Borsada bilhassa bankacılık paylarında yaşanan olağan dışı yükseliş aksine döndü. BirGün gazetesinden Havva Gümüşkaya’nın haberine nazaran, sermaye piyasası uzmanları son iki ayda yaşananların organize ve açık bir manipülasyon olduğu fikrinde. BIST100 endeksi ağustos başından 13 Eylül tepesine kadar yüzde 40 civarında prim yaparken endeksin içerisindeki ayrışma keskin ve şaşırtan.
Bankacılık kesimine dair, sene başından beri bankaların aleyhine biroldukca düzenleme ve kısıtlama yapılmışken banka pay senetleri fiyatlarında 30 süreç gününde yaşanan yüzde 135’lik yükseliş ve yükselişin kaldıraçlı durumlarla beslenmeye devam etmesi, borsa takas ve teminat sistemini riske etmesi telaşları artırdı.
Özellikle kârlılık olarak en makûs performansı gösteren kamu bankaları pay meblağlarının tuhaf bir biçimde, günlerce süren tavan fiyat serileriyle yükselmesi, son birkaç gündür ise taban fiyata çakılmaları, bu biçimdece birfazlaca yatırımcının ve piyasa iştirakçisinin büyük ziyana uğratılması, takas sistemi riskinin tehlikeli boyuta gelmesine bütün taraflarıyla mercek tuttuk.
EKONOMİ İDARESİ FON YÖNETİCİSİ GİBİ
Ekonomi idaresinin yaklaşık bir aydır halkı borsaya yönlendiren spekülatif açıklamaları dikkat cazibeli. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati toplumsal medya üzerinden birinci vakit içinderda ağustos ayında son olarak da 11 Eylül’de borsadaki sayılar ile ilgili adeta bir fon yöneticisi üzere değerlendirmelerde bulundu.
23 Ağustos’taki açıklamasında döviz kuru ve başka emtianın getirisinin enflasyonun altında olduğu tabir ederek “Vatandaşlara şu an en epeyce getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı fazlaca açık” diyen Nebati, 2 Eylül’deki paylaşımında Borsa İstanbul’un yerli ve yabancı yatırımcının inançla yatırım yaptığı bir mecra haline geldiğini, borsanın son devirdeki performansıyla öteki gelişen ülke borsalarından ayrıştığını ve “İlerleyen devirde de bu kuvvetli seyrin sürmesini beklediklerini” söylemişti. 11 Eylül’de paylaştığı tweetlerde “BIST100 endeksi, 1 yıllık süreçte yüzde 142 yükseliş kaydetti. Bu yükseliş, Borsamıza ve şirketlerimize duyulan inancın en açık göstergesidir” diyerek borsada yaşanan yükselişi iktisatta artan üretim ve istihdam kapasitesine dayandıran Bakan Nebati, “Borsa İstanbul, halka açık şirketlerimiz ve yatırımcılarımız açısından her geçen gün daha da cazip hale geliyor” tabirlerini kullanmıştı.
Bakan Nebati’nin borsa tavsiyesinden 13 Eylül doruğuna BIST100 Endeksi’nde yükseliş yüzde 20’ye yaklaştı, bankacılık endeksindeki yükseliş ise neredeyse yüzde 63 oldu.
Sermaye Piyasası Uzmanı Kenan Gözlemci’ye nazaran Bakan’ın borsa tweetlerinin başta kamu bankaları olmak üzere bankacılık paylarında yaşanan tuhaf yükselişle paralellik arz etmesi, beyanat ve tavan meblağlarının peş peşe gelmesi tuhaf bir tesadüf: “Bakan’ın kendine artı puan yazdırmak için Borsadaki yükselişi ekonomik muvaffakiyete dayandırmaya çalıştığını var iseyarsak, makroekonomik görünümün yatırımcıya anlattığı kıssanın farklı olduğunu söylemek zorundayız.”
Gözlemci’ye göre makroekonomik gidişat ve bankacılık dalında olumlu bir değişim kelam konusu değil.
Bankacılık dalında KKM, Merkez Bankası’ndan ucuz borçlanma imkânı ve TÜFE’ye endeksli Hazine tahvili gelirlerinin desteklediği şişkin kârlar birinci bakışta dikkat çekse de terazinin öteki kolunda ağır yükler var. Koşulların karşılanmasına karşın enflasyon muhasebesinin uygulanmaması niçiniyle banka bilançoları bir ölçüde aldatıcı. Bilhassa kamu bankalarında sıkıntılı kredilerin sayılara yansıyan oranların epeyce üzerinde olabileceği piyasada çoğunlukla lisana getirilmekte. Ayrıyeten, kesimin karmaşık, özgür piyasa prensiplerinden uzaklaşan ve yapboza dönmüş kurallar altında ezilmesi, iktisat idaresinin bankalara mevduat toplama ve kredi kullanmasıyla ilgili daima müdahale etmesi üzere aksilikler düşünüldüğünde, banka paylarında ralli daha sonrasındaki fiyatlamanın ne kadar gerçekçi olduğu düşündürücü.
MANİPÜLASYONDA BİRİNCİ KURBANLAR BATTI
Başta kamu bankaları olan Halkbank ve Vakıfbank olmak üzere bütün bankacılık dalı pay fiyatlarında bu biçimde kısa müddette ortada hiç bir geçerli bir niye yokken yüzde 250’lere varan yükselişlerin olmasındaki en büyük kolaylaştırıcı etken Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’ndaki (VİOP) kaldıraç oranları oldu.
VİOP, yatırımcılar tarafınca bilinen lakin borsaya hâkim olmayanların uzak olduğu bir terim. En temel sözle vadeli süreç mukavelelerinin alınıp satıldığı organize piyasalar olarak tanımlanıyor.
Sermaye Piyasası Uzmanı Gözlemci, VİOP’daki kaldıraç oranlarıyla bir arada son iki ayda yaşananları şöyleki özetliyor:
“Banka paylarında borsa tarihinde görülmemiş manipülasyonun failleri evvel banka paylarında spot piyasadan fiyat yükseltmeden bir kısım pay toplayarak tahtanın boşluğunu aldılar. Bunu yaptıktan daha sonra bu sefer VİOP’da kaldıraç kullanmanın avantajıyla teorik fiyatın üstünde uzun durum almaya başlıyorlar ve alışılmış olarak bu durumda arbitraj yani faiz oranları içinde fark oluşuyor.
Bu farkı nazarann arbitraj fonları teorik faizin üzerindeki faizden yararlanmak için VİOP da kısa, spot piyasada uzun konum alarak spot piyasadaki fiyat yükselten pozisyonuna girdiler.
Bu ortada spot piyasayla vadeli piyasa içindeki tuhaf faizi bakılırsan bir kısım piyasa oyuncuları, VİOP’da tek taraflı kısa durumu alıyorlar. Bunlar bu manipülasyonun birinci batanları sıfatıyla en zavallı kurbanları oluyor.
Bu batanlardan kazanılan para ile senaryonun failleri yeni uzun konumlar açıyorlar faizi de yükselterek, olağan bu yeni arbitraj fonlarını getiriyor.
Bu sistem spotta yüklü pay sahibi yatırımcıların süratli satışa geçmedikleri sürece kendi kendine yürüyen bir sistem, ta ki bir banka munzam sandığı ya da bir yatırım fonunun ani ve yüklü satışına kadar. Gerçekten hafta ortasında yaşanan da bu.”
SERMAYE PİYASASI KONSEYİ SAĞIR, DİLSİZ
Peki, tüm bunlar olurken Sermaye Piyasası Heyeti (SPK) ne yaptı? Gözlemci’ye nazaran SPK, cılız birkaç adım haricinde piyasada olup biteni izlemekle yetindi. Gözlemci durumun tuhaflığına şu biçimde vurgu yapıyor:
“Herhangi bir pay senedi birkaç gün tavan fiyat düzeyinden kapattığında aksiyon alan ya da “izliyorum” sinyali veren Kurul’dan, başta kamu bankaları olmak üzere tüm bankacılık kesimi pay fiyatlarında olağan dışı yükselişin yaşandığı bu süreçte, nispeten iki küçük özel banka pay senedi süreçlerinde brüt takas ve kredili süreç yasağı önlemi getirmesi haricinde yatırımcıyı, takas sistemini müdafaaya dönük hiç bir önlem almayan sessiz, nereye baktığı muhakkak olmayan hali epey tuhaf bir durum.”
Bu süreçte Takasbank’a da dikkat çeken Gözlemci, şöyleki devam ediyor: “Biroldukça aracı kurum, durumu fark eder etmez müşterilerini ve kendilerini kaldıraçlı süreçlerin yaratacağı ziyan riskinden korumak için VİOP başlangıç teminatlarını artırmalarına karşın SPK’nin bu süreçlere dair hiç bir önlem almaması, takas sistemini ve konum risklerini takip eden Takasbank’ın da haftalarca tavan tavan giden bankacılık kontratlarında başlangıç teminatı fiyatını yükseltmemesi de ayrıyeten sorgulanması gereken bir tuhaf kısım.”
Meslek hayatı boyunca bu biçimde bir manipülasyonla karşılaşmadığını belirten Gözlemci “Şimdi sermaye piyasasındaki herkes ziyan ziyan tespit hesabı içerisinde. Binlerce yatırımcı varlıklarını tüketti, en epeyce merak edilen de sistemin takas riski. Bu büyük manipülasyonu yapanlar açısından çabucak hemen maç bitmedi, onların da durumu iştirakçilerinin mali gücü ile ilgili olacak. Her şeyi görmesi gereken SPK ise sağır, kör ve dilsiz” değerlendirmesinde bulundu.
İŞLEMLER AHLATÇI YATIRIM’DA YOĞUNLAŞIYOR
Tek tek aracı kurumların büyük resmi görmeleri her vakit mümkün olmasa da kelam konusu paylarda son devirde VİOP üzerinden yapılan net alımların çoğunluğu Ahlatcı Yatırım tarafınca gerçekleştirilmiş durumda.
Ahlatcı Yatırım, Ahmet Ahlatcı’nın İdare Heyeti Başkanlığı’nı yaptığı Ahlatcı Holding’in bir kuruluşu. Ahmet Ahlatcı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, Anadolu’da ‘takdir ettiği iş insanları’ndan biri. Erdoğan’ın yurtdışı seyahatlerinin pek birçoklarına da iş insanları heyetiyle bir arada katılıyor.
Ahlatcı Yatırım, spottan daha hudutlu alımlar yapıldığı biçimde VİOP üzerinden banka paylarında yüksek ölçüde uzun konum giren tek kurum pozisyonunda.
Öte yandan kelam konusu periyotta Ahlatcı Yatırım’ın VİOP kontratları üzerinden aldığı durumlarında hem hacim birebir vakitte net alıcı olarak dikkat çekiyor. Kurum’un 1 Ağustos-13 Eylül içindeki net süreç hacmi 5,2 milyar TL.
ŞEKERBANK’TA DİKKAT ÇEKEN ARTIŞ
Temmuz sonunda defter kıymetinin yarısının altında ve son bir yıllık kârının yalnızca iki katından alıcı bulabilen bankacılık endeksi şimdilerde defter bedelinin üzerinde, yıllık kârının yaklaşık beş katında fiyatlanıyor. Kamu bankalarında durum pek çarpıcı; Halk Bankası (HALKB) ve Vakıflar Bankası (VAKBN) payları temmuz sonunda defter bedelinin üçte birine yakın süreç görürken artık defter kıymetinin üzerinde seyrediyor. Özel bankalarda da daha yavaş fakat emsal bir hareket mevcut. Defter bedellerinin iki katının üzerinde süreç bakılırsan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) ve Şekerbank (SKBNK) paylarında görünüm daha korkutucu.
Bankacılık kesimine dair, sene başından beri bankaların aleyhine biroldukca düzenleme ve kısıtlama yapılmışken banka pay senetleri fiyatlarında 30 süreç gününde yaşanan yüzde 135’lik yükseliş ve yükselişin kaldıraçlı durumlarla beslenmeye devam etmesi, borsa takas ve teminat sistemini riske etmesi telaşları artırdı.
Özellikle kârlılık olarak en makûs performansı gösteren kamu bankaları pay meblağlarının tuhaf bir biçimde, günlerce süren tavan fiyat serileriyle yükselmesi, son birkaç gündür ise taban fiyata çakılmaları, bu biçimdece birfazlaca yatırımcının ve piyasa iştirakçisinin büyük ziyana uğratılması, takas sistemi riskinin tehlikeli boyuta gelmesine bütün taraflarıyla mercek tuttuk.
EKONOMİ İDARESİ FON YÖNETİCİSİ GİBİ
Ekonomi idaresinin yaklaşık bir aydır halkı borsaya yönlendiren spekülatif açıklamaları dikkat cazibeli. Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati toplumsal medya üzerinden birinci vakit içinderda ağustos ayında son olarak da 11 Eylül’de borsadaki sayılar ile ilgili adeta bir fon yöneticisi üzere değerlendirmelerde bulundu.
23 Ağustos’taki açıklamasında döviz kuru ve başka emtianın getirisinin enflasyonun altında olduğu tabir ederek “Vatandaşlara şu an en epeyce getiriyi getiren Borsa İstanbul. Vatandaşlarımızın nereye kanalize olacağı fazlaca açık” diyen Nebati, 2 Eylül’deki paylaşımında Borsa İstanbul’un yerli ve yabancı yatırımcının inançla yatırım yaptığı bir mecra haline geldiğini, borsanın son devirdeki performansıyla öteki gelişen ülke borsalarından ayrıştığını ve “İlerleyen devirde de bu kuvvetli seyrin sürmesini beklediklerini” söylemişti. 11 Eylül’de paylaştığı tweetlerde “BIST100 endeksi, 1 yıllık süreçte yüzde 142 yükseliş kaydetti. Bu yükseliş, Borsamıza ve şirketlerimize duyulan inancın en açık göstergesidir” diyerek borsada yaşanan yükselişi iktisatta artan üretim ve istihdam kapasitesine dayandıran Bakan Nebati, “Borsa İstanbul, halka açık şirketlerimiz ve yatırımcılarımız açısından her geçen gün daha da cazip hale geliyor” tabirlerini kullanmıştı.
Bakan Nebati’nin borsa tavsiyesinden 13 Eylül doruğuna BIST100 Endeksi’nde yükseliş yüzde 20’ye yaklaştı, bankacılık endeksindeki yükseliş ise neredeyse yüzde 63 oldu.
Sermaye Piyasası Uzmanı Kenan Gözlemci’ye nazaran Bakan’ın borsa tweetlerinin başta kamu bankaları olmak üzere bankacılık paylarında yaşanan tuhaf yükselişle paralellik arz etmesi, beyanat ve tavan meblağlarının peş peşe gelmesi tuhaf bir tesadüf: “Bakan’ın kendine artı puan yazdırmak için Borsadaki yükselişi ekonomik muvaffakiyete dayandırmaya çalıştığını var iseyarsak, makroekonomik görünümün yatırımcıya anlattığı kıssanın farklı olduğunu söylemek zorundayız.”
Gözlemci’ye göre makroekonomik gidişat ve bankacılık dalında olumlu bir değişim kelam konusu değil.
Bankacılık dalında KKM, Merkez Bankası’ndan ucuz borçlanma imkânı ve TÜFE’ye endeksli Hazine tahvili gelirlerinin desteklediği şişkin kârlar birinci bakışta dikkat çekse de terazinin öteki kolunda ağır yükler var. Koşulların karşılanmasına karşın enflasyon muhasebesinin uygulanmaması niçiniyle banka bilançoları bir ölçüde aldatıcı. Bilhassa kamu bankalarında sıkıntılı kredilerin sayılara yansıyan oranların epeyce üzerinde olabileceği piyasada çoğunlukla lisana getirilmekte. Ayrıyeten, kesimin karmaşık, özgür piyasa prensiplerinden uzaklaşan ve yapboza dönmüş kurallar altında ezilmesi, iktisat idaresinin bankalara mevduat toplama ve kredi kullanmasıyla ilgili daima müdahale etmesi üzere aksilikler düşünüldüğünde, banka paylarında ralli daha sonrasındaki fiyatlamanın ne kadar gerçekçi olduğu düşündürücü.
MANİPÜLASYONDA BİRİNCİ KURBANLAR BATTI
Başta kamu bankaları olan Halkbank ve Vakıfbank olmak üzere bütün bankacılık dalı pay fiyatlarında bu biçimde kısa müddette ortada hiç bir geçerli bir niye yokken yüzde 250’lere varan yükselişlerin olmasındaki en büyük kolaylaştırıcı etken Vadeli Süreç ve Opsiyon Piyasası’ndaki (VİOP) kaldıraç oranları oldu.
VİOP, yatırımcılar tarafınca bilinen lakin borsaya hâkim olmayanların uzak olduğu bir terim. En temel sözle vadeli süreç mukavelelerinin alınıp satıldığı organize piyasalar olarak tanımlanıyor.
Sermaye Piyasası Uzmanı Gözlemci, VİOP’daki kaldıraç oranlarıyla bir arada son iki ayda yaşananları şöyleki özetliyor:
“Banka paylarında borsa tarihinde görülmemiş manipülasyonun failleri evvel banka paylarında spot piyasadan fiyat yükseltmeden bir kısım pay toplayarak tahtanın boşluğunu aldılar. Bunu yaptıktan daha sonra bu sefer VİOP’da kaldıraç kullanmanın avantajıyla teorik fiyatın üstünde uzun durum almaya başlıyorlar ve alışılmış olarak bu durumda arbitraj yani faiz oranları içinde fark oluşuyor.
Bu farkı nazarann arbitraj fonları teorik faizin üzerindeki faizden yararlanmak için VİOP da kısa, spot piyasada uzun konum alarak spot piyasadaki fiyat yükselten pozisyonuna girdiler.
Bu ortada spot piyasayla vadeli piyasa içindeki tuhaf faizi bakılırsan bir kısım piyasa oyuncuları, VİOP’da tek taraflı kısa durumu alıyorlar. Bunlar bu manipülasyonun birinci batanları sıfatıyla en zavallı kurbanları oluyor.
Bu batanlardan kazanılan para ile senaryonun failleri yeni uzun konumlar açıyorlar faizi de yükselterek, olağan bu yeni arbitraj fonlarını getiriyor.
Bu sistem spotta yüklü pay sahibi yatırımcıların süratli satışa geçmedikleri sürece kendi kendine yürüyen bir sistem, ta ki bir banka munzam sandığı ya da bir yatırım fonunun ani ve yüklü satışına kadar. Gerçekten hafta ortasında yaşanan da bu.”
SERMAYE PİYASASI KONSEYİ SAĞIR, DİLSİZ
Peki, tüm bunlar olurken Sermaye Piyasası Heyeti (SPK) ne yaptı? Gözlemci’ye nazaran SPK, cılız birkaç adım haricinde piyasada olup biteni izlemekle yetindi. Gözlemci durumun tuhaflığına şu biçimde vurgu yapıyor:
“Herhangi bir pay senedi birkaç gün tavan fiyat düzeyinden kapattığında aksiyon alan ya da “izliyorum” sinyali veren Kurul’dan, başta kamu bankaları olmak üzere tüm bankacılık kesimi pay fiyatlarında olağan dışı yükselişin yaşandığı bu süreçte, nispeten iki küçük özel banka pay senedi süreçlerinde brüt takas ve kredili süreç yasağı önlemi getirmesi haricinde yatırımcıyı, takas sistemini müdafaaya dönük hiç bir önlem almayan sessiz, nereye baktığı muhakkak olmayan hali epey tuhaf bir durum.”
Bu süreçte Takasbank’a da dikkat çeken Gözlemci, şöyleki devam ediyor: “Biroldukça aracı kurum, durumu fark eder etmez müşterilerini ve kendilerini kaldıraçlı süreçlerin yaratacağı ziyan riskinden korumak için VİOP başlangıç teminatlarını artırmalarına karşın SPK’nin bu süreçlere dair hiç bir önlem almaması, takas sistemini ve konum risklerini takip eden Takasbank’ın da haftalarca tavan tavan giden bankacılık kontratlarında başlangıç teminatı fiyatını yükseltmemesi de ayrıyeten sorgulanması gereken bir tuhaf kısım.”
Meslek hayatı boyunca bu biçimde bir manipülasyonla karşılaşmadığını belirten Gözlemci “Şimdi sermaye piyasasındaki herkes ziyan ziyan tespit hesabı içerisinde. Binlerce yatırımcı varlıklarını tüketti, en epeyce merak edilen de sistemin takas riski. Bu büyük manipülasyonu yapanlar açısından çabucak hemen maç bitmedi, onların da durumu iştirakçilerinin mali gücü ile ilgili olacak. Her şeyi görmesi gereken SPK ise sağır, kör ve dilsiz” değerlendirmesinde bulundu.
İŞLEMLER AHLATÇI YATIRIM’DA YOĞUNLAŞIYOR
Tek tek aracı kurumların büyük resmi görmeleri her vakit mümkün olmasa da kelam konusu paylarda son devirde VİOP üzerinden yapılan net alımların çoğunluğu Ahlatcı Yatırım tarafınca gerçekleştirilmiş durumda.
Ahlatcı Yatırım, Ahmet Ahlatcı’nın İdare Heyeti Başkanlığı’nı yaptığı Ahlatcı Holding’in bir kuruluşu. Ahmet Ahlatcı, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, Anadolu’da ‘takdir ettiği iş insanları’ndan biri. Erdoğan’ın yurtdışı seyahatlerinin pek birçoklarına da iş insanları heyetiyle bir arada katılıyor.
Ahlatcı Yatırım, spottan daha hudutlu alımlar yapıldığı biçimde VİOP üzerinden banka paylarında yüksek ölçüde uzun konum giren tek kurum pozisyonunda.
Öte yandan kelam konusu periyotta Ahlatcı Yatırım’ın VİOP kontratları üzerinden aldığı durumlarında hem hacim birebir vakitte net alıcı olarak dikkat çekiyor. Kurum’un 1 Ağustos-13 Eylül içindeki net süreç hacmi 5,2 milyar TL.
ŞEKERBANK’TA DİKKAT ÇEKEN ARTIŞ
Temmuz sonunda defter kıymetinin yarısının altında ve son bir yıllık kârının yalnızca iki katından alıcı bulabilen bankacılık endeksi şimdilerde defter bedelinin üzerinde, yıllık kârının yaklaşık beş katında fiyatlanıyor. Kamu bankalarında durum pek çarpıcı; Halk Bankası (HALKB) ve Vakıflar Bankası (VAKBN) payları temmuz sonunda defter bedelinin üçte birine yakın süreç görürken artık defter kıymetinin üzerinde seyrediyor. Özel bankalarda da daha yavaş fakat emsal bir hareket mevcut. Defter bedellerinin iki katının üzerinde süreç bakılırsan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) ve Şekerbank (SKBNK) paylarında görünüm daha korkutucu.