdeki müziklerin büyük çoğunluğu Yeni Türkü müzikleriydi. O albümde Athena da yer almış, küme ‘Maskeli Balo’yu yorumlamıştı. ‘Zamansız’da ise Athena’yı, Kemal Burkay şiirinden Selim Atakan’ın bestelediği ‘Sonbahardan Çizgiler’de dinliyoruz. Yeni Türkü’nün 79 tarihindeki efsane birinci albümü ‘Buğdayın Türküsü’nde ve başka bir klasik albüm ‘Yeşilmişik’te iki sefer ‘Sonbahardan Çizgiler’ olarak yer alan müzik, “halk içinde bilinen adıyla”, ‘Mamak Türküsü’ ismiyle geçiyor bu yeni tribute albümde. Bu isim tercihinin, müzik hayli âlâ bilinse de ‘Sonbahardan Çizgiler’ ismiyle tanınmadığı düşünülerek yapıldığı aşikar. Lakin Yeni Türkü’nün kemik hayran takımı için bu isim değişikliğinin antipati uyandırabileceğini varsayım etmek çok kolay.

Bu sıralar her yerde (ama her yerde) gördüğümüz Melek Mosso’nun ‘Karanfil’ ve Hayko Cepkin’in ‘Destina’ yorumları, her iki sanatkarın risk almadan, biçimlerini koruyarak kotardıkları işler olmuş. Mosso’nun ‘Karanfil’ yorumu, müziğin coşkulu hissini yansıtmayı başarmak üzere. Olağan bu şarkıyı, hele de canlı sahnede Derya Köroğlu’ndan, onun nevi şahsına münhasır gücüyle dinleyince beşere öteki bir yorumun ona yakın bir coşku verebilmesi kolay değil. Murathan Mungan ve Selim Atakan yapıtı ‘Çember’, Cem Adrian tarafınca Adrian’ın bir daha klasik piyano eşliğine vokal yaptığı bir usulde yorumlanmış. Tezli mı olacak bilmem lakin müziğimizin en özgün, en kıymetli, en derin müziklerinden biri ‘Çember’. Müziğimizin en özgün seslerinden Cem Adrian için uygun bir seçim olmuş.

Buray, son devirde en keyifle dinlediğim pop müzikçilerinden biri. Âlâ bir bestekar, muhakkak ki müziği yazıp düzenlemeyi de bilen bir müzik insanı. ‘Zamansız’ albümü için Yeni Türkü’nün en tanınan müziklerinden biri olan ‘Aşk bir daha’i seçmiş. Gitarları, akustik perküsyonu önde duyabildiğimiz, hoş söylenmiş, müziğin “Akdeniz” üslubunu yansıtmayı başarmış bir yorum.

İkiye On Kala, epeyce sevdiğim, hayli sevilen ‘Resim’i yorumlamış. Son vakit içinderda, bilhassa epeyce genç bir dinleyici kitlesinin gönlünü kazanan İkiye On Kala’nın ve benzerlerinin şekline çabucak hemen alışamadım, tahminen de bu yüzden ‘Resim’ gerçek bir seçim mi diye de düşündüm. Usulün yabancısı olarak bu tartışmayı yapmaya cüret de edemiyorum doğrusu. Şarkıyı yarısında geçtim.

bir daha bir Murathan Mungan – Derya Köroğlu müziği ‘Dönmek’in Sena Şener yorumu pek hoş. Şener’in özel sesi, müziğin minimal düzenlemesi bir ortada hoş duyuluyor. bir daha de, sırf bu albüm özelinde değil, tüm ‘tribute’ albümler için düşündüğüm bir şeyi tekrar çağrıştırıyor bana: Büyük müzikçilerin büyük müziklerini ele alırken, o müzikçinin, o müziğin bağlamını araştırmak, tahminen aslında o bağlama hâkim olmak faydalı olabilir. ‘Dönmek’ müziğinde, Murathan Mungan’ın bilhassa de Yeni Türkü için yazdığı sözlerdeki ana temalarından biri olan (12 Eylül daha sonrası yaşanan büyük kırılmayı ve yalnızlaşmayı anlattığı), ‘Ağır Kapı’, ‘Çember’ üzere birçok örnekte de sezilen “politik nostalji” duygusu (belki de) bilinmeden yorumlandığında, müzik pekala bir balada dönüşebilmiş.

Kenan Doğulu, güzelim ‘Yeşilmişik’i bir daha güzelim bir yorumla kendi dünyasına almış, orada aşikâr ki sevmiş, eğlenmiş, müzisyenliğine yakışır biçimde uğraşmış. Hiç uzatmayacağım, müziğin ruhuna da yakışır halde, su üzere olmuş…

Sura İskenderli’nin yorumladığı Ümmüşen Gürsoy’a ilişkin ‘Sezenler Olmuş’, armonik olarak 80’lerin özgün müzik müziklerinin devamı niteliğinde bir çalışma olsa da müzik ortasındaki alaturka/arabesk nüveler yardımıyla protest/özgün müzik dinlemeyen geniş kitleler içinde da oldukça tanınan olmuştu. Müzik, bu albümde yer alan ve Yeni Türkü’nün takımından isimlerin kelam ya da müzik yazmadığı tek eser. İskenderli’nin yorumu ve düzenleme, bu müziğin günümüzün hibrit arabesk şekline (en banal tabiriyle “varoş” ruhuna) nihayet uydurulduğu bir örnek: Hoş bir ses lakin sanatkarın müzik köklerinin de tesiriyle abartılı bir vokal… Müziğin “nağme yapılabilecek” her noktasında bu fırsat değerlendirilmiş maalesef. Öte yandan şunu da belirtmeli ki, ikram albümlerde müziklerin, özgün versiyonlarından epey uzağa, bir daha yorumlayan kişinin dünyasına taşınması, müziğin orijinalinin taklidi üzere çalınıp söylenmesinden evladır.

Sıla tam da kendisinden beklenebileceği üzere en tanınan, en kolay alımlanabilecek Yeni Türkü müziklerinden biri olan ‘Fırtına’yı; Mabel Matiz, Mete Özgencil – Derya Köroğlu ortak müziği ‘Nerelere Gideyim’i; Ecem Erkek ‘Olmasa Mektubun’u, oyuncu Mert Fırat ‘Bahar Şarkısı’nı, Gaye Su Akyol ‘İstersen Hiç Başlamasın’ı, Ceylan Ertem ‘Rüzgar’ı, Pemala ‘Yedikule’yi, Kalben ‘Yağmurun Elleri’ni, Mehmet Fazilet ‘Deliler’i, Bora Duran ‘Vira Vira’yı yorumlamışlar. Çabucak hepsinde yorumlayan sanatkarın şeklinin izlerini görmek mümkün. “Öylesine kotarılmış” işler değil. aslına bakarsan albüm son senelerda yayınlanmış tribute albümler içinden, belli bir standart tutturulmuş olduğu için sıyrılıyor.

FAVORİM ‘GURBETE KAÇACAĞIM’

Albümde en beğendiğim, daha doğrusu orada olduğu için beni en epeyce memnun eden müzik, Buyruk Can İğrek’in yorumladığı ‘Gurbete Kaçacağım’ oldu. Hâlihazırda, ‘Zamansız’ ile ilgili en olumlu yorumum, Yeni Türkü’nün geniş kitlelerin pek bilmediği bir iki müziğinin da repertuara alınmış olması iken ‘Gurbete Kaçacağım’ bu özelliğin bayrağını taşıyor. Yeni Türkü’ye “Yeni Türkü” ismini veren Yaşar Miraç’ın şiiri… Selim Atakan’ın müzik dehasının beni yıllardır en epeyce etkileyen mamüllerinden biri olan bu şarkıyı İğrek seçtiyse, kendisi benim ve eminim ki niş bir dinleyici kitlesinin gözünde biraz daha bedel kazanacak.

Albümde, yeni pop starımız Edis’in yanında ‘Bana Bir Masal Anlat Baba’yı görür görmez huzursuz olmadım değil. Edis’in şarkıcılığını beğenmediğim sanılmasın, haşa ancak bilhassa insanı yerinde otururken bile kıpır kıpır oynatan müziklerle tanıdığımız bir müzikçinin bu derece duygusal ve sakin bir müziğe girişmesi cüretinin nasıl bir sonuç yaratmış olabileceğini merak ettim. Çok da beğendim. Bu cins projelerin düzgün olanlarının ortak özelliği, bu tıp uygun becerilmiş sürprizler barındırması. bir daha Ortaçgil için yapılan hürmet albümüne döneceğim. Oradaki en büyük ve en hoş sürpriz, Mirkelam’ın ‘Bütün Çiçekler Su İster’ yorumuydu. Bir çeşit üslup dışavurumu… Sanatçı için de bir fırsat. Edis bu fırsatı âlâ kıymetlendirmiş.

Özetle ‘Zamansız’ı, Selim Atakan ve Derya Köroğlu üzere iki büyük müzik müellifinin müzik mirasına ve tarihi boyunca biroldukca değerli müzisyenin kesimi olduğu Yeni Türkü’ye yakışabilecek kıymette bir albüm olarak değerlendiriyorum. İhtimamlı, dengeli… Tahminen fazlaca renkli olmama eleştirisi getirilebilir albüme. Seçilen müzik yorumcuları, üç aşağı beş üst tıpkı müzik denizinde yüzen isimler. Caz, hard rock (Hayko Cepkin bir müddetdir hard rock yapmıyor, ondan beslendiği bir biçim oluşturdu kendine, uygun de gidiyor) üzere çeşitlerde müzik yapan sanatkarlar tarafınca yorumlanabilirdi kimi müzikler. Bu tabiri sevmiyorum fakat daha “alternatif” birtakım isimler de bakılırsabilmeliydik güya. Natürel bu kadim bir Yeni Türkü dinleyicisi olarak şahsi bir “keşke” benim için.

Son olarak şu ‘tribute’ albüm fırtınasının biraz durulması gerektiğini düşündüğümü söz edeyim. Evet, kayıt yapmak artık daha kolay, eskisi üzere tüm sanatkarları stüdyoda toplamak üzere zorunluluklar yok, müzikten para ve şöhret kazanmış her sanatkarın bir stüdyosu var neredeyse. Müzikler sipariş ediliyor, yapılıyor, gönderiliyor, basılıyor. Bu kolaylığın, eskinin güzelim yapıtlarını aklımıza geldikçe o yahut bu türlü habire bir daha yorumlatmaya niye olmaması gerekiyor. O durumda, yayınlandıktan bir yıl daha sonra ismini bile hatırlamadığımız hürmet albümlerimiz ortaya çıkmış oluyor ki bu durum “saygı”nın bilakis ustalara saygısızlık manasına gelebilir diye düşünüyorum. ‘Zamansız’ı bunun haricinde tutuyorum.

Düzgün dinlemeler…