Tokat’taki ahşap mezarların tarihlendirmesi yapıldı MEHMET BAYER – 24.01.2022 – HİBYA – Tokat’ın Niksar ilçesine bağlı Büyükyurt köyündeki kabristanda bulunan çantı tekniğiyle oluşturulmuş enteresan ahşap mezarların tarihlendirmesi yapıldı.
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Kısmı Orman Botaniği Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ünal Akkemik ile yüksek lisans öğrencisi Hakan Çelik kelam konusu mezarları oluşturan ahşapların incelemesini tamamladı.
Prof. Dr. Akkemik, HİBYA’ya yaptığı açıklamada, hala faal olarak kullanılan mezarlıkta yaklaşık 20 tane ahşap çantı tekniğiyle yapılmış, kimileri pek güzel durumda, kimileri da dağılmaya yüz tutmuş mezar bulunduğunu söylemiş oldu.
Mezarların hangi periyoda ve kimlere ilişkin olduklarının bilinmediğini belirten Akkemik, ”Her birinden 2 örnek alınan mezarlara birer numara verildi ve yerdeki yaklaşık yerleri krokide açıklandı. Mezarlara ek olarak imal yılının 1935 olduğu belirtilen ahşap mescitten de örnek alınarak ahşapların kesim devirleri incelendi.” dedi.
Akkemik, alınan 26 örnek üstündeki tüm teşhis ve tarihlendirme çalışmalarının İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Kısmı Orman Botaniği Anabilim Kolu’ndaki Odun Anatomisi ve Yıllık Halka Araştırmaları Laboratuvarı’nda gerçekleştirildiğini bildirdi.
Mescitten alınan 4 örnekten 3’ünün tarihlendirmede kullanılabildiğini, sonuca göre ağaçların 1906 yılında kesildiğini, örneklemeye nazaran en eski mezarın 1871, en son yapılan mezarın da 1944 yılına tarihlendiğini aktaran Akkemik, şu ayrıntıları verdi:
”Mezarlar geniş bir aralığa tarihlendirilmiştir. Bu çalışmayla 11 mezardan 9’unun ve köyün ahşap mescidinin tarihlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Mezarların genel olarak üretim devirleri belirlenirken 1 mezarda birinci örnek 1919 yılına, ikinci örnek de 1964 yılına tarihlenmiştir. Bu mezarın yılının öbür mezarlarla emsal periyot olarak 1919 yılı olabileceği, 1964’ten daha sonra da bir tamirat geçirmiş olabileceği düşünülmektedir. Zira mezarlıkta ahşap mezarlar, taş mezarlar ve son periyottaki mermer mezarlar olmak üzere üç başka mezar tipi bulunmaktadır. Mezarlıkta 1960’lı senelerdan itibaren taş ve mermer mezarların olmasından dolayı ahşap çantı tekniği ile üretimlerin 1950’lerden itibaren terk edildiği düşünülebilir ve o niçinle de 1964 yılına tarihlenen mesela bir tamirat olma mümkünlüğünün yüksek olduğu kıymetlendirilebilir.”
Prof. Dr. Akkemik, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
”Muhtar tarafınca verilen bilgilere bakılırsa Büyükyurt köyü, 19. yüzyılın ikinci yarısında ve 20. yüzyılın başlarında Büyükyurt Yaylası olarak kullanılmış ve daha sonrasında meskenlerin yapılmasıyla yerleşim köy haline gelmiştir. Ahşap çantı tekniğiyle yapılan mezarların da tarihi yayla olarak kullanıldığı ve daha sonrasındasındaki periyoda denk gelmiştir. Köy yerleşiminden itibaren de taş ve mermer mezarlara dönülmüştür. Ahşap mezarların yayla külçeşidinin bir modülü olarak da incelenmesi, yörenin kültürel geçmişine katkı sağlayacaktır. Yaptığımız araştırmalarda bu mezarlara ait rastgele bir bilgi ve makaleye rastlanamamıştır. Müşahede ve değerlendirmelerimiz, tarihi pahası bulunan bu mezarların imal tekniği ile sosyolojik ve antropolojik açıdan daha ayrıntılı bir biçimde araştırılması gerektiği kararına ulaştırmıştır.”
Başka yandan, köy mescidindeki ahşapların kesim yılı ile cami imal tabelası içinde 30 yıla yakın bir fark oluştuğuna işaret eden Ünal Akkemik, şunları kaydetti:
”Dendrokronolojik (Ağaç halkalarıyla tarihleme yöntemi) tahliller ahşapların kesim senelerına, hatta kabuklu örneklerde mevsimlerine kadar hassasiyette sonuç verebilmektedir. Büyükyurt köyü mescidinde de en son halkası bulunan örneklerde, ilkbahar odunu oluşmuş yaz odunu oluşmamış olması niçiniyle ağaçların ilkbahar – yaz içinde kesildiği değerlendirilmiştir. 1906 yılına tarihlendirilen bu örnekler caminin temel kısmında kullanılmıştır. Temel kısımlarındaki ahşap gerecin değişme mümkünlüğü ekseriyetle fazlaca düşük olduğundan bunlar ekseriyetle imal devirlerine aittir. O niçinle, köyde hala kullanılmakta olan ahşap caminin tabelasında 1935 yazmasına karşın temel kısmından alınan örneklerle caminin 1906 – 1907 senelerında yapılmış, 1935 yılında da tamirat geçirmiş olabileceği kararına ulaşılmıştır.”
Hibya Haber Ajansı
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Kısmı Orman Botaniği Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Ünal Akkemik ile yüksek lisans öğrencisi Hakan Çelik kelam konusu mezarları oluşturan ahşapların incelemesini tamamladı.
Prof. Dr. Akkemik, HİBYA’ya yaptığı açıklamada, hala faal olarak kullanılan mezarlıkta yaklaşık 20 tane ahşap çantı tekniğiyle yapılmış, kimileri pek güzel durumda, kimileri da dağılmaya yüz tutmuş mezar bulunduğunu söylemiş oldu.
Mezarların hangi periyoda ve kimlere ilişkin olduklarının bilinmediğini belirten Akkemik, ”Her birinden 2 örnek alınan mezarlara birer numara verildi ve yerdeki yaklaşık yerleri krokide açıklandı. Mezarlara ek olarak imal yılının 1935 olduğu belirtilen ahşap mescitten de örnek alınarak ahşapların kesim devirleri incelendi.” dedi.
Akkemik, alınan 26 örnek üstündeki tüm teşhis ve tarihlendirme çalışmalarının İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Kısmı Orman Botaniği Anabilim Kolu’ndaki Odun Anatomisi ve Yıllık Halka Araştırmaları Laboratuvarı’nda gerçekleştirildiğini bildirdi.
Mescitten alınan 4 örnekten 3’ünün tarihlendirmede kullanılabildiğini, sonuca göre ağaçların 1906 yılında kesildiğini, örneklemeye nazaran en eski mezarın 1871, en son yapılan mezarın da 1944 yılına tarihlendiğini aktaran Akkemik, şu ayrıntıları verdi:
”Mezarlar geniş bir aralığa tarihlendirilmiştir. Bu çalışmayla 11 mezardan 9’unun ve köyün ahşap mescidinin tarihlendirmesi gerçekleştirilmiştir. Mezarların genel olarak üretim devirleri belirlenirken 1 mezarda birinci örnek 1919 yılına, ikinci örnek de 1964 yılına tarihlenmiştir. Bu mezarın yılının öbür mezarlarla emsal periyot olarak 1919 yılı olabileceği, 1964’ten daha sonra da bir tamirat geçirmiş olabileceği düşünülmektedir. Zira mezarlıkta ahşap mezarlar, taş mezarlar ve son periyottaki mermer mezarlar olmak üzere üç başka mezar tipi bulunmaktadır. Mezarlıkta 1960’lı senelerdan itibaren taş ve mermer mezarların olmasından dolayı ahşap çantı tekniği ile üretimlerin 1950’lerden itibaren terk edildiği düşünülebilir ve o niçinle de 1964 yılına tarihlenen mesela bir tamirat olma mümkünlüğünün yüksek olduğu kıymetlendirilebilir.”
Prof. Dr. Akkemik, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
”Muhtar tarafınca verilen bilgilere bakılırsa Büyükyurt köyü, 19. yüzyılın ikinci yarısında ve 20. yüzyılın başlarında Büyükyurt Yaylası olarak kullanılmış ve daha sonrasında meskenlerin yapılmasıyla yerleşim köy haline gelmiştir. Ahşap çantı tekniğiyle yapılan mezarların da tarihi yayla olarak kullanıldığı ve daha sonrasındasındaki periyoda denk gelmiştir. Köy yerleşiminden itibaren de taş ve mermer mezarlara dönülmüştür. Ahşap mezarların yayla külçeşidinin bir modülü olarak da incelenmesi, yörenin kültürel geçmişine katkı sağlayacaktır. Yaptığımız araştırmalarda bu mezarlara ait rastgele bir bilgi ve makaleye rastlanamamıştır. Müşahede ve değerlendirmelerimiz, tarihi pahası bulunan bu mezarların imal tekniği ile sosyolojik ve antropolojik açıdan daha ayrıntılı bir biçimde araştırılması gerektiği kararına ulaştırmıştır.”
Başka yandan, köy mescidindeki ahşapların kesim yılı ile cami imal tabelası içinde 30 yıla yakın bir fark oluştuğuna işaret eden Ünal Akkemik, şunları kaydetti:
”Dendrokronolojik (Ağaç halkalarıyla tarihleme yöntemi) tahliller ahşapların kesim senelerına, hatta kabuklu örneklerde mevsimlerine kadar hassasiyette sonuç verebilmektedir. Büyükyurt köyü mescidinde de en son halkası bulunan örneklerde, ilkbahar odunu oluşmuş yaz odunu oluşmamış olması niçiniyle ağaçların ilkbahar – yaz içinde kesildiği değerlendirilmiştir. 1906 yılına tarihlendirilen bu örnekler caminin temel kısmında kullanılmıştır. Temel kısımlarındaki ahşap gerecin değişme mümkünlüğü ekseriyetle fazlaca düşük olduğundan bunlar ekseriyetle imal devirlerine aittir. O niçinle, köyde hala kullanılmakta olan ahşap caminin tabelasında 1935 yazmasına karşın temel kısmından alınan örneklerle caminin 1906 – 1907 senelerında yapılmış, 1935 yılında da tamirat geçirmiş olabileceği kararına ulaşılmıştır.”
Hibya Haber Ajansı