Geçen gün… Televizyonda bir bankanın kredi kartı reklamının seyrederken düşündüm:
Türkiye’deki finans sistemi herkese, kredi/ borç vermek için niye adeta çırpınıyor?
Öteki yanda çoğunluk niye krediye/ borca atak ediyor? Birebir devlet üzere vatandaş da borçlu olmaya niye epey istekli?
Türkiye’de bilhassa 2001 finans krizinden daha sonra “borç siyaseti” adım adım niçin-nasıl inşa edildi? Bakınız:
Bir ülke iktisadında kâr; mal -hizmet- ticaret üretimi yerine daha fazlaca finansal faaliyetlerden (paradan para kazanmak ile) elde ediliyorsa orada finansallaşma var demektir.
Türkiye, devletiyle- vatandaşıyla (bol kredi- yüksek faiz peşinde koşturularak) finansallaşmaya yenik düşürüldü.
Kırk yıl öncesine kadar iktisadın can damarı sanayileşme/ üretim idi. Ki buna iktisatta “yaratıcı faaliyetler” denir…
Parayı birinden alıp başkasına vermek ise yaratıcı yanı gelişmemiş “dağıtımsal” faaliyetler olarak görülürdü. Çocukluğumdan biliyorum; tüccar babam tefecileri hiç sevmezdi. Onlardan borç almanın/ onlarla münasebet kurmanın uğursuzluğa sebep olacağını söylerdi!
Pekala, ne oldu, nasıl oldu da vatandaş geçersiz dünyaya kanar hale getirildi?
Vatandaşın, banka ve finans şirketlerine 1,5 trilyon lira borcu var bugün…
Vatandaşın, icra dairelerinde 23 milyon 220 bin belgesi var bugün…
4 milyon 138 bin vatandaş, kredi borcunu ödeyemediği için bankaların takibinde bugün…
Ya finans şirketlerine ya tefecilere borçlar?
Vatandaş, bu kadar borçlu yaşamayı nasıl kabul etti? Kent efsanesi olan “kredi faizlerinin düşüklüğü” üzere teknik açıklamalar yalnızca kandırmacadır!
Borç alanla -borç veren bağına odaklanmalıyız.
Global borç verenler yeni bir vatandaş yarattı!
VATANDAŞ DÖNÜŞTÜRÜLDÜ
Bugün…
Vatandaş hayat pahalılığından şikayetçi…
Vatandaş borçlu yaşamaktan bıktı usandı…
Vatandaşın borcu çevirmekten başı döndü…
Tabana vuran vatandaşın reaksiyonu devlete/ iktidara…
Atatürk periyodu hariç devleti yönetenlerin, dış borca mahkûm siyaset takip ettikleri bilinen gerçek.
Peki… Son senelerda ev-iş iktisadının borçla yönetim edilir olmasını salt iktidarların beceriksizliği olarak mı değerlendireceğiz? Yönetenlerin yanlışını reddedecek değilim kuşkusuz. Ancak evi-işi- cebi yönetenlerin hiç mi kabahati yok?
Sorunun cevabı için, niçin-nasıl yeni vatandaş yaratıldığı üzerinde durmamız gerekiyor.
Zorunluluktan yapılan borcu başka tutuyorum: Son devirde, “sınıf farkını” ortadan kaldırma manzarası/ algısı/ ruh hali yani “yeni kimlik icadı” için, bireylerin tüketim davranışlarının kökten değiştirildiği ve bunun için insanların bedeller ödediği gerçek değil mi?
Borç sarmalını tahlil ederken, dayatılan/ öğretilen yeni toplumsal münasebetleri göz arkası edebilir miyiz? Dağıtılan kredi yığınlarının tek niçini geçinebilmek mi; ya tüketim dileği? Ya “kazanan her şeyi alır” anlayışına yenik düşmek?
Devlet üzere vatandaş da “kalkınmayı-refahı” daha fazla tüketim ile özdeşleştirmedi mi?
Birden fazla insanımız, “hep daha oldukça” için finansal oyuncu haline gelmedi mi? Bunun -dövize hamle vb. – travmaya dönüştüğünü görmedik mi? Ortodoks/katı AKP seçmeni bile Erdoğan’ı dinlemedi!
Tarihi sürece baktığımızda, kendinden menkul para/kağıt nasıl bu derece kıymetli hale geldi? Bunun siyasetle de ilgisi var kuşkusuz:
VATANDAŞ SİYASET DIŞI
Borç veren global ağababaların stratejisi, yalnızca devleti borçlandırmak değil:
Vatandaşı da piyasaya çekmek.
Dövizi- borsayı ilah yaparak vatandaşı piyasa otoriterliğine boyun eğdirmek. İtibariyle:
Siyasetin merkezine piyasayı koyarak vatandaşı politik olmaktan dışlamak. Tüm politik talepleri salt para için yapar hale getirmek! Yani:
Neoliberalizmin alametifarikası yalnızca ekonomiyi değil siyaseti de, kültürü de bir daha inşa etmek/kurgulamak oldu!
bu biçimdesine tertipte demokrasi- özgürlük kimin umrunda olur; “Ekmek için Ekmeleddin” slogan yapıldı! Ekonomik talepleri küçümsemiyorum; yalnızca siyasal taleplerin salt paraya indirgenmesini tahlil etmeye çabalıyorum. Fransa’da ihtilal yapmış “Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik” sloganıyla bugün neden seçim kazanılamaz hale geldiğini izah etmeye çalışıyorum. O denli ya:
Emeğin sömürülmesi gerçeğinin lisanlandırılması nasıl siyasetten dışlandı?
Borca bağımlılığın kaynağı niye hiç tartışılmıyor?
İttifak partilerin gündemi niçin yalnızca güçlendirilmiş filan sistem oluyor? Bunlar neoliberalizm ideolojisinin kararı/başarısı değil mi?
Problem yalnızca devleti değil, dönüştürülen vatandaşları da borç tuzağından çıkaracak yeni sistem/ tertip inşa etmektir.
Bunun yolu; esaslı kültürel, siyasal, ekonomik değişim talebinden geçer.
Soner Yalçın
Türkiye’deki finans sistemi herkese, kredi/ borç vermek için niye adeta çırpınıyor?
Öteki yanda çoğunluk niye krediye/ borca atak ediyor? Birebir devlet üzere vatandaş da borçlu olmaya niye epey istekli?
Türkiye’de bilhassa 2001 finans krizinden daha sonra “borç siyaseti” adım adım niçin-nasıl inşa edildi? Bakınız:
Bir ülke iktisadında kâr; mal -hizmet- ticaret üretimi yerine daha fazlaca finansal faaliyetlerden (paradan para kazanmak ile) elde ediliyorsa orada finansallaşma var demektir.
Türkiye, devletiyle- vatandaşıyla (bol kredi- yüksek faiz peşinde koşturularak) finansallaşmaya yenik düşürüldü.
Kırk yıl öncesine kadar iktisadın can damarı sanayileşme/ üretim idi. Ki buna iktisatta “yaratıcı faaliyetler” denir…
Parayı birinden alıp başkasına vermek ise yaratıcı yanı gelişmemiş “dağıtımsal” faaliyetler olarak görülürdü. Çocukluğumdan biliyorum; tüccar babam tefecileri hiç sevmezdi. Onlardan borç almanın/ onlarla münasebet kurmanın uğursuzluğa sebep olacağını söylerdi!
Pekala, ne oldu, nasıl oldu da vatandaş geçersiz dünyaya kanar hale getirildi?
Vatandaşın, banka ve finans şirketlerine 1,5 trilyon lira borcu var bugün…
Vatandaşın, icra dairelerinde 23 milyon 220 bin belgesi var bugün…
4 milyon 138 bin vatandaş, kredi borcunu ödeyemediği için bankaların takibinde bugün…
Ya finans şirketlerine ya tefecilere borçlar?
Vatandaş, bu kadar borçlu yaşamayı nasıl kabul etti? Kent efsanesi olan “kredi faizlerinin düşüklüğü” üzere teknik açıklamalar yalnızca kandırmacadır!
Borç alanla -borç veren bağına odaklanmalıyız.
Global borç verenler yeni bir vatandaş yarattı!
VATANDAŞ DÖNÜŞTÜRÜLDÜ
Bugün…
Vatandaş hayat pahalılığından şikayetçi…
Vatandaş borçlu yaşamaktan bıktı usandı…
Vatandaşın borcu çevirmekten başı döndü…
Tabana vuran vatandaşın reaksiyonu devlete/ iktidara…
Atatürk periyodu hariç devleti yönetenlerin, dış borca mahkûm siyaset takip ettikleri bilinen gerçek.
Peki… Son senelerda ev-iş iktisadının borçla yönetim edilir olmasını salt iktidarların beceriksizliği olarak mı değerlendireceğiz? Yönetenlerin yanlışını reddedecek değilim kuşkusuz. Ancak evi-işi- cebi yönetenlerin hiç mi kabahati yok?
Sorunun cevabı için, niçin-nasıl yeni vatandaş yaratıldığı üzerinde durmamız gerekiyor.
Zorunluluktan yapılan borcu başka tutuyorum: Son devirde, “sınıf farkını” ortadan kaldırma manzarası/ algısı/ ruh hali yani “yeni kimlik icadı” için, bireylerin tüketim davranışlarının kökten değiştirildiği ve bunun için insanların bedeller ödediği gerçek değil mi?
Borç sarmalını tahlil ederken, dayatılan/ öğretilen yeni toplumsal münasebetleri göz arkası edebilir miyiz? Dağıtılan kredi yığınlarının tek niçini geçinebilmek mi; ya tüketim dileği? Ya “kazanan her şeyi alır” anlayışına yenik düşmek?
Devlet üzere vatandaş da “kalkınmayı-refahı” daha fazla tüketim ile özdeşleştirmedi mi?
Birden fazla insanımız, “hep daha oldukça” için finansal oyuncu haline gelmedi mi? Bunun -dövize hamle vb. – travmaya dönüştüğünü görmedik mi? Ortodoks/katı AKP seçmeni bile Erdoğan’ı dinlemedi!
Tarihi sürece baktığımızda, kendinden menkul para/kağıt nasıl bu derece kıymetli hale geldi? Bunun siyasetle de ilgisi var kuşkusuz:
VATANDAŞ SİYASET DIŞI
Borç veren global ağababaların stratejisi, yalnızca devleti borçlandırmak değil:
Vatandaşı da piyasaya çekmek.
Dövizi- borsayı ilah yaparak vatandaşı piyasa otoriterliğine boyun eğdirmek. İtibariyle:
Siyasetin merkezine piyasayı koyarak vatandaşı politik olmaktan dışlamak. Tüm politik talepleri salt para için yapar hale getirmek! Yani:
Neoliberalizmin alametifarikası yalnızca ekonomiyi değil siyaseti de, kültürü de bir daha inşa etmek/kurgulamak oldu!
bu biçimdesine tertipte demokrasi- özgürlük kimin umrunda olur; “Ekmek için Ekmeleddin” slogan yapıldı! Ekonomik talepleri küçümsemiyorum; yalnızca siyasal taleplerin salt paraya indirgenmesini tahlil etmeye çabalıyorum. Fransa’da ihtilal yapmış “Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik” sloganıyla bugün neden seçim kazanılamaz hale geldiğini izah etmeye çalışıyorum. O denli ya:
Emeğin sömürülmesi gerçeğinin lisanlandırılması nasıl siyasetten dışlandı?
Borca bağımlılığın kaynağı niye hiç tartışılmıyor?
İttifak partilerin gündemi niçin yalnızca güçlendirilmiş filan sistem oluyor? Bunlar neoliberalizm ideolojisinin kararı/başarısı değil mi?
Problem yalnızca devleti değil, dönüştürülen vatandaşları da borç tuzağından çıkaracak yeni sistem/ tertip inşa etmektir.
Bunun yolu; esaslı kültürel, siyasal, ekonomik değişim talebinden geçer.
Soner Yalçın